Onze kennis over het Leidse verleden is doorgaans gebaseerd op schriftelijke bronnen. Maar meestal zijn het invloedrijke bestuurders en andere ‘belangrijke’ persoonlijkheden die daarin de hoofdrol spelen. Daardoor weten we over het leven van de ‘gewone’ Leidenaars veel minder, laat staan over hoe zij zelf aankijken tegen wat zij hebben meegemaakt. Over hoe zij zijn opgegroeid, naar school zijn gegaan, hun partner hebben ontmoet en zelf hun kinderen hebben opgevoed. Maar ook hoe zij zich in moeilijke omstandigheden (denk bijvoorbeeld aan de jaren 1940-1945) staande hebben gehouden. Zo kun je de lijst nog aanvullen met vragen over werk en werkloosheid, de omgang met familie, vrienden en buren en hoe men de verandering in de stad en de wereld heeft ervaren.

Het project De Stem van Leiden is sinds een aantal jaren bezig om via interviews zo veel mogelijk levensverhalen van oude Leidenaars te verzamelen. Daardoor is het mogelijk om een goed beeld vast te leggen van het dagelijks leven in vroeger tijd. Het werken met deze methode is een vorm van geschiedbeoefening en staat bekend als oral history. Het project is in september 2014 opgezet door de  commissie Dirk van Eck, maar twee jaar geleden verzelfstandigd.

De interviews worden uitgevoerd door vrijwilligers; inmiddels zijn dat er bijna 25. Omdat een zekere deskundigheid is vereist, ontvangen de interviewers vooraf een handleiding en een korte gesprekstraining. Na een inwerkperiode worden de interviews met een voicerecorder in bijzijn van een ervaren vrijwilliger afgenomen. De gemaakte interviews worden daarna uitgetypt. Dat is geen kleinigheid, want hiermee is vaak acht keer meer werk gemoeid dan de tijdsduur van het interview. Tot dusver zijn er 21 interviews volledig afgewerkt; de geluidsopnames en de uitgetypte versies zijn overgedragen aan Erfgoed Leiden en Omgeving. Via de website van ELO zijn ze te lezen en soms ook te beluisteren - zie https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/uw-verhalen/uw-verhalen?search=interviews. 

Heel belangrijk en niet altijd met dezelfde uitkomst is de interactie tussen interviewer en geïnterviewde. De interviewer moet niet alleen vooraf weten wat hij of zij vraagt, maar zich ook voldoende in een respondent kunnen verplaatsen wanneer die langer dan voorzien stil staat bij bepaalde gebeurtenissen of dreigt af te dwalen. Of wat te doen wanneer een bevraagde oudere zich stellig zaken meent te herinneren die aantoonbaar niet kloppen? Moet je dat onderdeel dan weglaten of toch een plek geven? Als je voor het laatste kiest, hoe maak je dan een onderscheid tussen beleving en werkelijkheid, tussen objectieve en veronderstelde feiten? Het kan nog lastiger worden wanneer er uitspraken en oordelen worden gedaan over bepaalde bevolkingsgroepen of personen die onaangenaam klinken. Hoe gaat De Stem van Leiden daarmee om?

Hiermee is duidelijk gemaakt dat oral history zich goed leent voor een boeiende en vooral leerzame discussie. Inleider is Jan Laurier, voorzitter van de commissie Dirk van Eck.