Agenda

Download als een iCal bestand
Roel in 't Veld, Schaken tot verheffing?
Donderdag 20 Juni 2019, 20:00
Contact Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

De Leidse schaakvereniging Philidor bestaat dit jaar honderd jaar. De naamgever was een groot schaker: André Danican Philidor. Hij leerde het spel nadat hij in 1732 op zesjarige leeftijd was toegelaten tot het koor van de Chapel Royal aan het hof van Louis XV. De musici waren de gehele dag aanwezig en moesten vaak lang wachten. Dan speelden ze schaak. Philidor was een getalenteerd componist want op elfjarige leeftijd componeerde hij al een motet waarvoor hij uit de handen van Louis XV een geldbedrag ontving. In 1745 kwam hij in Holland aan. Daar schreef hij later ook zijn beroemde analyse van het schaakspel. Zijn beroep bleef musicus. Gedurende de Franse revolutie werd hem de toegang tot Frankrijk ontzegd, omdat hij in de ogen van de revolutionairen verdacht was. Hij stierf in 1795.

14a André PhilidorAndré Philidor (afbeelding: L’analyze des échecs. Londres , second edition 1777).

In het begin van de 20ste eeuw was het streven gericht op verheffing van arbeiders, waarvan het stichten van schaakverenigingen deel uitmaakte. Het jubileum is de aanleiding voor de lezing, maar de inhoud gaat in op de vraag of het leren en spelen van het schaakspel inderdaad tot verheffing leidt. Daartoe gaan we eerst kort in op de manier waarop Huizinga de spelende mens beschreef, met de aanpassing voor het digitale tijdperk, die Sybille Lammes daar recent aan toevoegde.
Johan Huizinga sprak in zijn boek Homo Ludens (1938) over spel en wedijver als cultuurscheppende functie. Zijn belangrijke studie beschreef spel allereerst als vrije handeling - bevolen spel is geen spel - en daarnaast als niet het echte leven: “Spel versiert het leven”. Spel is begrensd in tijd en ruimte. Cultuur vormt niet spel, maar spel vormt cultuur.
Vervolgens is aandacht gewenst voor de specifieke aard van het schaakspel. We begeven ons in speltheorie, waarin uiteenlopende categorieën van spelen zijn onderscheiden. Daaruit rijst twijfel, of schaken de mens wel verheft. Onze opvatting delen wij graag met het aanwezige publiek.

Roel in ’t Veld (1942) was aan negen Europese universiteiten hoogleraar in de bestuurskunde. Zijn levenslange focus is democratietheorie. Naast zijn professoraat was hij onder meer fractievoorzitter in de Leidse gemeenteraad, directeur-generaal hoger onderwijs en president-commissaris van ProRail. Hij is een zeer matig schaker.

Locatie Bibliotheek BplusC, Nieuwstraat 4