126. Vochtenstein

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie

Ligging:

begrijpende de huysen aen de zuytzijde van de Kerckstraet tusschen de Waertgraft ende Loyerstraet / en voorts de helfte van de huysen op d'oostzijde van de Orangiegraft / in de Cingel- / en Loyerstraeten / te reeckenen de voors. helfte tusschen de Kerck- ende Groenestraeten.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 89, 26-07-1664)

In de tekst is sprake van in de Cingel- en Loyerstraeten. Dit moet zijn: en de Cingel- en Loyerstraten. De omschrijving: op d'oostzijde van de Orangiegraft is eveneens foutief vermeld, omdat de oostzijde van de Oranjegracht ressorteert onder de buurt Middelwaard. Uiteindelijk is wel duidelijk wat er wordt bedoeld, want de oorspronkelijke buurt Drogestein omvatte het gehele bouwblok Kerstraat, Waardgracht, Groenesteeg en de Looierstraat aan weerszijden. Na de splitsing in 1664 behoudt de zuidelijke helft de naam Drogestein, terwijl de noordelijke helft Vochtenstein wordt genoemd.

Geschiedenis:

Op 26-07-1664 ontstaan door afsplitsing van de buurt Drogestein.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 89, 26-07-1664)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

37. Vluchtenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

die in sich begrijpen sal de huysen ten wedersijden van het Swanenburchsteechgien / mitsgaders de noortsijde van de Geeregracht tot aen de Sijtgracht toe / alsmede de huysen achter de molen `t eynde de Sijtgracht.

(SA II inv. 1217 fol. 70 vso, 30-03-1662, zie ook inv. nr. 77 fol. 269 vso)

Geschiedenis:

Op 30-03-1662 ontstaan uit delen van Luchtenburg en Kikkenburg, zulks op verzoek van de heren van deze beide buurten.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 70 vso, 30-03-1662, zie ook inv. nr. 77 fol. 269 vso e.v.)

Job Heycoop, heer van Vluchtenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom, ziekte en zwakheid.

(SA II inv. nr. 112 fol. 122 vso, 05-01-1730)

Jacobus de Vleck, heer van Vluchtenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 114 fol. 89, 13-08-1733)

Joseph Delhey, heer van Vluchtenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens doofheid.

(SA II inv. nr. 140 fol. 259, 04-12-1788)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

44. Vesthoek

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen wedersijden van de Vrouwenstege opte Hogewoert staende / aen de westsijde beginnende mettet huys van Ferdinand van de Staer / ende eyndende mettet huys van Jan Buys, metselaer / aen de oostsijde daertegensover beginnende mettet huys van de wede. van Jan Aerntsz., witmaker / ende de stege (...) eynde uyt, lopende den houck om langs Levendael tot aen de Wyelmakersstege / begrijpende mede de huysgens van Jacob Aertsz. Spruyt in de gange aldaer staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 38 - 38 vso, 21-09-1617)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: 't Vrouwenland no. vij / Begint aen de Hogewoert / eynt aen Levendael / plach te hebben huysen of cameren 17.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 12)

In 1602 klagen de buren van Vrouwenland (van de naam Vesthoek is pas in 1617 sprake) dat hun buurt niet groter is dan de Vrouwensteeg aan weerszijden en dat zij bij vermeerdering van sterff den anderen qualic zouden connen helpen. Het Gerecht komt de bewoners tegemoet door huizen aan het Levendaal tussen de Vrouwensteeg en de Koenesteeg van de buurt Kikkenburg af te nemen en bij Vrouwenland te voegen. Uit de omschrijving van 1617 wordt daarover echter met geen woord gerept en zou de buurt zich op het Levendaal vanaf de Vrouwen- of Varkensteeg slechts (oostwaarts) uitstrekken tot de Wielmakersteeg.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4, 07-11-1602)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

176. Stenenveld

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begint op de westzijde van de Wersdwersgraft opten houck van de Sint Aechtenstraet met de huysinge van Gerryt Jonasz. timmerman / loopende zuytwaerts aen tot aen de Nieuwe Beestemarct / d'selve langs ende begrijpende de huyskens staende in het Fockersstraetgen tot aen de Steenstrate / ende voorts noortwaerts langs de selve Steenstrate tot aen suythouck van de Sint Aechtenstraet.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 64, 27-07-1623)

Geschiedenis:

Op 27-07-1623 ontstaan als afsplitsing van de buurt St. Aagtenstraat.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 64, 27-07-1623)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

66. Steinenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende met het huys van Evert Jansz. Kramer (i.m.: Harman van de Vecht), genaempt De Gecroonde Hoet, gelegen aen de zuydtsijde van de Bredestraet opten hoeck van de corte Dieffsteech onder 't bon van 't Vleyshuys / zuytoostwaerts aen lopende tot aen de corte Pieterskerckstege / van daer overspringende / begint weder met het huys van de wede. van Jan Joosten (i.m.: nu Michiel Tomasz. van Poelgeest), genaempt De Maersman, staende aen de noortsijde van de Bredestraet op den houck van de Maersmansstege onder 't bon van Gasthuysvierendeel / loopt noordtwaerts aen / eyndende met de huysinge van Willem Pouwelsz. van Thorenvlyet (i.m.: nu de wede. van Meyndert Jansz. van Aeckeren) op den houck van de Mandemaeckersteege.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 10, 19-07-1608)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Begint mitte Blaeuwe Steen / beyde de zijden van de Bredestraet tot de Mandemaeckers- ende Diefstegen toe / plach te hebben huysen of cameren 17.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 11 vso)

Op 15-10-1592 wordt de buurtkaart door het Gerecht na correctie goedgekeurd.

(SA II inv. nr. 46 fol. 243)

In 1587 verzoeken de gebuyren aen de Bredestraet tusschen St. Katrijnen gasthuys ende den blaeuwen steen dat de schoenmakers die iedere zaterdag markt houden, voortaan hun kramen op de middelwech (d.w.z. in het midden van de straat) plaatsen, zodat er vrije loopruimte is tussen huizen en kramen. Het Gerecht besluit hiertoe bij wijze van proef (zie ook 'Buurthouden', pag. 120).

(SA II inv. nr. 45 fol. 9, 27-11-1587)

Op 12-05-1601 wordt Pieter Huygensz. du Boys benoemd als buurtheer. Hij wordt als eerste voorgedragen naast Jeroen Gerijtsz. antycksnijder en Jan Jacobsz. van der Bies.

(SA II inv. nr. 49 fol. 246 vso)

In 1607 klagen de gehuisden op de Voldersgracht (Langebrug) aan de (oostelijke) Breestaatzijde tussen de Diefsteeg en de Pieterskerkchoorsteeg dat zij buiten de buurschap van Steinenburg worden gehouden, terwijl de huizen aan de Breestraat voor het merendeel hun achteruitgang op de Voldersgracht hebben. Dat betekent dat de woningen aan de gracht in de versamelinge ende bepalinge der selve gebuyrten behoren me(e)genomen ende innegelijft te werden. Men wil dus bij Steinenburg worden ondergebracht. Het Gerecht wil eerst het advies inwinnen van de buurtheer, Jan Gerritsz. antieksnijder, en zijn raden. Kennelijk voelt het buurtbestuur er niet voor om de bewoners van de Voldersgracht tot de buurschap toe te laten, want het Gerecht beslist dat de suppl(iante)n zullen hebben patientie (geduld) ende voor alsnoch blijven in de gebuyrte daer sij tot desen dage toe in hebben geweest (zie ook 'Buurthouden', pag. 69).

Volgt hier de integrale tekst van het verzoek van de bewoners (ELO, SA II inv. nr. 1221):

De heer van de gebuyrte van thartochdom van Steuenburch

Aen de E. heeren Burgemeesteren ende Regierders der Stadt Leyden

Remonstreren mit schuldige Reverentie uwer onderdanige Ingesetenen burgers ende poorters deser Stadt hieronder genoemt / hoe dat sij gehuyst zijnde off ter huyre wonen op de Volresgrafte aen de Bredestrate zijde begrepen tusschen de Corte Kercstege ende de Corte Dieffstege, zijnde in tamelicken getale / ende nochtans geslooten uyt de insamige der gebuyrte van de voors. Bredestrate daer over Jeroen Gerytsz. antycksnijder jegenwoordich vercoren heer is / hem streckende ten wedersijden der Bredestraet voor een gedeelte boven ter eenre sijde van den houck van de Mandemaeckersstege totten houck van de Maersmanstege / over springende totten voors. houck der Ste. Pieterskercstege totten houck van de voors. Corte Dieffstege / ten welcke gebuyrte de voors. hare woonhuysen als meestendeel van voren achter op de voors. Voldersgrafte uytcomende behooren te responderen ende in de versamelinge ende bepalinge der selve gebuyrten behoren megenomen ende innegelijft te werden / Opdat alle behoorlicke gebuyrlicke ordonnantien ende conditie / bij uwer E. daer op uytgegeven / eerlicken ende buyrlicken onder het ontsach van den heer bij hun suppln. als goede innewonende ende toegeneychde ingesetenen vortsaen mogen werden onderhouden / ende sij in tijden des noots mogen verstaen ende erkennen mit wien sij gebuyrte ende buyrschap moeten houden / ende buyrlicke diensten ende lasten sullen sijn onderworpen / Opdat alle confusie onder henluyden te resulteren eerlicken mach werden verhoet / Twelck zij supplianten niet en hebben connen nalaten uwer E. aen te dienen ende voor te dragen / Ende mit eenen te versoucken ende te bidden / Regard nemende op tgene voors, staet dat uwer E. gelieven mit goede kennisse van saecken int voors. begrip der gebuyrte des gedeelte van de Bredestraet als daer aen mitte voors. hare woon ende achterhuysen ende verbonden sijnde / den Suppl(i)anten inne te lijven ende selve gebuyrte mit haer getal te vergrooten / Off op hun Suppl(ia)t(e)n getal al sulcke ordre te stellen als uwer E. tot henluyden gemeyne buyrlicken rust, vrede ende eeuwicheyt noodich sullen vinden (...) willende hun suppl(ianten) daer toe verleenen behoorlicke apostille of acte in forma daer toe diende / Twelck doende ende was ondergeteyckent Huych Ariensz., Jaecques Bato, Charles Tryon, Jan B. L., Jakesmyne, Cornelis Pietersz., Franchoys Marcusz. Veymoet, Jan Herwijn.

Opte margine stont geapostileert: Sij gestelt in handen van de Heer van de buyrt van t'hartochdom Steuenburch omme tselve mit sijne Raeden te communiceren ende van haer goetduncken die van de Gerechte tadviseren ten eynde alsdan mach werden gedisponeert als bevonden sal werden te behoren. actum opt Raethuys desen ije July Ao. XVIc zeven. Onder stont mij jegenwoordich. Ende was ondergeteyckent J. van Swanenburch. Vorder Stont Die van de Gerechte der Stadt Leyden, gezien tadvijs van de voors. Heere hebben geordonneert dat de suppl(iante)n zullen hebben patientie ende voor alsnoch blijven in de gebuyrte daer sij tot desen dage toe in hebben geweest. Aldus gedaen in hare vergaderinge opten vje Septembris Ao. XVIc ende zeven. Onder stont mij jegenwoordich. ende was ondergeteykent J. van Swanenburch.

Tot welke buurt de grachtbewoners behoorden, is onduidelijk. De betrokken bewoners moeten inderdaad geduld oefenen, want pas veertien jaar later wordt - na een nieuwe klacht - besloten om het zuidelijk deel van het bedoelde grachtgedeelte (grenzend aan de hoek van de Pieterskerkchoorsteeg) bij de buurt Oost Kerstenrijk onder te brengen, terwijl het noordelijk deel (grenzend aan de hoek van de Diefsteeg) bij de buurt Prily wordt gevoegd.

(SA II inv. nr. 1221 sub dato en inv. nr 1216 fol. 54 vso - 55, 24-06-1621, zie ook Prily en Oost Kerstenrijk)

Bewaard is gebleven een buurtkaart van 32 x 66 cm op perkament, voorstellende in perspectief de Breestraat vanaf de Diefsteeg en de Mandemakersteeg tot aan het eind bij de Maarsmansteeg en de Pieterskerkchoorsteeg. Op de achtergrond is de Blauwe Steen duidelijk zichtbaar. De gekleurde tekening zou uit het eind van de 16e eeuw dateren (zie ook 'Buurthouden', afbeelding pag. 45).

(Collectie Bodel Nyenhuis; een moderne kopie is aanwezig in de Lakenhal, zie Cat. van Voorwerpen 1924 no. 39)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

51. Staveren

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen de noortzijde van 't Levendael / ende zuytzijde van de Hogewoert tusschen de Rhijnstrate en Bolwerckstraet / samen de huysen aen de oostzijde van de Bolwerckstraet / en westzijde van de Rhijnstraet.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 74 vso, 22-07-1662)

Geschiedenis:

Op 22-07-1662 gesticht, waarschijnlijk op initiatief van het stadsbestuur. De buurt is vernoemd naar een van de inspecterende schepenmeesters, Johan van Staveren.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 74 vso, 22-07-1662)

Abraham Brouwer, 62 jaar en heer van Staveren, verzoekt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 600 fol. 47, 16-06-1795)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

40. St. Joris

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende in Sinct Joryssteech aen de westzijde van den houc van de Hogewoert mit 't huys van Jacop Cabeljau / voorts tot (den) houc van de Dwerscamp / de noortzijde van dien totten houc van de Barbarensteech / de oostzijde van dien tot aen den houc van de Hogewoert / eyndende mit 't huys van Jacop Meesz. schoenmaecker / weder beginnende aen de westzijde van de Barbaren van den houc van de Hogewoert mit 't huys van Engel (....) tot den houc van Levendael / eyndende mit 't huys van Cornelis Cornelisz. lindewever / ten iijen beginnende aen de oostzijde van de voors. Barbarenstege / van den houc van Levendael mit 't huys van Adriaen Moyten wedue tot den houc van Sinct Jorysstege / de westzijde van dien / eyndende aen den houc van Levendael mit 't huys van Jan Pietersz. baggerman / ende ten iiijen aen de oostzijde van de St. Jorysstege / van den houc van Levendael mit 't huys van Neeltgen Claesdr. / eyndende aen den houc van de Hogewoert mit 't huys van Geryt Pietersz. Vermers.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4 vso, tussen 17-01 en 05-06-1603)

begrijpende de volgende stegen ten wedersijden: te weten de Dwerscamp / St. Joris- ende St. Barbarenstegen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49, 20-08-1620)

de St. Jorissteech aen wedersijden

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49, 20-08-1620)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Cleyn Barbarijen no. v / St. Jorys- ende St. Barbarenstegen mit de Dwerscamp / begint aen de Hogewoert / ey(n)t aen Levendael / plach te hebben huysen of cameren 56. Het hier bedoelde Cleyn Barbarijen moet niet worden verward met de 17e-eeuwse buurt Klein Barbarije aan de Haarlemmerstraat en Oude Rijn tussen de Kuiperssteeg en de Hooglandsekerksteeg. Overigens komt de naam Cleyn Barbarijen maar één keer voor en wordt de buurt - tot de splitsing in 1620 - steeds aangeduid als Sinct Jorys- ende Barbarenstege mitte Dwerscamp of kortweg als Sinct Jorys of St. Barbaren. Om ieder misverstand met de buurt aan de Haarlemmerstraat te voorkomen, is gekozen voor de jongere benaming St. Joris.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso)

Op 01-03-1584 keurt het Gerecht de buurtkaart goed en registreert deze in het Registro Diversorum, dat echter verloren lijkt te zijn.

(SA II inv. nr. 44 fol. 268)

De gebuyren in de Dwerscamp upt Hogewoert willen dat er iets gedaan wordt tegen de pilaer die Annetgen en Weyntgen Gommersdr. hebben aangebracht en waarin de pijp van een privaat is gemetseld, die op straat loost streckende tselve tot grote stanck ende vergaderinge van menichte van vuylicheyt. Het Gerecht gelast de gezusters om de pijp te verwijderen.

(SA II inv. nr. 45 fol. 67 vso, 23-06-1588)

In 1602 ontstaan er problemen rond de begrafenis van de zoon van Jacop Meesz., schoenmaker, wonend op de hoek van de Barbarasteeg en de Hogewoerd. Eigenlijk woonde Jacop Meesz. op de Hogewoerd (en was hij als zodanig woonachtig in de buurt  (West) Kaarskorf), maar het geval wilde dat de doodzieke jongen (mitter pest begaeft zijnde) naar het achterhuis was gebracht en aldaar stierf. Het achterhuis had echter een uitgang in de Barbarasteeg. De buren van de Hogewoerd halen vervolgens de lijkbaar en plaatsen die voor de achterdeur in de Barbarasteeg. Symon Jacobsz., de buurtheer van de Barbarensteech is het hier niet mee eens, want nu mist zijn buurt inkomsten voor het grafwaarts dragen van de kist (het doorbloc) én de huur van het kleed dat de kist bedekt (het dootcleet). Nadat hij ten stadhuize zijn beklag heeft gedaan, stuurt het Gerecht een stadsbode naar Jacob Meesz. om hem aan te zeggen dat wanneer hij de baar vanuit het achterhuis laat vertrekken, de geburen van de Barbarasteeg de dode mogen begraven en recht hebben op de draagvergoeding (zie ook 'Buurthouden', pag. 51).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4, 24-10-1602)

Symon Jansz., heer van Dwerscamp ende Barbarastege brengt een ouderloos geworden kind aan bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis inv.nr. 3386 fol. 54, 07-03-1605)

Op 16-07-1620 besluit het Gerecht op verzoek tot deling van de buurt vermits de groote van (...) voors. gebuyrte ende veelheyt der gebuyren. Het ene deel krijgt de naam St. Joris (en omvat de St. Jorissteeg aan beide zijden), terwijl het andere deel (de Barbarasteeg met de Dwarskamp) St. Barbarenrijk wordt genoemd.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49)

Anthonis Questro, 77 jaar en heer van St. Joris, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 80 fol. 30 - 30 vso, 19-10-1666)

Cornelis van Dorp, heer van St. Joris verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom. Hij is 73 jaar ende besogt met beroertheyt.

(SA II inv. nr. 107 fol. 54 vso, 01-09-1722)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

26. St. Jacobsrijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen staende aen wedersijden van de oude St. Jacobsgraft / te weten tusschen 't Steenschuyr ende de Raemstegen / mitsgaders noch de volgende huysen / aen de noortsijde van de lange- en middel Raemstegen staende / als in de lange Raemstege de huysen van de St. Jacobsgraft aff tot Jan Roelantsz. 's huys inclus / ende in de middel Raemstege van de zelve graft tot het huys van Rogier van de Haerbrugge mede inclus.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso, 29-06-1616)

Bijvoeging van die huysingen staende in de helfte van de Swyetenstraet ten wederzijden / beginnende aen de zuytzijde met de huysinge van Jan Claesz. van Immerzeel / ende aen de noort zijde van Jan de Wilde / loopende tot aen de St. Jacobsgraft toe.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso, 29-06-1616, i.m. 24-10-1624, zie ook Van Oerle, Beschrijving, pag. 319)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Compostel no. xxviij / Begint van 't Steenschuyr / Sinct Jacobsgraft aen beyden zijden ende in elc van de Raemstegen / plach te hebben aen huysen of cameren 19.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

Op 02-06-1583 bevestigt het Gerecht de buurtkaart van de gebuyrte Galissien ende Compostelle. Overigens is de kaart al in november 1580 goedgekeurd door de geburen. Kennelijk is de naam Compostella dus op enig moment veranderd in St. Jacobsgracht. De laatste zinsnede van het bericht is echter cryptisch: eyndende mit thuys van Cornelis Claes Lambrechtsz, gelegen opten houc van St. Jacopsgraft / gelijc .de zelve. De passage gelijc de zelve kan betrekking hebben op het huis van Lambrechtsz. (in de zin van inclusief het huis van Lambrechtsz.), maar er kan ook de St. Jacobsgracht mee zijn bedoeld. In het laatste geval is het verklaarbaar waarom er wordt gesproken over de gebuyrte van Galissien ende Compostel. Deze redenering is echter in tegenspraak met de opgave van de 16e-eeuwse buurten, zowel bij Van Hout als bij Orlers, die beiden duidelijk Galicië en Compostel als afzonderlijke buurten onderscheiden.

(SA II inv. nr. 44 fol. 214 vso)

Het gebied dat thans wordt begrensd door de Doezastraat, Raamsteeg, Korevaarstraat en Jan van Houtkade was tot het eind van de 16e eeuw onbebouwd raamland. Wanneer de grond in 1595 voor woningbouw wordt bestemd, rekenen de nieuwkomers zich tot de al bestaande buurt van de St. Jacobsgracht en assisteren zij als vanzelfsprekend bij de begrafenissen sonder eenige commocie te maecken. Dat verandert wanneer de heer van St. Jacobsrijk, Claes Govertsz., overlijdt. De buren van de Oude St. Jacobsgracht gaan sindsdien hun eigen gang, met uitsluiting van de bewoners aan de Nieuwe St. Jacobsgracht. De laatsten klagen dat zij zelfs niet op de buurtvergaderingen worden gedoogd, laat staan bij het helpen begraven van hun doden. Ook negeren de bewoners van de Oude St. Jacobsgracht de oproepen van de nieuwgehuisden om bij hun begrafenissen de helpende hand te bieden. Overigens lijkt zich een soortgelijke situatie voor te doen bij de geburen van het nabij gelegen Nieuw Oostenrijk. Om die reden verzoeken de geburen van de Nieuwe St. Jacobsgracht om zelf een buurt te mogen vormen, vergezeld van een voorstel waarin de begrenzingen staan vermeld. Op 29-08-1596 stemt het Gerecht toe en gaat tevens akkoord met de voorgestelde afpaling van de nieuwe buurt. Oorspronkelijk heette de buurt Nieuwe St. Jacobsgracht, maar vanaf 1606 is uitsluitend sprake van Nieuw Compostel (zie ook 'Buurthouden', pag. 94).

(SA II inv.nr. 48 fol. 43 - 43 vso)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 166 loten in ter waarde van f 40,- (lotnr. 17949). De prose luidde: De heer van St. Jacob ende Compostel / In gelijcken met sijn ondersaten / hebben haer gelt naer lotery geleyt om den armen te comen baten / leyt fortuyn haer toe prijs / sij sullen den helff den armen laten./ Leyden op Steenschuyr (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 429)

De in 1599 benoemde buurtheer Gerridt Dircxz. van Wesip verzoekt vanwege zijn ouderdom (77 jaar) met ingang van 01-09-1616 ontslag uit zijn functie. Hij was tevens bonmeester van Nieuwland.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso)

Verzoek aan het Gerecht m.b.t. de platingen in de gracht, door de buren van de St. Jacobsgracht, als eerste ondertekend door Florys van Oudenvanter

(SA II inv. nr. 53 fol. 43 vso - 44 vso, 13-06-1619)

In 1609 wordt de Swietenstraat aangelegd. Het 27 huisjes tellende straatje liep parallel met het Steenschuur, verbond de St. Jacobsgracht met de Koepoortsgracht en was dus gelegen aan de westzijde van het tegenwoordige Van der Werfpark. Pas op 24-10-1624 wordt de oostzijde van de straat bij de buurt St. Jacobsgracht gevoegd; hoe het daarvoor was geregeld met de burenplichten is onbekend. Onder welke buurt de westzijde ressorteerde is onbekend, maar gezien de geografische situatie zal dat Koeienstein zijn geweest.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso, i.m. 24-10-1624, zie ook Van Oerle, Beschrijving, pag. 319)

Gerard Goris, heer van St. Jacobsrijk, so door ouderdom, siekte als swakheden verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 111 fol. 149, 02-09-1728)

Jan Vos, buurtheer van St. Jacobsrijk, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom

(SA II inv. nr. 143 fol. 31, 15-11-1792)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

88. St. Hubert

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende aen de noortzijde van de Nyeuwen Rhijn mette huysinge van Joost van Sonnenvelt lakencoper / den houck van de lange Koornbrugsteech ommelopende / de westsijde van dien langs / mitsgaders de noortsijde van de korte Nyeuwestraet / den houck aen 't Kerckhoff omme / langs de westsijde van 't zelve tot aen de huysinge van Harman van der Bel geelgyeter, dien hij zelfs bewoont inclus toe / ende daerjegensover beginnende aen de oostsijde van de lange Koornbrugsteech met de huysinge die bewoont wert bij Jaques Lourisz. kleermaker / noortwaers ommelopende langs de zuytsijde van de Nyeuwestraet ende de Toornsteech inne / langs de westsijde van dien / eynt aldaer mette huysinge van de weduwe van Gt. van Peltenburch / mede begrijpende de 3 huysen aen de noortsijde van de westdeure van de Hogelantsche kercke staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 18 vso, 11-07-1613)

begrijpende de huysen staende ten wedersijden van de lange Coornbrugsteech / ende van de corte Nyeuwestraet / mitsgaders noch de huysen aen de noortsijde van de Toornsteech / de 3 huysen ten noorden van de we(s)tkerckdeure / de huysen aen 't kerckhoff tusschen de corte Nyeuwestraet voors. / ende de huysinge genaemt `t Landt van Beloften, toecomende Jan Paedts Jacobsz. / ende die opten Nyeuwen Rijn tusschen de lange Coornbrugsteech voors. ende de brouwerie van De Croon sijn staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 48, 30-07-1620)

Geschiedenis:

Wordt in 1519 genoemd als prijswinnaar aan de stadsloterij. De buurt wint een zilveren lepel van een ons. De vermelding luidt: Die buyeren van sinte huybrechts (........). Zie ook 'Buurthouden', pag. 33).

(SA I inv. nr. 988 fol. v)

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: St. Huybert no. lxviij / Begint van symon Willemsz. Coorncopers huys / de lange Coornbrugsteech / mit de Nieustraet tot de Pancraeskerc toe / plach te hebben huysen of cameren 35.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9 vso)

De buurtnaam is afgeleid van voormalige St. Hubertuskapel die tussen de Burchtgracht en de Lange Koornbrugsteeg (thans Burgsteeg) moet hebben gelegen. Volgens Blok herinnerde een gevelsteen tot 1710 aan het bestaan van de kapel.

(Zie Blok I, pag. 284 en Van Oerle, pag. 143)

Dirck Dirxz. Steen olyslaeger, Cornelis Jansz. kouckebacker en Pieter Jansz. apothecaris verzoeken voor hem zelven ende wt den naeme van heure mede gehuysden in de Coornbrugsteech ende de corte Nieuwestraet om vernieuwing van de bestrating. Onbekend is of genoemden buurtbestuurders zijn en als zodanig naar buiten treden (zie ook 'Buurthouden', pag. 119).

(SA II inv. nr. 45 fol. 70 vso, 14-07-1588)

De geburen van de Nieuwstraat en de Lange Koornbrugsteeg verzoeken (opnieuw?) om vernieuwing van de bestrating in aensieninge datter groten gang es. Het Gerecht geeft als antwoord dat men te gelegener tijd op het verzoek zal versien als naer behooren (zie ook 'Buurthouden', pag. 119).

(SA II inv. nr. 45 fol. 289, 1590)

In 1603 verzoeken de bewoners vande Pancraestoornsteeg (Beschuitsteeg) om bij de buurt Rijnenburg gevoegd te worden. Het Gerecht gaat daar voor wat de zuidzijde betreft mee akkoord, maar de noordzijde wordt bij St. Hubert ondergebracht.

(SA II 1216 fol. 5 vso, 04-09-1603)

Jasper Cornelisz. van Kerckesande, heer van St. Hubrecht en Cornelis van Berckel verklaren op verzoek van Dirck de Lange dat laatstgenoemde dertien jaar in de buurt heeft gewoond en zich altijd in sijn handel ende wandel eerlijcken heeft gedragen.

(Rechterlijk Archief inv. nr. 39, Getuigenisboek Y fol. 156, 21-01-1666)

Tussen 1673 en 1676 komt het steeds meer voor dat de buurtbesturen op eigen kosten straatlantaarns plaatsen (zie ook Paplepel, Billenburg, Biervliet, Groenendaal, Prily (Koevoet) en 't Prinsdom van Letterrijk) De gevraagde toestemming wordt steeds door het stadsbestuur verleend, mits men de kosten van onderhoud maar betaalt uit de normale buurtinkomsten en geen extra bijdrage van de inwoners eist. In St. Hubert is deze wens aanleiding tot een conflict. De gehuysden ende geerffden in de Lange Korenbrugsteeg (nu Burgsteeg) klagen over te weinig licht en menen dat de twee lantaarns aan de uiteinden van de steeg onvoldoende zijn. Ze willen daarom extra verlichting, maar zeggen dat zij hun buurtheer Nicolaas Poock van Harmelen in dat humeur niet konnen brengen om ordre te stellen tot het maecken van een lantaeren in de voors. steegh. Ze verzoeken het Gerecht om de onwillige buurtheer plaatsing te gelasten. Aldus geschiedt (zie ook 'Buurthouden', pag. 124).

(SA II inv. nr. 84 fol. 216 vso, 27-04-1676)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

64. St. Catharinarijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

gelegen onder de bonnen van 't Vleyshuys ende 't Gasthuysvierendeel / beginnende aen de noortzijde van de corte Diefst(eeg) aen de Volresgraft / lopende tot de Bredestraet toe / voorts van den houc van de corte Diefstege de zuytwestzijde van de Bredestrate totten houc van de Varckenstege / de oostzijde van dien tot de Volresgraft toe / mitsgaders alle de achterhuysen comende aen de Volresgraft tusschen de Varckensteech ende de Diefstege / ende zulx ooc Jan van Dortenstege aen beyde zijden / vorder noch beginnende mit de huysinge van de Paan (?) opten houc van de Mandemaeckerstege / loopende langs de noortzijde van de Bredestraet / eyndende mit de huysen van Frans Cornelisz. houtcoper / ende zulx in hem begrijpende de huysen ten wederzijden van de lange Vrouwenstege / tot de houchuysen aen den Rijn uytgaende zonder die in desen te begrijpen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 5, 05-06-1603)

beginnende aen de noortzijde van de Corte Diefsteech aen de Voldersgraft / lopende tot de Bredestraet toe / voorts van den houck van de Diefstege de zuytwestzijde van de Bredestraete tot aen de poorte van de huysinge van Reynout van Oyen / en de voorts overspringende / begrijpende de oostzijde van de Vrouwensteech ende van de houck van dyen / de Bredestraet oostwaerts aen tot aen de houck van de Mandemaeckersstege / begrijpende mede de huysen staende op de noortoostzijde van de Voldersgraft / beginnende van de Corte Diefsteech tot aen de huysinge van Reinout van Oyen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 69, 05-09-1624)

Geschiedenis:

De buurt wordt in 1504 (vermoedelijk) genoemd als deelnemer in de stadsloterij, waar men 4 loten had ingelegd.. De vermelding luidt: Cornelis Caesz. de Roemsch Coninck van Sint Catrijne gasthuys (zie ook 'Buurthouden', pag. 32).

(SA I inv. nr. 986 fol. 9 vso)

Wordt in 1519 genoemd als prijswinnaar in de stadsloterij. De buurt wint een zilveren kroes van zeven ons. De prose luidde: Jhesus ende Maria de maget moeten de buyren van Sinte Katrijnen Rijck mit dat grote lot verblijden (zie ook 'Buurthouden', pag. 33).

(SA I inv. nr. 988 fol. ix vso)

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: St. Katrijnenrijc no. xv / Begint van de Diefstege ende Mandemaeckerstege / beyde de zijden van de Bredestraet totte Varckenstege toe / beyde de zijden van de Vrouwensteech ende opten Rijn van de Vrouwenbrugge tot 't achterhuys dat eertijts Gerrit Prsz. Timmermans huys was / plach te hebben huysen of cameren 39. Oorspronkelijk strekte de buurt zich dus uit langs de Rijn (ca. halverwege de huidige Boommarkt). Omstreeks 1599 is hier - zonder toestemming van het Gerecht - de buurt Doornbos ontstaan. Overigens wordt St. Catharinarijk rond de wisseling van de 16e en 17e eeuw voluit vermeld als St. Catrijnenrijck ten Vollen Rade, daarmee herinnerend aan de marteldood van de H. Catharina (zie ook 'Buurthouden', afbeelding pag. 66).

(SA II inv. nr. 1220 fol. 10)

Op 15-10-1592 keurt het Gerecht na correctie het buurtreglement goed.

(SA II inv. nr. 46 fol. 243, 15-10-1592)

Gerrit Henrixz. in 't Schaek, heuren jegenwoirdigen keyser is zowel uit de buurt als de stad vertrokken. Over de nominatie van drie personen voor de benoeming van een nieuwe buurtheer blijkt echter niet gestemd te zijn, de huyshoudende gebuyren zijn zelfs niet bijeengeroepen. Niettemin besluit het Gerecht om uit de nominatie (die achtereenvolgens de namen bevat van Foy van Brouchoven, Gijsbrecht Dirxz. Gool en Willem van Oudevliet) de laatstgenoemde tijdelijk aan te stellen. Deze aanstelling geldt tot het moment dat de benoemingsprocedure volgens het 1e artikel van de Generale Ordonnantie heeft plaatsgevonden. Kennelijk schijnt Willem van Oudevliet goed te bevallen, want hij blijft aan tot zijn overlijden in 1603.

(SA II inv. nr. 47 fol. 241 vso - 242, 07-09-1595)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 128 loten in ter waarde van f 30,- (lotnr. 24878). De prose luidde: De gebuyren van St. Catharijnen Rijck met vijff pont vl(aam)s dese loterye vereeren / Sorchdragende voor malcander all gelijck / Voordien (........) zijn oude dagen zelffs zal verteeren. Onder staat: tKeyserrijc van St. Catrijnen te vollen rade (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 429)

Binnen de tijd van een half jaar sterft de vrouw van Willem Claesz. Oudevliet, daarna volgen twee kinderen en het eind van deze periode bezwijkt hij zelf aan de pest. Op 09-04-1603 wordt hij begraven (zie ook 'Buurthouden', pag. 98).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 5, zie ook de begraafregisters)

In 1615 richten de keyser, raden ende vordere gehuysden zich tot het Gerecht met de mededeling dat hun buurt te groot is om nog goed te kunnen worden bestuurd. Opmerkelijk en uitvoerig zijn de overwegingen: ....dat vermits de vermeerderinge van de neeringen binnen dezer stede (daer vooren Godt moet gedanckt zijn), d'ingesetenen van dien, soo uyt vreemde natien als andersints, metter tijt zeer vermeenichvuldicht ende aengewassen zijn ende zulcx mede de voors. gebuyrte jegenwoordich ongelijck volckrijcker es dan dezelve eertijts es geweest, soo dat midtsdien vermits de veelheyt ende verscheydenheyt van de persoonen, conditien ende humeuren van de gebuyren veel questien ende oneensheeden daeronder ende insonderheyt onder armen ende onvermogenden van dien dickwils ontstaende ende oprijsende sijn ende de voorn. keyser ende zijnen raeden daerdoor daegelicx veele moeyelickheden ende quellagien ontmoeten ende aengedaen worden - ende alsoo daeromme (...) te verhoeden alle ongeregeltheden die door de menichte wel werden veroorsaeckt (...) aen Uwer E. te versoucken separatie van de voors gebuyrte in twee gebuyrten. Ook voert men nog aan dat men geen huis kan vinden dat groot genoeg is om alle geburen tijdens generaele vergaederingen, soo op hovinghen als anderssins te herbergen. Dat is ook de reden waarom zij - dewijle zij veel hooffden ende sinnen zijn - geen overeenstemming hebben bereikt over de mogelijke grenzen van de twee nieuwe buurten, zodat men dat graag aan het stadsbestuur overlaat. Het Gerecht besluit om de buurt in een oostelijk en een westelijk deel te splitsen. Het oostelijk deel behoudt de naam St. Catharinarijk, het andere deel wordt West Catharinarijk genoemd (zie ook 'Buurthouden', pag. 61).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 23 - 23 vso, 11-06 en 23-06-1615)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting