15. Sint Catharinarijk

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

gelegen onder de bonnen van 't Vleyshuys ende 't Gasthuysvierendeel / beginnende aen de noortzijde van de corte Diefst(eeg) aen de Volresgraft / lopende tot de Bredestraet toe / voorts van den houc van de corte Diefstege de zuytwestzijde van de Bredestrate totten houc van de Varckenstege / de oostzijde van dien tot de Volresgraft toe / mitsgaders alle de achterhuysen comende aen de Volresgraft tusschen de Varckensteech ende de Diefstege / ende zulx ooc Jan van Dortenstege aen beyde zijden / vorder noch beginnende mit de huysinge van de Paan (?) opten houc van de Mandemaeckerstege / loopende langs de noortzijde van de Bredestraet / eyndende mit de huysen van Frans Cornelisz. houtcoper / ende zulx in hem begrijpende de huysen ten wederzijden van de lange Vrouwenstege / tot de houchuysen aen den Rijn uytgaende zonder die in desen te begrijpen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 5, 05-06-1603)

beginnende aen de noortzijde van de Corte Diefsteech aen de Voldersgraft / lopende tot de Bredestraet toe / voorts van den houck van de Diefstege de zuytwestzijde van de Bredestraete tot aen de poorte van de huysinge van Reynout van Oyen / en de voorts overspringende / begrijpende de oostzijde van de Vrouwensteech ende van de houck van dyen / de Bredestraet oostwaerts aen tot aen de houck van de Mandemaeckersstege / begrijpende mede de huysen staende op de noortoostzijde van de Voldersgraft / beginnende van de Corte Diefsteech tot aen de huysinge van Reinout van Oyen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 69, 05-09-1624)

Geschiedenis:

De buurt wordt in 1504 (vermoedelijk) genoemd als deelnemer in de stadsloterij, waar men 4 loten had ingelegd.. De vermelding luidt: Cornelis Caesz. de Roemsch Coninck van Sint Catrijne gasthuys (zie ook 'Buurthouden', pag. 32).

(SA I inv. nr. 986 fol. 9 vso)

De buurt wordt in 1519 genoemd als prijswinnaar in de stadsloterij. Zij wint een zilveren kroes van zeven ons. De prose luidde: Jhesus ende Maria de maget moeten de buyren van Sinte Katrijnen Rijck mit dat grote lot verblijden (zie ook 'Buurthouden', pag. 33).

(SA I inv. nr. 988 fol. ix vso)

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: St. Katrijnenrijc no. xv / Begint van de Diefstege ende Mandemaeckerstege / beyde de zijden van de Bredestraet totte Varckenstege toe / beyde de zijden van de Vrouwensteech ende opten Rijn van de Vrouwenbrugge tot 't achterhuys dat eertijts Gerrit Prsz. Timmermans huys was / plach te hebben huysen of cameren 39. Oorspronkelijk strekte de buurt zich dus uit langs de Rijn (ca. halverwege de huidige Boommarkt). Omstreeks 1599 is hier - zonder toestemming van het Gerecht - de buurt  Doornbos ontstaan. Overigens wordt St. Catharinarijk rond de wisseling van de 16e en 17e eeuw voluit vermeld als St. Catrijnenrijck ten Vollen Rade, daarmee herinnerend aan de marteldood van de H. Catharina (zie ook 'Buurthouden', afbeelding pag. 66).

(SA II inv. nr. 1220 fol. 10)

Op 15-10-1592 keurt het Gerecht na correctie het buurtreglement goed.

(SA II inv. nr. 46 fol. 243, 15-10-1592)

Gerrit Henrixz. in 't Schaek, heuren jegenwoirdigen keyser is zowel uit de buurt als de stad vertrokken. Over de nominatie van drie personen voor de benoeming van een nieuwe buurtheer blijkt echter niet gestemd te zijn, de huyshoudende gebuyren zijn zelfs niet bijeengeroepen. Niettemin besluit het Gerecht om uit de nominatie (die achtereenvolgens de namen bevat van Foy van Brouchoven, Gijsbrecht Dirxz. Gool en Willem van Oudevliet) de laatstgenoemde tijdelijk aan te stellen. Deze aanstelling geldt tot het moment dat de benoemingsprocedure volgens het 1e artikel van de Generale Ordonnantie heeft plaatsgevonden. Kennelijk schijnt Willem van Oudevliet goed te bevallen, want hij blijft aan tot zijn overlijden in 1603.

(SA II inv. nr. 47 fol. 241 vso - 242, 07-09-1595)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 128 loten in ter waarde van f 30,- (lotnr. 24878). De prose luidde: De gebuyren van St. Catharijnen Rijck met vijff pont vl(aam)s dese loterye vereeren / Sorchdragende voor malcander all gelijck / Voordien (........) zijn oude dagen zelffs zal verteeren. Onder staat: tKeyserrijc van St. Catrijnen te vollen rade (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 429)

Binnen de tijd van een half jaar sterft de vrouw van Willem Claesz. Oudevliet, daarna volgen twee kinderen en het eind van deze periode bezwijkt hij zelf aan de pest. Op 09-04-1603 wordt hij begraven (zie ook 'Buurthouden', pag. 98).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 5, zie ook de begraafregisters)

In 1615 richten de keyser, raden ende vordere gehuysden zich tot het Gerecht met de mededeling dat hun buurt te groot is om nog goed te kunnen worden bestuurd. Opmerkelijk en uitvoerig zijn de overwegingen: ....dat vermits de vermeerderinge van de neeringen binnen dezer stede (daer vooren Godt moet gedanckt zijn), d'ingesetenen van dien, soo uyt vreemde natien als andersints, metter tijt zeer vermeenichvuldicht ende aengewassen zijn ende zulcx mede de voors. gebuyrte jegenwoordich ongelijck volckrijcker es dan dezelve eertijts es geweest, soo dat midtsdien vermits de veelheyt ende verscheydenheyt van de persoonen, conditien ende humeuren van de gebuyren veel questien ende oneensheeden daeronder ende insonderheyt onder armen ende onvermogenden van dien dickwils ontstaende ende oprijsende sijn ende de voorn. keyser ende zijnen raeden daerdoor daegelicx veele moeyelickheden ende quellagien ontmoeten ende aengedaen worden - ende alsoo daeromme (...) te verhoeden alle ongeregeltheden die door de menichte wel werden veroorsaeckt (...) aen Uwer E. te versoucken separatie van de voors gebuyrte in twee gebuyrten. Ook voert men nog aan dat men geen huis kan vinden dat groot genoeg is om alle geburen tijdens generaele vergaederingen, soo op hovinghen als anderssins te herbergen. Dat is ook de reden waarom zij - dewijle zij veel hooffden ende sinnen zijn - geen overeenstemming hebben bereikt over de mogelijke grenzen van de twee nieuwe buurten, zodat men dat graag aan het stadsbestuur overlaat. Het Gerecht besluit om de buurt in een oostelijk en een westelijk deel te splitsen. Het oostelijk deel behoudt de naam St. Catharinarijk, het andere deel wordt West Catharinarijk genoemd (zie ook 'Buurthouden', pag. 61).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 23 - 23 vso, 11-06 en 23-06-1615)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Schaek, Gerrit Henrixz. in 't - ¹	<07-09-1595	?	v	*
Oudevliet, Willem Claesz. (van) - ¹	07-09-1595	3	†	*
Haes, Jacop Pietersz. de -	05-06-1603	1	v
Mareschal, Andryes Claesz. -	05-10-1606	2	†	*
Stalpaert, Adriaen -	05-09-1624	1	†	*
Smits, Mr. Pieter -	24-09-1650	3	†
Leeuwen, Nicolaes van -	16-01-1670	2	†	*
Libert, Jacob -	13-07-1713	1	†
Goes, Mr. Willem Adriaen van der -	29-10-1739	1	†
Conradi, David Arnoldi -	19-10-1751	1	v
Lietaart, Mr. Pieter -	10-10-1754	1	†
Schrevelius, Mr. Jan -	20-01-1763	1	†
Strezo, Ds. Clemens -	30-04-1772	1	o
¹ SA II inv. nr. 47 fol. 241 vso - 242

 

 

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl