amh_18 amh_18 amh_18
't Vertooch nopende het Dijckgraef en Heemraetschap van Rijnlant (1595)

18. Ruycht in de wateren

Ruycht in de wateren {144r} <66y> Daer is noch een tweede verhinderinge in de losinge van de wateren ter sluyse. Te weeten de groenicheyt die in den wateren wassende es ende den gront opgeeft. Waerinne voirsien wert deur de jaerlixe schouwen van schouten ende croesheemraden. Hierop hebben de voirs. dijckgrave ende hogeheemraden 't bewerp van de nyeuwe keuren verscheydelick verkeurt, maelcanderen in effecte contrariende.
  Ten eersten daer sij gebieden willen van alle slijm, oncruyt, vuylnisse tenminsten anderhalve roede van de wal schoon te maecken met instrumenten daertoe dienende, mette wortel {144v} op te halen, in schepen off schuyten te leggen, daernaer te brengen opte wallen van haer houffslach ende nergens elders, deselve vuylnisse so verre te landtwerts innebrengende dattet met een dagelicx water nyet wederomme in de diepte werde getrocken.
  Ende ten tweeden dat sij daer sij 't baggeren off aerde te slaen verbieden.
  Belangende 't 1e, 't ooch hebbende81 daer de wateren haer diepte behouden so om de losinge alsoick om de deurvaert te beneficien ende vervorderen, houden die van Leyden dattet is een gevolch {145r} van 't heemrecht ende dat - al esset sulcx dat den heemraden sulcx nyet toe en compt uyt crachte van eenige privilegi, mer bij hem geurpeert sij - dat men hem de kennisse van dien behoirt te geven, mits dat de keuren so werden gelimiteert ende gerestringeert, dat die nyet en staen tot captie82 ende dat die onmogelicken sijn te onderhouden. Want 't oncruyt, soo 't genompt wert, mette wortel op te halen nyet practicabel en is ende en weeten die van Leyden van sodanige instrumenten nyet te spreecken. Ende 't opgehaelde in schepen off schuyten {145v} te leggen, daernaer op haer wallen in <66z> 'tselve houffslach te leggen ende nyeuwers elders, so diep en gaet den heemraden gansch nyet aen. Want gehoufslaechden heur karwerck gemaeckt ende sulcx doende heur gront van slijm ende vuylicheyt - hoeveel mogelicken is - ontledicht hebbende, behoiren verstaen te werden voldaen te hebben, sonder hem een wet83 voir te schrijven hoe off waer daermede te blijven.
  Het oude gebruyck van schouwen is nyet dan al te beswaerlicken - ende so dickmael bij die van Leyden geclaecht - nyet mogelick de boeten ende beschouwingen t'ontgaen wat {146r} naersticheyt ende arbeyt men daertoe oick doet, als de bode, den gehouffslaechden affgonstich sijnde, den haeck in 't water slaet. Al en worden daerop gheen meerder stricken84 off capti getenteert ende de goede luyden vorder beswaert om 't ruycht op 't lant te brengen tot grote schade van hun maeylanden.
  Hierbij comende dat also de heeren burgemeesters bij octroy van den 29en julii 1458 geprivilegieert sijn om de keuren te leggen op hare visscherijen ende sulcx oick opte Maren ende Poel - oick aengaende 't wassen van de ruychten aen de canten - nyet gehouden en sijn eenighe keuren van heemraden {146v} op ende in haer visscheri te gedogen. Nochtans nyet van meeninge sijnde op 't wechnemen ende ophalen van het ruycht uyt de wateren voir so veel de Maren ende Marenpoelen aengaet daerop veel te insisteren, naedien sij daerbij so groten interest nyet en sijn lijdende, mits dat 'tselve ten regarde van hare andere visscherijen nyet en werde getrocken in consequentie.
  Belangende het tweede, te weeten 't verbot van 't baggeren, 'twelck onlochelicke diepte van de wateren geeft, 'twelck dijckgrave ende heemraden immers soucken ende sulcx met recht gestelt wert 't eerste te contrarien, 'tselve es geheel polityck ende en gaet den heemraden nyet aen. In vougen dat haer gebot off verbot daertoe nyet van bederff85 en is. Immers hebben die van Leyden hemluyden de moeyten - voir soveel haerluyder visscherijen aengaet - over lange tijt al affgenomen, mits in cracht van haer voirgeroerde privilegi 't baggeren bij keur verboden hebbende.
  't Welck dusverre geseyt sij nopende de verhinderingen in de waterlosingen, veroirsaeckt 'tsij deur de visscherijen als de ruychte ende {147v} 't oncruyt 'twelck daerinne off groeyende off vergaerende es.

 

81 Het ooch hebbende = dat als strekking heeft. Back to Text
82 Captie maken = bezwaar maken, tegenstribbelen (WNT). Back to Text
83 Fol. {145v}: 'weet'; fol. <66z>: 'wet'. Misschien heeft de klerk gedacht dat Van Hout doelde op een bekeuring uitschrijven. 'Weet' kan betekenen: een gerechtelijke aanzegging. Back to Text
84 'Strik' gebezigd in de betekenis van 'een gevaarlijke poging om iemand in moeilijkheden te brengen' (WNT). Back to Text
85 'Bederf' in betekenis I: 'van bederf hebben' = van noode hebben (WNT). Back to Text

amh_18amh_18amh_18

 

Auteur Publicatie Home
Marleen
van Amstel - Horák
2005
Jan van Hout, 't Vertooch nopende het
Dijckgraef en Heemraetschap van Rijnlant
Leiden 1595
www.oudleiden.nl