De historie bepaalt de toekomst, dat is het uitgangspunt waarmee de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) een manifest heeft opgesteld ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Dit manifest wordt aangeboden aan alle politieke partijen in Leiden en aan alle stadspartners. Oud Leiden wil positief meedenken over de toekomst van de stad, onder het motto: geschiedenis is geen versiersel maar bepaalt de richting waarin we ons als stad willen ontwikkelen.

Voor het eerst heeft de vereniging een manifest gemaakt met daarin haar visie de uitgangspunten en wensen voor de komende jaren. Samensteller en vice-voorzitter Jan-Jaap de Haan: “Wij willen geen club zijn die alleen bezwaar maakt tegen vernieuwingen we willen juist dat deze vernieuwingen het prachtige historische karakter van onze stad versterkt daarom willen we nu al mee denken met politieke partijen over de plannen voor de stad in de komende jaren.” In het manifest staan zeven punten met de visie van Oud Leiden gevolgd door vijftien punten met hoe deze visie wordt bereikt. 

Onze visie op de stad
• Historie is niet alleen een uiterlijk kenmerk van de stad, maar moet een krachtig leidend beginsel van de verdere ontwikkeling van de stad zijn.
• We willen voortbouwen op de stadsvisie “Stad van Ontdekkingen” waarin (historische) cultuur een dragende pijler en voor ontwikkeling is, in plaats van een versiersel of decor.
• Het gaat hierbij om zowel het fysieke en gebouwde als het immaterieel erfgoed (tradities, taal, verhalen). Door deze levend te houden, beleven we het verleden in het heden.
• Activiteiten variërend van onderzoek tot evenementen (Open Monumentendagen, 3 Oktober) en thema-jaren (Pilgrim Jaar) dragen bij aan kennis, beleving en daarmee draagvlak voor historie.
• Ontsluiting van collecties en andere historische bronnen, kunnen hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Instellingen als ELO en De Lakenhal verdienen daarom steun om nieuw publiek te bereiken. Dit geldt ook voor activiteiten gericht op de jeugd, samen met het onderwijs.
• Verantwoorde herbestemming van monumenten en van nieuw, onbeschermd erfgoed of onderdelen daarvan verdient steun en een zorgvuldige aanpak.
• De inrichting van de openbare ruimte moet gebaseerd zijn op de historische waarden in het beschermd stadsgezicht.

Hoe bereiken we dat?
1. Wij hechten aan echte participatie. Vroegtijdige betrokkenheid van HVOL als stadspartner versterkt de plannen. Dit kan door de Erfgoedtafel te versterken
2. Bij de formatie moet erfgoed in een brede portefeuille, bij voorkeur met cultuur, worden samengebracht – en niet versnipperd raken.
3. De doelstellingen van de Erfgoednota blijven een goede basis voor het beleid.
4. Respecteer geldende beleidskaders zoals de Hoogbouwvisie, evenals andere geldende richtlijnen, zoals voor molenbiotopen en reclame.
5. Weeg adviezen van monumenten selectiecommissie -vroegtijdig- serieus mee.
6. Ga door met het herstel van historische elementen, zoals winkelpuien en objecten.
7. Handhaaf het terughoudende reclame-beleid en zet in op hoge beeldkwaliteit van o.a. terrassen en uitstallingen.
8. Stimuleer het gebruik van hoogwaardige materialen en goed onderhoud.
9. Wees terughoudend als het gaat om hoogbouw op locaties dichtbij of in het zicht vanuit het Beschermd Stadsgezicht. Voer bij ieder plan een zichtlijnen-onderzoek uit.
10. Kijk bij historie niet alleen naar losse panden, maar ook naar ruimtelijke structuren, zoals wegen, pleinen en water, maar ook naar de stedenbouwkundige opzet en het groen.
11. Verken hoe recenter erfgoed (20e eeuw) een beschermingsregime tussen ‘monument’ en het veel lichtere ‘karakteristiek pand’ kan krijgen.
12. Herbestemmen is duurzaam: ondersteun en begeleid eigenaren en besturen van bijvoorbeeld kerken en industrieel erfgoed in de zoektocht naar een duurzame toekomst.
13. Bekijk Leiden in relatie tot de regio; ga daarom vaker samenwerking aan met omliggende gemeenten en de provincie, waar het gaat om erfgoed.
14. De ontdemping van grachten als de Lange Mare en het Kort Rapenburg dragen bij aan de kwaliteit van de historische stad èn aan klimaatadaptatie.
15. Pas zonnepanelen in beschermd stadsgezicht zo toe, dat ze geen afbreuk doen aan monumentale waarden.

De vereniging, met ruim 2500 leden, pleit onder andere voor verder herstel van historische winkelpuien, voor het ontdempen van bepaalde grachten en voor betere bescherming van 'jonge', twintigste eeuwse monumenten. 

In zijn lezing ‘Hofjes als middeleeuwse erfenis, tussen mededogen en devotie’ op vrijdag 10 september in het Rijksmuseum van Oudheden, gaat Dick de Boer in op de oorsprong van het typisch Nederlandse verschijnsel van de hofjes. Leiden was één van de steden waar deze specifieke vorm van zorg voor (bejaarde) behoeftigen vroeg tot ontwikkeling kwam. Het verhaal van die individuele hofjes is goed bekend, maar er gaat nog veel achter schuil. Door hofjes te vergelijken met andere vormen van vrijwoningen, godskameren en gasthuizen en door te kijken naar de motieven van de stichters ontdekte hij een aantal opmerkelijke hoofdlijnen in het zorglandschap van de Middeleeuwen.

Eén van die ontdekkingen is het feit dat de hofjes tussen Zegersteeg en Kaiserstraat (vroeger Cellebroedersgracht geheten) een waarlijk Jeruzalemskwartier vormden, dat bovendien past in een landelijk beeld. Het is een mooi voorbeeld hoe het verhaal van monumenten kan winnen aan diepgang en kwaliteit, als ze in een bredere context worden geplaatst.
 
Op het moment dat dit bericht wordt geschreven, is het nog niet duidelijk of er, en zo ja welke, maatregelen inzake de Covid-19 pandemie begin september nog van kracht zijn. Het is daarom niet uitgesloten dat het beschikbaar aantal plaatsen in het Rijksmuseum van Oudheden beperkt is. In de HVOL-Nieuwsbrief en op de HVOL-website wordt tijdig bekend gemaakt of en zo ja, hoe men toegang kan krijgen tot de zaal en/of het kanaal waarlangs een livestream gevolgd kan worden.

Dick de Boer is emeritus-hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verzorgt frequent lezingen en publiceert regemaltig over onderwerpen uit zijn aandachtsgebied. Over de geschiedenis van de hofjes verscheen in oktober 2020 bij uitgeverij van Stockum “Tussen ‘Goidscameren’ en hofjes”.

De Historische Vereniging Oud Leiden reageert met gemengde gevoelens op het voorstel voor het Energiepark. Vice-voorzitter Jan-Jaap de Haan: "Er zijn veel kansen voor erfgoed en extra groen voor het Singelpark in het gebied, maar de voorgenomen sloop van het Stadsbouwhuis is een teleurstellend besluit. Oud Leiden overweegt hiertegen in bezwaar te gaan. De onafhankelijke adviescommissie cultuurhistorie was hierover namelijk positief en het pand is goed her te bestemmen. Bovendien is de geplande nieuwbouw erg massief en overschrijdt deze een aantal historische bouwgrenzen." 

Het complete voorstel van de gemeente is hier terug te vinden.

Op woensdag 16 juni, 20.00 uur vindt in de Hooglandse Kerk een informatie- en discussiebijeenkomst plaats over de monumentale Evangelisch-Lutherse Kerk aan de Hooglandse Kerkgracht. Een bijzonder monument, een van de 100 fraaiste kerken van ons land. Enkele jaren geleden is de kerk in het bezit gekomen van een projectontwikkelaar, die, nu hij de consistorie en de tuinen van de kerk heeft verkocht, in de kerk een boutique-hotel wil vestigen. Er is veel ruimte voor grote twijfel aan de zinvolheid van deze herbestemming. In een publieksbijeenkomst wil de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL), in samenwerking met de werkgroep Lutherse Kerk van de wijkvereniging Pancras-west, de mogelijkheden verkennen van een veel passender herbestemming van dit juweel. Tegelijkertijd valt te constateren, dat er meer aan de hand is in de directe omgeving. Zie bijvoorbeeld het initiatief voor een Stadsatelier in de Kaasmarktschool.

Na een inleidende schets van de stand van zaken rond de Evangelisch-Lutherse Kerk gegeven, met focus op het behoud en een zinvolle herbestemming van de kerk, tegen de achtergrond van het historisch karakter van de Hooglandse Kerkgracht en de wijk, volgen enkele korte voordrachten. Zo belicht Gregor Weber (Rijksmuseum) de monumentale waarde van de kerk en zal Mascha van Damme, een van de auteurs van het recent verschenen boek ‘Kerkgebouwen: 88 inspirerende voorbeelden van nieuw gebruik’ spreken over de toekomst van religieus erfgoed en de herbestemming van oude kerken. De deelnemers zal gevraagd worden om in kleine groepjes of breakout rooms deel te nemen aan brainstorm over de vraag wat je met een monumentale kerk kunt doen. De vice-voorzitter van HVOL, Jan-Jaap de Haan, sluit de avond af.

Op dit moment is nog niet duidelijk of deze bijeenkomst geheel digitaal of met een klein gehoor in de kerk en een livestream voor een groter publiek zal plaatsvinden. Meer informatie volgt op deze site en in de volgende nieuwsbrief. 

Op zondag 26 september organiseert de Commissie Dirk van Eck van de Historische Vereniging Oud Leiden een lezing door Rudi Wester over de Leidse en Katwijkse periode van de schrijver en activist Jef Last. Deze Dirk van Eck-lezing was eerst voor 2 mei aangekondigd, maar moest vanwege de
corona-maatregelen uitgesteld worden.

Last (1898-1972) was een bekende schrijver en radicaal. Hij zwierf in zijn leven over de hele aarde, vocht in de Spaanse Burgeroorlog en was een dapper verzetsman. Onder zijn vrienden telde hij Mohammed Hatta, Willem Drees en Willy Brandt. Hij studeerde Chinees in Leiden en dompelde zich onder in het rijke studentenleven. Maar hij voelde zich meer thuis tussen de Katwijkse vissers en verhuisde al snel naar dat dorp. De tegenstelling tussen elite en volk, tussen verheven kennis en sociale strijd, vormde een rode lijn door zijn latere leven.

Rudi Wester schreef een biografie over deze letterkundige vechtjas en zal op 26 september spreken over zijn verblijf in Leiden en Katwijk, en de invloed van deze periode op zijn verdere leven. Westers boek, getiteld Bestaat er een raarder leven dan het mijne?, vormt de basis van de lezing en is verkrijgbaar bij de betere boekhandel.

De lezing begint om 14:30 en vindt plaats in de Lokhorstkerk. Aannemende dat er op 26 september geen bezwarende maatregelen in verband met de corona-pandemie meer zullen zijn die een lezing met publiek verhinderen, wordt een ieder hierbij uitgenodigd. Mocht onverhoopt het publiek aan een maximum zijn gebonden, zal de lezing ook via een livestream te volgens zijn. In de digitale nieuwsbrief en op de website zal tijdig worden medegedeeld op welke wijze u de lezing kunt volgen en hoe u zich daarvoor kunt aanmelden.

Rudi Wester (1943) is schrijfster, literair journalist en cultureel adviseur. Zij studeerde Frans aan de Vrije Universiteit. Zij was jarenlang literair recensent van Vrij Nederland en Trouw en was onder meer directeur van het Institut Néerlandais in Parijs en cultureel attaché bij de Nederlandse ambassade in
Parijs (2003–2009). Tot de boeken van haar hand behoort ‘Bestaat er een raarder leven dan het mijne?’ (2021).

Op 21 januari 1965 organiseerde de Vereniging van Vrouwelijke Studenten Leiden [VVSL] een burgerdag. Speciale gast op deze dag was Anton Geesink, wereldkampioen judo en winnaar van de gouden medaille Open Categorie tijdens de Olympische Spelen van 1964 in Tokio.

Nadat hij een demonstratie judo in de sportschool van de heer Luiten had gegeven, werden er handtekeningen uitgedeeld. Voor de maaltijd vertrok Anton naar ’t Pannekoekenhuysje aan de Steenstraat. In de keuken bewees Anton dat hij niet alleen goed kon judoën maar dat hij ook een goede pannenkoekenbakker was. Met een handige zwaai keerde hij de pannenkoek in de koekenpan onder het toeziend oog van de kok en Ina Onnes, presidente van de Burgerijcommissie.

Onlangs is de biografie van Dirk van Eck (1867-1948), pionier van de Leidse sociaal-democratie en naamgever van de commissie Dirk van Eck, op de website gepubliceerd. Deze biografie is geschreven door Jaak Slangen en in 1988 gepubliceerd. Nu is deze voor het eerst in digitale vorm beschikbaar. Biografie Dirk van Eck

Cees Meijer, secretaris van de HVOL-commissie De Stem van Leiden, is vanwege zijn vele vrijwilligerswerk koninklijk onderscheiden. Cees zet zich naast zijn activiteiten voor Oud Leiden onder meer in voor het zeemanskoor Rumor di Mare en de Vogelwijk. Burgemeester Henri Lenferink roemde in zijn praatje in de Hooglandse Kerk - tijdens de ‘Leidse lintjesregen’ - Meijers goede humeur en hoge tempo. Het bestuur van de HVOL onderschrijft dat volmondig:  ‘’Dubbel en dwars verdiend’’.
Het bestuur feliciteert daarnaast alle andere Leidenaars en HVOL-sympathisanten die aan de vooravond van Koningsdag met een onderscheiding werden verblijd. De volledige ‘Leidse lijst’ is terug te vinden op de site van de gemeente: https://gemeente.leiden.nl/bestuur/publicaties/persberichten/lintjesregen-2021/

Voorzitter Rens Heruer en vicevoorzitter Gerard Kramer zijn woensdag 24 maart benoemd tot erelid van de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL). Tijdens de Algemene Ledenvergadering (ALV) werd een voorstel daartoe met algemene stemmen aanvaard. Heruer en Kramer verlaten na acht jaar - conform de statuten - het bestuur. Ze worden opgevolgd door respectievelijk Steven Engelsman en Jan-Jaap de Haan. Ook Marleen Hogendoorn is nieuw in het bestuur.

De vergadering had vanwege Covid-19 online plaats. Engelsman dankte Heruer en Kramer voor hun tomeloze inzet voor de vereniging die zij de afgelopen jaren stevig op de Leidse kaart hebben gezet. Hij kondigde tevens aan dat tijdens de Diesviering in het najaar - wanneer we het virus hopelijk in bedwang hebben - het vertrekkende tweetal nog extra in het zonnetje zal worden gezet.

Lees het interview terug in Oud Leiden Nieuws: file (oudleiden.nl)

In december zijn alle benodigde handtekeningen gezet en is de minnelijke schikking over het terras bij Annie’s, daar waar de Nieuwe en de Oude Rijn samenvloeien, een feit. Daarmee is een eind gekomen aan zeven jaar juridische procedures.

Annie’s kreeg ondanks protesten van o.a. de HVOL in 2013 een omgevingsvergunning van de gemeente Leiden voor de bouw van een vast-ogend megaterras van ruim 500 m2. De HVOL, het Waterambacht, de redederij Rembrandt (plus sleepdienst) van de heer Groenen hebben jarenlang gestreden tegen die vergunning en tegen het daarop aangepaste bestemmingsplan. Met succes. Maar alle betrokkenen vreesden bij een nieuw aanvraag nieuwe procedures. Alle partijen, inclusief dus de gemeente, gingen daarom akkoord met het voorstel van de HVOL, mede namens het Waterambacht, om een compromis te zoeken buiten de rechtszaal om. En onder leiding van wethouder Yvonne van Delft is dat dus nu gelukt en inmiddels geformaliseerd. Het terras wordt zo’n honderd vierkante meter kleiner. Minder aantasting van het beschermd stadsgezicht, meer open water, betere doorvaarbaarheid.