Op 5 maart 2025 overleed oud-voorzitter en Lid van Verdienste van de Vereniging Oud Leiden Prof. Mr. Hendrik Willem van Soest. Zijn echtgenote Liesbeth overleed in mei 2024, ook zij was actief voor Oud Leiden en eveneens Lid van Verdienste.

Hendrik van Soest was vanaf 1982 tot 1990 voorzitter van de Vereniging Oud Leiden, later de Historische Vereniging Oud Leiden. “Onze vereniging is misschien niet de oudste, maar wel een van de gezondere historische verenigingen in ons land”, zei hij in zijn afscheidsinterview in het Leidsch Dagblad. Hij was destijds tijdens de Open Monumentendagen dan ook altijd aanwezig in de stand van Oud Leiden en had een groot talent voor het werven van nieuwe leden.

Mensen die Hendrik hebben gekend beschrijven hem als een actief man, met een groot hart voor de Leidse historie en het bouwkundig erfgoed. Ook al in zijn tijd was Oud Leiden te vinden aan het actiefront. Er is veel meer over hem te vertellen, maar hier een kleine samenvatting van wat hij voor de Vereniging heeft betekend. Naast voorzitter van de Vereniging Oud Leiden was hij ook voorzitter van de commissie die zesmaal per jaar goed bezochte excursies organiseerde naar onder meer musea, kloosters, kastelen en kerken. Die werden zeer gedegen voorbereid en begonnen onderweg in de bus standaard met een college van Hendrik, waar het onderwerp uitvoerig werd behandeld.

Een belangrijk wapenfeit vond Hendrik zelf de drie plaquettes die de Vereniging heeft laten aanbrengen bij de Hooglandse kerk, de Pieterskerk en het voormalig Joods weeshuis. De laatste ter nagedachtenis van de Joodse kinderen die zijn gedeporteerd. Dat waren geen gewone gedenkplaten, maar werk van de kunstenaar Frans de Wit met wie hij bevriend was. Ook heeft de Vereniging Oud Leiden ter gelegenheid van het Reuvensjaar, in overleg met het Rijksmuseum voor Oudheden, De Wit gevraagd een gevelversiering voor het museum te maken. Hij ontwierp twee tempels, voor de hoeken Houtstraat/Papengracht en Houtstraat/Rapenburg. De een met zuilen, de andere met Papyrusbundels, gebaseerd op de beide wortels van het RMO, de Griekse en de Egyptische.

Hendrik heeft er mede voor gezorgd dat de bouw- en bewonersgeschiedenis en de interieurs van de panden aan het Rapenburg zijn beschreven. De subsidies hiervoor werden betaald uit de rente van een kapitaal dat was gevormd door de verkoop van drie historische pandjes, die de vereniging als legaat had verkregen. Een van die panden, Vliet 9, was een terugkerend onderwerp van discussie tijdens vergaderingen. Het verkeerde in slechte staat en ondanks het extra legaat van 20.000 gulden voor onderhoud, sloeg dit pand jaarlijks een gat in de begroting. Er werd besloten het pand af te stoten en het is gegund aan de Vereniging Hendrick de Keyzer. “Je moet ook nooit een dergelijk legaat accepteren!”, zei Hendrik daarvan.

 Op de foto: Het bestuur vergaderde toen nog in de regentenkamer van het Brouchovenhofje aan de Papengracht. Zittend tweede van links Hendrik van Soest.unnamed

Het muziektheaterstuk Snikken en Grimlachen, dominee HaverSchmidt en dichter Paaltjens vertelt een hartverscheurend verhaal. François HaverSchmidt en Piet Paaltjens lijken op de alter ego’s over wie Schubert Der Doppelgänger componeerde en Stevenson zijn Dr. Jekyll and Mr. Hyde schreef.

HaverSchmidt heeft zijn leven lang de grimmige humor van tegenpool Paaltjens nodig gehad om zijn melancholie de baas te blijven. In hun studententijd is de balans optimaal. Er wordt gelachen en gedronken, het Io Vivat klinkt over de grachten en de poëzieproductie leidt tot de bestseller Snikken en Grimlachjes. Na het afstuderen eindigt de innige vriendschap en moet HaverSchmidt serieus aan de slag in het eenzame beroep van predikant. Zonder de humor van Paaltjens lijkt de melancholie in de preken van HaverSchmidt hard toe te slaan.

In het libretto zijn het levensverhaal van HaverSchmidt en de gedichten van Paaltjens op een associatieve manier met elkaar verweven om samen met de steeds verrassende invalshoek van de muziek vat te krijgen op deze bijzondere twee-eenheid.

Regisseur Bart Vieveen schreef het libretto op basis van preken, verhaalfragmenten en gedichten van HaverSchmidt en Huub de Vriend componeerde de muziek erbij.

Hannah Ybeles Smit en Jeroen Manders geven gestalte aan Piet Paaltjens en François HaverSchmidt en Het Zingend Hart o.l.v. Machteld van de Putte neemt de koorpartijen voor zijn rekening.

Speeldata:
15 april (try-out), 23 april en 4 juni 20.15 uur Lokhorstkerk Leiden

Kaarten:
Het Zingend Hart

Wij nodigen donateurs van harte uit om zich aan onze reddingsactie van het glas-in-beton kunstwerk te verbinden door één van de 95 gekleurde ramen uit het kunstwerk te adopteren. Vanaf € 1000,- kunnen particulieren en bedrijven zich verbinden aan één van de bijzondere panelen uit het kunstwerk.

U kunt hierover contact opnemen met Oud Leiden via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Wij treden dan met u in overleg over uw voorkeuren, qua kleur en positie.

Als tegenprestatie wordt u nauw betrokken bij het vervolg van het project. U ontvangt een certificaat van het betreffende raam en vermelding op de namenwand, die naast het kunstwerk gerealiseerd zal worden. Door de adoptie wordt u geen juridisch of economisch eigenaar van het kunstwerk. De adoptie is symbolisch. 

Klik op onderstaande link om de beschikbare ramen met afmetingen en de plek in het kunstwerk in groot formaat te downloaden.

Wie wordt de winnaar van de Oud Leidenprijs 2025? In aanloop naar de verkiezing van de publieksprijs roept het bestuur van de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) eenieder op om kandidaten voor te dragen. De inzendingen mogen variëren van evenementen tot publicaties en van exposities tot (theater)voorstellingen, zolang ze maar een link hebben met de Leidse geschiedenis en in 2022, 2023 of 2024 het licht hebben gezien. Een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. met enkele gegevens (zoals naam kandidaat en korte beschrijving voordracht) volstaat.

Uit alle inzendingen stelt een deskundige en onafhankelijke jury, onder voorzitterschap van erelid Gerard Kramer, een shortlist samen. Het publiek krijgt vervolgens (na de zomer) de mogelijkheid een stem uit te brengen op een van de nominaties op de shortlist. Dat kan te zijner tijd via de site van de HVOL: www.oudleiden.nl. Op deze site is ook algemene informatie (o.a. het reglement) over de prijs te vinden. Tijdens de dies begin november wordt de uiteindelijke winnaar bekendgemaakt (de meeste stemmen gelden). En dan weten we wie de opvolger wordt van de vorige winnaars van de publieksprijs: het boek De jonge Rembrandt van Onno Blom en de Herbegrafenis van Diederik van Leyden Gael, een initiatief van de Historische Begraafplaats Groenesteeg.

Aanvankelijk werden de Oud Leidenprijzen (wetenschaps- en publieksprijs) eens in de vijf jaar gelijktijdig uitgereikt. Sinds 2024 is dat een jaarlijks festijn en gebeurt dat om en om. Voor deze vernieuwde opzet is gekozen gezien het steeds ruimere aanbod en om de verjaardag van de vereniging (de dies begin november) een extra feestelijk karakter te geven. Aan de prijs is, naast ‘eeuwige Leidse roem’, een oorkonde en een geldbedrag verbonden

Rens Heruer, voorzitter van de commissie die de verkiezing begeleidt, hoopt op een groot aantal inzendingen. ,,Er was de afgelopen jaren in onze stad weer sprake van een veelheid aan mooie activiteiten met een historisch tintje. Ik roep dan ook van harte iedereen op een kandidaat aan te dragen via ons speciale mailadres Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.’’.

Uit handen van auteur Lodewijk Kallenberg heeft rector magnificus Hester Bijl het eerste exemplaar gekregen van Geleerdheid onder de zerken. De zevenenzestig professoren van de historische begraafplaats Groenesteeg. 

Het boek is verschenen in het kader van 450 jaar Universiteit Leiden. “Dit boek ontsluit naast de wetenschappelijke prestaties ook de persoonlijke verhalen van de hoogleraren", aldus Bijl over het omvangrijke en rijk geïllustreerde boek. "Daarmee is ‘Geleerdheid onder de zerken’ een waardevolle aanvulling op de geschiedschrijving van de universitaire gemeenschap en de Universiteit Leiden die in 2025 maar liefst 450 jaar bestaat.”

Het 232 pagina's tellende boek met 550 illustraties, bevast, naast hoofdstukken over de historische begraafplaats Groenesteeg en de Universiteit Leiden, biografieën van de zevenenzestig hoogleraren, die op Groenesteeg zijn begraven. Deze professoren hebben niet alleen in de universitaire wereld, maar ook in de Leidse gemeenschap een belangrijke rol gespeeld. Wat het boek bijzonder maakt, is dat het niet alleen over hun wetenschappelijk werk gaat, maar over hun hele leven: in welke gezin groeiden zij op, wat deden zij voordat zij hoogleraar werden, waar woonden zij in Leiden, hoe was hun eigen gezin samengesteld, wat waren hun maatschappelijke activiteiten en soortgelijke zaken.

Het boek is te koop via het winkeltje van Oud Leiden, HVOL-leden betalen 30 euro (winkelprijs is 35 euro).

3 feb aanb Kallenberg

In 1966 creëerde kunstenaar Jan Meine Jansen een imposant glas-in-beton kunstwerk voor het nieuwe kantoor van de Rijksbelastingen aan het Stationsplein in Leiden. Hij liet zich inspireren door de kunstbeweging De Stijl en vooral door de Leidse kunstenaar Theo van Doesburg. Het kunstwerk is hierdoor van Leids en nationaal belang. Bovendien is het uitzonderlijk door zijn gigantische afmetingen: 17,4 bij 7, 4 meter. Het vertegenwoordigt ook de visie die kunstenaars na de Tweede Wereldoorlog hadden op de rol van kunst in de samenleving.
Een uitgebreid overzicht met informatie en foto's vindt u hier.

In 2023 heeft de gemeenteraad van Leiden het bestemmingsplan Morspoortgebied vastgesteld waarin is bepaald dat het belastingkantoor inclusief het kunstwerk mocht worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Hiermee dreigt dit kunstwerk verloren te gaan. Wel heeft de gemeente een impressie laten vervaardigen door kunstenaar Kees de Jong.

De redding
Momenteel ligt het ontmantelde kunstwerk opgeslagen. De kleinzoon van de kunstenaar, architect Allard Meine Jansen heeft  document een plan gemaakt (powerpoint) (13.65 MB) om het kunstwerk te herplaatsen in de nieuwbouw ter plaatse.

Maar hier is wel een behoorlijk bedrag voor nodig. Om dit bij elkaar te krijgen, werkt de Historische Vereniging Oud Leiden hiervoor samen met Erfgoedvereniging Heemschut. Het bedrag dat nodig is, is ongeveer 300.000 euro. Daarvoor benaderen beide verenigingen het bedrijfsleven en fondsen, maar we hebben ook uw hulp nodig. 
Om een goede indruk te krijgen van het unieke kunstwerk, is er een video gemaakt, die kunt u hier bekijken

Helpt u ons mee om het kunstwerk van Jan Meine Jansen te redden en te behouden? Dan kunt u hier doneren

Agnes van Steen heeft de Wetenschapsprijs van Historische Vereniging Oud Leiden 2024 gewonnen. De uitreiking was tijdens de 122ste Dies van de historische vereniging in de Hooglandse Kerk. Haar studie genaamd ‘Van liefdadigheid naar abortusstrijd. Leidse vrouwen en de Nederlandse vrouwenbeweging van 1860 tot 1990’ levert volgens de jury een bijzonder belangrijke bijdrage aan de Leidse stadsgeschiedenis. In haar boek gaat het om de interactie tussen de stad en de emancipatiestrijd en daarmee komt een nieuw en wezenlijk aspect van de Leidse sociale geschiedenis aan het licht. Het bevat alles wat de jury belangrijk vindt: wetenschappelijke degelijkheid en originaliteit, een rijk tijdsbeeld, een hoofdrol voor Leiden. “Met grote precisie en oog voor detail heeft Van Steen een zeer bewonderenswaardig werk afgeleverd, een kroon op haar vele eerdere werk,” aldus de jury. De prijs omvat een geldbedrag en een oorkonde.

Andere genomineerden voor de prestigieuze prijs waren Rob van den Berg met ‘Een passie voor precisie’, Marcel Leechburch Auwers en Evelyn de Regt met ‘De Leidse architect W.C. Mulder’ en Gert Jan Veerman met ‘De halfbroer van Dolle Mina’.

De jury voor de wetenschapsprijs 2024 staat onder voorzitterschap van hoogleraar Stadsgeschiedenis Ariadne Schmidt. De andere juryleden zijn Olga van Marion (universitair docent Leiden University Centre for the Arts in Society), Pieter Slaman (universitair docent universiteits- en onderwijshistorie), Cor de Graaf (adjunct-directeur Erfgoed Leiden en omstreken) en Jan Postma (historicus en oud-burgemeester van Leiden). Aanvankelijk werd eens in de vijf jaar zowel een publieks- als wetenschapsprijs uitgereikt. Het ritme van de prijsuitreiking is met ingang van dit jaar veranderd om tot een betere spreiding te komen. Jaarlijks wordt nu om en om een wetenschaps- en publieksprijs uitgereikt.

Oud Leidenprijs

 
 

pdf Vacature penningmeester (52 KB)  

pdf Vacature bestuurslid fysiek erfgoed (54 KB)  

pdf Vacature (adjunct) secretaris (53 KB)

pdf Vacature communicatie (54 KB)

De HVOL is op zoek naar drie bestuursleden en een adjunct-secretaris.

De penningmeester en de twee bestuursleden nemen tijdens de Algemene Ledenvergadering van 2025 afscheid. De adjunct-secretaris gaat de huidige secretaris ondersteunen en deze op termijn opvolgen.

Kandidaten die belangstelling hebben, kunnen zich per e-mail aanmelden bij het secretariaat (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) onder vermelding van een motivatie en voor de betreffende bestuursfunctie relevante gegevens. Graag reageren vóór 1 december 2024. De volledige vacatures zijn als pdf te downloaden bij dit artikel.

Na afloop van de reactietermijn volgt een selectieprocedure, waarna het bestuur een kandidaat voordraagt tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging op 31 maart 2025.

HVOL-leden die de selectiecommissie willen wijzen op een geschikte kandidaat voor de bestuursfuncties, vragen we een bericht te sturen naar hetzelfde e-mailadres.

De Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) wil de toneelschrijver Lucretia van Merken blijvend eren met een plaquette aan de gevel van Rapenburg 41, waar zij in 1789 is gestorven. Zij schreef Het beleg der stad Leyden in 1774 speciaal voor het tweede eeuwfeest van Leidens Ontzet.

De HVOL voert bij de viering van 450 jaar Leidens Ontzet Beleg uit, de bewerking en hertaling van een toneelstuk uit 1774. Lucretia van Merken (1721-1789) schreef Het beleg der stad Leyden in 1774 speciaal voor het tweede eeuwfeest van Leidens Ontzet. Magdalena Moons en Elisabeth van der Werf, de burgemeestersdochter, spelen daarin de hoofdrollen.

Het stuk werd tot ver in de 19de eeuw uitgevoerd in de Leidse Schouwburg. In haar tijd was Lucretia zo beroemd als toneelschrijver dat zij de bijnaam ‘vrouwelijke Vondel’ had gekregen. Ook Betje Wolff en Aagje Deken behoorden tot haar kennissenkring.

Tegenwoordig is Lucretia volledig in de vergetelheid geraakt, hoewel in de Leidse Stevenshof een straat naar haar is vernoemd. Voor hun verdiensten voor de stad kregen Lucretia en haar echtgenoot het Leidse poorterschap aangeboden, wat tegenwoordig wel wordt geïnterpreteerd als een ‘ereburgerschap’. Net als Het beleg der stad Leyden in 1774 wordt Beleg in 2024 in de Leidse schouwburg uitgevoerd – in vijf voorstellingen (19-22 september).

Op latere leeftijd trouwde Lucretia met Nicolaas Simon van Winter (1718-1795), een vermogend Amsterdams zakenman. Omdat zij beiden niet erg gezond waren, brachten zij vanaf 1773 de zomers ver buiten hun woonplaats Amsterdam door, op hun buiten Bijdorp, aan de Nieuwe Rijn. Daar ontvingen zij vele vrienden en bekenden, voornamelijk uit remonstrantse en patriotse kringen, ook Leidse notabelen. In 1782 besloten zij niet meer naar Amsterdam terug te reizen, maar in Leiden te gaan wonen. Aanvankelijk huurden zij Rapenburg 41; kort na Lucretia’s overlijden heeft Nicolaas Simon het pand kunnen kopen. 

Op vrijdag 13 september is een tijdelijke plaquette opgehangen. Op 30 oktober om 16.00 wordt de definitieve versie onthuld door de actrice die Magdalena Moons speelt in het toneelstuk Beleg en door Lidewij Gerits, de actrice die de dochter van Van der Werf speelde in hetzelfde toneelstuk.