Ter gelegenheid van haar negentigjarig bestaan heeft de Leidse Geologische Vereniging op de Langebrug een plaquette onthuld ter ere van de geoloog James Hutton, die in 1749 in Leiden is gepromoveerd. James Hutton (1726 - 1797) was een Schotse geoloog, landbouwkundige, chemicus, natuuronderzoeker en arts. Hij wordt internationaal beschouwd als een van de grondleggers van de geologie als moderne wetenschap. Na zijn scholing in Edinburgh en Parijs promoveerde James Hutton op 12 september 1749 tot doctor in de medicijnen aan de Universiteit van Leiden.

Hij voerde aan dat de aarde niet jong kon zijn maar oneindig veel ouder dan de op dat moment algemeen aanvaarde Bijbelse opvatting dat de aarde was ontstaan in 4004 voor Christus. James Hutton was een prominente vertegenwoordiger van de Schotse Verlichting. Die werd gekenmerkt door een stroom van intellectuele en wetenschappelijke prestaties. Vaak wordt vergeten dat menige Schotse wetenschapper, waarvan Hutton er een was, zijn opleiding had genoten aan de Universiteit van Leiden.

Diepgravend onderzoek van de Geologische Vereniging heeft allerlei nieuwe feiten over Hutton aan het licht gebracht. Zo heeft de Vereniging het adres achterhaald waar Hutton in 1749 heeft gelogeerd. Dat was in het pension van de weduwe Van der Tas. Een pand dat was gelegen ter hoogte van de Langebrug 101. Het oorspronkelijke pand is tijdens de buskruitramp van 1807 beschadigd en is in de loop van de 19e eeuw afgebroken om uiteindelijk in 1975 plaats te maken voor het appartementencomplex dat er nu nog staat.

De Historische Vereniging Oud Leiden heeft de Leidse Geologische Vereniging geadviseerd over de locatie.

In zijn column van 13 maart verwijt Jaap Visser in een persoonlijke aanval op een bestuurslid van onze mooie vereniging Oud Leiden, dat zij de ‘’prikkelcolumnist” Rijsdam de mond heeft gesnoerd.

Dit kan niet weersproken blijven. Dat de LD-columnist het opneemt voor de schrijver van een opgeheven rubriek in ons verenigingsblad Oud Leiden Nieuws valt te billijken, maar niet op deze wijze. Ten eerste is er geen informatie ingewonnen bij het HVOL-bestuur, waardoor Visser helaas eenzijdig en onvolledig geïnformeerd is over dit bestuursbesluit. Ten tweede wordt de kritiek verpakt in een rechtstreekse en zeer persoonlijke aanval op het bestuurslid, dat de moeilijke taak had dit besluit over te brengen. Daarbij wordt er van alles bijgesleept, dat niet ter zake doet. Gesuggereerd wordt zelfs dat de historische vereniging last heeft van ‘de lange arm’ van een plaatselijke politieke partij. Dit zonder enig bewijs.

Met de komst van een nieuwe, driehoofdige redactie van Oud Leiden Nieuws zijn de eerste ervaringen van onze mooie, nieuwe glossy geëvalueerd. Deze waren overwegend positief. Toch is besloten nog een aantal veranderingen door te voeren. Dit staat een redactie vrij. Er zijn o.a. twee rubrieken gesneuveld. Eén van die veranderingen was ook het omzetten van de huidige column in een soort opinie-vorm, waarbij meer interactie met o.a. de lezer wordt uitgelokt. Daarbij speelde mee dat de column veel reacties opriep: positieve, maar ook flink negatieve. De positieve betroffen veelal de ‘relevante onderwerpkeuze’, de negatieve de ‘ de zure toon en de persoonlijke aanvallen’. Hierbij werd de scherpe mening van de columnist ongelukkigerwijs ook nog regelmatig voor de mening van het bestuur en/of redactie aangezien. Dat viel de columnist niet te verwijten, maar het leidde tot verwarring, ook bij onze achterban. Deze aspecten hebben het bestuur (niet de redactie) doen besluiten voor een andere vorm te kiezen, waarbij de columnist ook nog is aangeboden om hierbij een rol te vervullen. Wij hebben op dat aanbod nog geen reactie gekregen.

Ons magazine is geen krant, maar een verenigingsorgaan, dat op een inspirerende manier over erfgoed wil publiceren. Dat gebeurt grotendeels door vrijwilligers, die ook mogen besluiten om het blad aan te passen. Van het Leidsch Dagblad als professionele krant, hadden wij verwacht dat er minstens informatie bij ons was ingewonnen. Ook stellen wij een aanval op een persoon niet op prijs. Niet omdat wij ‘kleinmoedig’ zijn, zoals de LD-columnist suggereert, maar omdat het onze stijl niet is.

De gemeente Leiden heeft de plannen voor de nieuwe woonwijk op het Werninkterrein klaar. Op het terrein komen bijna 650 woningen in appartementengebouwen van vijftig en in sommige gevallen tot zeventig meter hoog. De silo’s langs het water van de Rijn hebben een plekje in de plannen van de gemeente, tot vreugde van de Historische Vereniging Oud Leiden. “Wij zijn blij dat de silo's worden herbestemd en we denken graag mee over de uitwerking daarvan”, zegt interim voorzitter Jan-Jaap de Haan.

Op het terrein van Wernink Beton- en Kalkfabrieken stonden in het verleden ook nog vijf schelpkalkovens. Die werden in 1966 opgeblazen om plaats te maken voor nieuwbouw van het bedrijf. De HVOL spreekt de wens uit dat deze ovens op een manier gevisualiseerd kunnen worden. “Hiertoe moet de precieze locatie middels onderzoek nog bepaald worden”, aldus De Haan. “Twijfelachtig is of er in de bodem nog iets van over is. Bovendien is het een volgebouwd terrein, dus de kans dat de locatie onder een flat is, is groot. Toch besteden we er graag middels visualisatie aandacht aan, omdat dit de enige kalkoven-locatie binnen Leiden is, en omdat het een belangrijk onderdeel van het verhaal van Wernink is.

Wethouder Julius Terpstra gaat bij onze mediapartner Sleutelstad verder in op de plannen van de gemeente met het terrein. https://sleutelstad.nl/2023/02/16/nieuwe-woonwijk-op-wernink-terrein-krijgt-650-woningen/ Het ontwerpbestemmingsplan voor het gebied ligt nu ter inzage. Meer informatie daarover staat op de site van de gemeente https://gemeente.leiden.nl/inwoners-en-ondernemers/werkzaamheden-in-leiden/bouwen-aan-de-stad/de-mors-projecten/werninkterrein/ 

De Rijn met de kalkovens van Wernink. Hier kwam later de cementcentrale. Rechts de Haagweg. Foto uit 1927 van Willem J Kret.

Levensverhalen van gewone Leidenaren zijn er heel veel, maar tot nu toe nog nauwelijks bewaard voor volgende generaties. Wij weten wel veel over wat bestuurders, burgemeesters en andere bekende persoonlijkheden deden. Met De Stem van Leiden richten wij onze aandacht op hoe het dagelijkse leven van de gewone Leidenaar er vroeger uitzag. Voor dit project zoeken wij nog vrijwilligers die interviews willen doen. Heb je de juiste vaardigheden en wil je meewerken aan dit project lees dan verder.

Waarom zijn deze verhalen belangrijk?
Onze kennis over het verleden is meestal gebaseerd op schriftelijke bronnen. Maar daardoor weten we juist een heleboel niet, zoals de gewone en bijzondere dingen uit het leven van ‘gewone’ mensen en hoe deze mensen aankijken tegen wat zij mee hebben gemaakt.
- Over hoe zij zijn opgegroeid, naar school zijn gegaan;
- Hoe zij (eventueel) hun partner hebben ontmoet en zelf hun kinderen hebben opgevoed (als ze die hebben);
- Hun ervaringen met werk, het huishouden, werk of werkeloosheid; over het leven in de buurt, de omgang met familie, vrienden, collega’s;
- Over hun vrijetijdsbesteding; over hoe zij de veranderingen in de stad en de wereld hebben beleefd, etc.
Die verhalen zijn belangrijk genoeg om te bewaren. Daarom willen wij zo veel mogelijk levensverhalen van Leidenaars verzamelen.

Inwerkperiode
Bij De Stem van Leiden werken twee vrijwilligers altijd samen aan de interviews. In het begin zul je meewerken met een ervaren vrijwilliger. Twee mensen samen houden de interviews met daarbij een duidelijke taakverdeling; één persoon stelt vooral de vragen en de ander houdt bij wat er zoal aan de orde komt. Soms stelt deze tweede persoon ook enkele vragen. Voordat je start, krijg je een handleiding en volg je een korte training.

De interviews
De interviews worden opgenomen met een voicerecorder, die beschikbaar wordt gesteld door De Stem van Leiden. Wij maken gebruik van de zogeheten vrije attitude-interviews. Het gaat er daarbij om de respondent op zijn/haar praatstoel te krijgen en hem/haar zo veel mogelijk over zijn/ haar leven te laten vertellen.

De interviews transcriberen
Door de interviewers zelf worden deze geluidsopnames uitgetypt, waarna ze worden overgedragen aan de organisatie van De Stem van Leiden. Deze draagt het over aan Erfgoed Leiden en Omstreken (het voormalig Gemeentearchief). Het uittypen van de interviews kost wel tijd. Bij elk interview gaan wij uit van één of twee gesprekken van ieder maximaal 2 uur: een kennismakingsgesprek en het eigenlijke interview. Het transcriberen van één uur interview kost ongeveer acht uur tijd. Sommigen zullen het vast sneller kunnen, maar dit is een algemeen uitgangspunt.

Wat gebeurt er verder met de interviews?
De geluidsopnamen, de uitgewerkte interviews en een korte samenvatting worden opgeslagen bij Erfgoed Leiden. Daar kunnen zij via de website worden geraadpleegd door onderzoekers – wetenschappers én belangstellenden. Wil je meer weten over dit leuke project of je aanmelden? Neem dan contact op met: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

De werkgroep de Stem van Leiden is een commissie van de Historische Vereniging Oud Leiden en werkt samen met Erfgoed Leiden en Omstreken en de vakgroep geschiedenis van de Universiteit Leiden.

Deze commissie houdt zich bezig met de bescherming en behoud van monumenten, alsmede ontwikkelingen in het beschermd stadsgezicht (zowel de binnenstad als de zuidelijke schil). Hieronder vallen ook discussies over hoogbouw, duurzaamheid, autoluw, en herbestemmingen. 

Op de agenda staan onder andere nieuwe bouwplannen, gemeentelijke beleidsnota's en initiatieven die het historisch karakter van de stad versterken. De commissie vergadert ongeveer iedere 6 weken. Daarnaast bestaan de activiteiten uit het bezoeken van bijeenkomsten en reageren op bouw- en renovatieplannen. 

Van de leden vragen wij: 
- belangstelling voor monumenten, architectuur en/of archeologie 
- energie en vaardigheden om bij te dragen aan belangenbehartiging
- bij voorkeur aantoonbare kennis (door opleiding, beroep of hobby) en/of ervaring met architectuur, stedenbouw en/of monumentenzorg

Voor meer informatie of belangstelling neem contact op met Jan-Jaap de Haan op 06-20087613 of via voorzitter at oudleiden.nl 

Veel Leidenaren missen ze, of zijn er nieuwsgierig naar: de oude stadspoorten. Leiden had er velen, maar slechts twee overleefden de sloophamer. Onder het motto ‘gelukkig hebben we de foto's nog’ wil Oud Leiden een project starten om de verdwenen poorten opnieuw beleefbaar te maken. 

Dit kan door op de betreffende locaties de fundamenten zichtbaar te maken in de bestrating. Maar tegenwoordig kan dit ook met behulp van virtual reality, waarbij een app de stadspoort op de juiste plek projecteert. 

Rond 1860 fotografeerde Jan Goedeljee een groot aantal van de poorten, die vlak daarna gesloopt zouden worden. Daarnaast zijn er tekeningen en zijn de poorten ingemeten. Ook is er in het verleden archeologisch onderzoek gedaan naar een aantal poorten. 

Oud Leiden ziet kansen om met moderne technieken en stijlvolle ontwerpen de verdwenen poorten weer zichtbaar te maken. Hierover gaan wij ook graag in gesprek met de stad. Met stadspartners, fondsen, Leidenaars en deskundigen die hieraan kunnen en willen bijdragen. 

Spreekt dit idee je aan, of beschik je over bijzondere kennis voor onderwerp in de openbare ruimte of digitalisering (o.a. in 3-D) ? Meld je dan bij ons via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Compositie van de Hogewoerdse Binnenpoort; actuele foto van Sjoep de Jong en foto van de poort van Goedeljee.

In de loop van 2022 is bij de HVOL een project gestart om een heruitgave van een fotoboekje uit 1973 te verzorgen. Het gaat om het boekje ‘Leiden, voorheen en thans’ uit, geschreven door Sam Platteel, met foto’s uit circa 1900 en 1972.

De foto’s van rond 1900 ademen een grote rust uit: veel groen, geen auto’s te bekennen, weinig of geen mensen in het straatbeeld. De foto’s van 1972 hebben een heel ander karakter: veel auto’s, mensen op de fiets, oude panden zijn verdwenen, smalle straten en stegen zijn doorgebroken.

En wat het meeste opvalt: nu in 2022, een halve eeuw na 1972, zijn de meeste plekken opnieuw ingrijpend veranderd.

Het plan is een nieuwe publicatie samen op te stellen, met als werktitel ‘Leiden, ooit, vroeger en nu’, waarin de foto’s uit het boekje uit 1973 worden getoond, aangevuld met een foto zoals het er nu in 2022 uitziet. Drie foto’s per plek, met een nieuwe toelichtende tekst. Inmiddels zijn vanaf begin december elke maandag de resultaten van dit project te zien in het Leidsch Dagblad. Naar verwachting wordt in de herfst van 2023 een boekje gepubliceerd.

Hier, hier en hier vindt u enkele voorbeelden van dit nieuwe project.

Het bestuur van de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) is blij met Gerda van den Berg een geschikte kandidaat-voorzitter te hebben gevonden. Zij zal door het bestuur worden voorgedragen aan de Algemene Ledenvergadering op 27 maart 2023. Als Gerda wordt benoemd, is zij de eerste vrouw in deze functie.

De vacature ontstond op 15 juni, toen bekend werd dat Steven Engelsman zijn functie om gezondheidsredenen ter beschikking stelde. Sindsdien neemt Jan-Jaap de Haan het voorzitterschap tijdelijk waar. Tegelijk is er een procedure gestart om een geschikte opvolger te vinden. Er zijn diverse gesprekken gevoerd met mogelijke kandidaten, waarin vooral is gevraagd naar hun band met de stad, hun standpunten ten aanzien van de strategische agenda van de HVOL en eventuele persoonlijke speerpunten. De Haan: “Gerda is energiek en daadkrachtig, heeft ideeën over het bereiken van nieuwe doelgroepen en is bovendien al langere tijd lid van de vereniging. Om die redenen past zij perfect in het profiel.”

Voordracht aan Algemene Ledenvergadering
Het bestuur draagt Gerda van den Berg voor aan de ALV als meest geschikte kandidaat voor het voorzitterschap. Gerda is zeer betrokken bij de stad: zij was onder meer directeur van Woningcorporatie De Sleutels en wethouder Financiën, Welzijn en Onderwijs bij de gemeente Leiden. Gerda heeft in Leiden gestudeerd en woont in de Leidse binnenstad. Verder is zij actief bij het Rode Kruis, vereniging Het Plantsoen, en is toezichthouder bij het primair onderwijs in Oegstgeest en bij de Stichting Heilige Geest- of Arme Wees- en Kinderhuis in Leiden. Gerda zegt over Oud Leiden: “De HVOL is een leuke vereniging met veel actieve vrijwilligers. Ik zet me er graag voor in.”

In Oud Leiden Nieuws, dat een dezer dagen in uw brievenbus zal vallen, is een fout geslopen. Op pagina 33 staat dat de lezing over de 100-jarige Leidsche Amateur Fotografen Vereniging op maandag 5 december zal plaatshebben. Dat klopt niet. 

De lezing wordt gegeven op donderdag 15 december, om 20.15 uur in het Telders- of Klein Auditorium, Academiegebouw, Rapenburg 73. Meer informatie over deze lezing staat in onze agenda.

De geschiedenis van Leiden in de bezettingstijd mag zich nog immer verheugen op grote belangstelling. Er zijn ook tal van interessante publicaties over, maar er blijft nieuwe informatie beschikbaar komen. Een heel informatieve bron daarvoor is de website www.leiden4045.nl. Die website is vrijwel geheel, zo niet volledig, het werk van Alphons Siebelt, geen onbekende op dit terrein. Hij is ook de auteur van verscheidene publicaties over het onderwerp zoals zijn Gids voor Leiden in de Tweede Wereldoorlog beschreven in 650 adressen (2011), ‘Hij zit bij de onderduikersbond’, Hulp aan Leidse onderduikers in de Tweede Wereldoorlog (2015) en ‘Het is een raadsel waarvan de bevolking heeft geleefd’. De Leidse voedselvoorziening in de hongerwinter (2018).

Via zijn website verrijkt hij onze kennis nog steeds. Helaas gaat hij daar om gezondheidsredenen mee stoppen. Daarom is in kleine kring het initiatief genomen om te bezien of die website onder auspiciën van Oud Leiden kan worden voortgezet. Het bestuur staat hier positief tegenover. Maar dan is een groep vrijwilligers, die bereid en in staat is daaraan met continuïteit te werken onmisbaar.
 
Daarom bij dezen een oproep aan leden (maar ook anderen zijn welkom) om zich te melden en zich voor het in stand houden van die website over Leiden in de bezettingstijd in te zetten.
 
Nodig zijn vrijwilligers voor een drietal (ten dele overlappende) taken. Ten eerste onderzoekers voor het actief in diverse bronnen verzamelen van informatie en het helder formuleren daarvan. Ten tweede redacteuren voor het geschikt maken van die informatie en eventueel daarbij passende afbeeldingen voor publicatie op de website. En ten derde coördinatoren die inhoudelijk beoordelen en de verzamelde gegevens in samenhang brengen.

Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Hans Blom door een mail te sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Bij voldoende belangstelling wordt er een bijeenkomst belegd om te bespreken hoe een start kan worden gemaakt met een boeiende nieuwe activiteit van HVOL.