Namens de Historische Vereniging Oud Leiden maakte Sleutelstad deze documentaire-lezing met Ruurd Kok over herinneringsplaatsen en -objecten in de regio die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Over dit onderwerp schreef hij het boek 'Bang voor mooi weer – Oorlogssporen in Leiden en omgeving'.

De titel is ontleend aan de herinneringen van Gerdi van de Poel uit Leiden. Ze maakte de oorlog als meisje mee vanuit haar ouderlijk huis aan de Hoge Morsweg en alleen bij mooi weer kwamen de bommenwerpers.

Productie: Historische Vereniging Oud Leiden, Sleutelstad en Kleef & Koop

Nu de HVOL zo ongeveer alle lezingen en andere evenementen heeft moeten annuleren en veel mensen gedwongen thuiszitten, zijn wij gaan nadenken wat wij onze leden – en andere historisch geïnteresseerden – nu wel kunnen bieden. En daaruit is de Oud Leidenpodcast ontstaan. In de podcast vertellen we verhalen van ‘gewone’ Leidenaars, opgetekend door de HVOL-commissie De Stem van Leiden. De verhalen zijn al via onze website te lezen, maar als podcast nu op elk gewenst moment ook te beluisteren. Wij zullen regelmatig nieuwe verhalen toevoegen.

De podcast van deze maand vertelt het verhaal van Hendrika Christina Smittenaar-Flierman: Na het diploma snel een baantje.

Beluister alle Oud Leidenpodcasts hier.

Tijdens de Algemene Ledenvergadering op 30 maart zou bestuurslid Marjolein Hettinga aftreden. De ledenvergadering kon helaas niet doorgaan, maar toch willen we graag haar beoogd opvolger aan u voorstellen: Martin Hooymans. Wanneer de ledenvergadering wel doorgang kan vinden, zal hij voorgedragen worden als bestuurskandidaat voor de portefeuille (online) communicatie. Intussen neemt Martin al enkele taken in het webteam op zich. In dit artikel stelt hij zichzelf even voor.

"Liefde voor de “kleine geschiedenis” heb ik al heel lang. Aanvankelijk ontloken bij het genealogisch onderzoek naar mijn eigen familie, belandde ik bij de Historische Vereniging Voorburg, alwaar ik meegewerkt heb aan een grootschalig boerderijenonderzoek, dat geresulteerd heeft in een tweetal kloeke boerderijenboeken.

En als je dan al 55 jaar in Leiden woont, ontkom je er niet aan dat de liefde ook overslaat naar deze prachtige stad.

Het werd pas echt heftig, toen ik een tijdje de Pleyte-versie van de Straten- & Grachtenboeken van iemand mocht lenen. Wat een sensationele ervaring was het om zó’n grote collectie kaarten te zien, die het kaliber hadden van de minuutplans van het kadaster, maar dan een kleine 250 jaar vóór het kadaster in 1832 daadwerkelijk werd ingevoerd.

Als rechtgeaarde ICT-er bedacht ik me gelijk, dat dit toch in een database gestopt zou moeten worden en visueel aantrekkelijk ontsloten op het wereldwijde web. Maar … zou dat niet al gebeurd zijn? Na een oproep in de nieuwsbrief van de HVOL kreeg ik vele waardevolle reacties, waaronder ook enkele in de trant van “bespaar je de moeite, dat is allemaal allang gedaan”. Dat bleek tegen te vallen. Gelukkig kwam ik door die reacties in contact met de werkgroep Historisch Leiden In Kaart, alwaar ik warm in de gelederen werd opgenomen. Daar kon ik mijn ei kwijt.

Twee jaar geleden heb ik mijn pensioenfonds gevraagd zorg te dragen voor mijn maandelijkse inkomen, zodat ik mijn tijd kon besteden aan de dingen, die ik ècht graag wou doen: een systeem ontwikkelen voor historische personen en percelen en een beweging op gang brengen voor de vulling van dat systeem. Dat is goed gegaan. Het resultaat daarvan is te bewonderen op www.historischleideninkaart.nl.

Een gedegen gegevensmodel is het fundament, waar een solide informatiesysteem op gegrondvest is. Dus daar ben ik mee begonnen. En al doende kwam ik erachter hoe belangrijk het is om de brongegevens zo veel mogelijk ongewijzigd over te nemen, en eventuele interpretaties er apart naast te plaatsen. Dit heeft geleid tot de onderscheidende principes van Reproductie versus Reconstructie, waar we nu nog veel plezier van hebben.

Daarnaast is teamwork ontzettend belangrijk. Vanuit de cursussen Oud Schrift, die door Erfgoed Leiden en Omstreken worden gegegeven, is de Werkgroep 1581 ontstaan, waarin vrijwilligers door transcripties en puzzelwerk bijdragen leveren aan de database. Dat is niet alleen nodig en nuttig, maar ook erg gezellig!

We zijn nog lang niet klaar, maar we zijn al heel ver!

Dit alles neem ik als bagage mee in mijn nieuwe aanstelling als bestuurslid website, social media en andere ICT-aangelegenheden. De afgelopen tijd ben ik reeds aangeschoven bij de website-club. Ik heb er vertrouwen in dat wij als team mooie dingen gaan doen!"

(foto: Taco van der Eb)

In verband met de huidige bepalingen van de overheid m.b.t. bijeenkomsten en de daarbij genoemde termijnen is besloten, dat de Historische Vereniging Oud Leiden activiteiten met een publiek karakter zeker tot 1 september 2020 afgelast en/of uitstelt. Het besluit treft met name lezingen en excursies, maar ook de formeel in maart jl. afgelaste Algemene Ledenvergadering. De bij HVOL betrokken vrijwilligers voeren -  intern - naar vermogen de activiteiten uit. Via de website, de Nieuwsbrief en Oud Leiden Nieuws wordt het contact met onze leden onderhouden. Inmiddels is in deze tijd van beperking ook sprake van alternatieve en nieuwe activiteiten. Een docu-lezing, podcasts en geschreven verhalen zijn daar voorbeelden van. Bezoek regelmatig onze website voor het groeiend aanbod. Wij wensen u een blijvende gezondheid!

Rens Heruer, voorzitter

De bevrijding wordt normaalgesproken geassocieerd met feestvierende mensen en vooral met opluchting en blijdschap. Maar het was niet voor iedereen feest! Erfgoed Leiden en Omstreken heeft twee onderzoekers gevraagd om de keerzijde van de bevrijding te belichten. Geschiedenis, waar nog steeds een taboe op rust.
Ruurd Kok onderzocht de verhoudingen met de Canadese bevrijders van Leiden en Oegstgeest. En Koen Marijt de behandeling van de 'moffenmeiden' in Noordwijk. De presentaties nu al te zien op www.erfgoedleiden.nl. Tijdens de TV uitzending op 7 mei bij Bollenstreek Omroep kunt u vragen stellen over deze verborgen geschiedenis.

Verborgen geschiedenis roept vragen op
De onderzoekers belichten een onderdeel van de geschiedenis waar nog steeds een taboe op rust: over de geschiedenis van het kaalscheren van vrouwen en over de verhoudingen met de Canadese bevrijders. Deze verhalen zijn gebaseerd op onderzoek in de archieven van Erfgoed Leiden en Omstreken.
 
De  presentaties van deze verborgen geschiedenis zijn nu al te zien op onze website. Heeft u vragen naar aanleiding van deze presentaties of wilt u meer vertellen over uw eigen ervaringen? Stuur een mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. vóór 5 mei 2020. Ook is het mogelijk om uw vraag te stellen tijdens de uitzending op donderdag 7 mei. U kunt tussen 19.30 -20.00 uur bellen naar Bollenstreek Omroep 071-3614858.

Datum: donderdag 7 mei 2020
Uitzending: Bollenstreek Omroep van 19.30 uur tot 20.30 uur

Over de sprekers:
Ruurd Kok studeerde prehistorie en archeologie in Leiden. Hij heeft zich ontwikkeld tot specialist op het gebied van archeologisch onderzoek naar resten uit de Tweede Wereldoorlog. Sinds 2019 is hij werkzaam als archeologiedocent bij Saxion Hogeschool in Deventer. Daarnaast schrijft hij als freelance-journalist en werkt hij aan een publicatie over oorlogsmonumenten en herdenkingscultuur in Nederland. Eind april verschijnt zijn boek 'Bang voor mooi weer' over oorlogssporen in en om Leiden.

Koen Marijt studeerde geschiedenis en werkt bij de Universitaire Bibliotheken Leiden. Daarnaast heeft hij zijn eigen bedrijf: Koen van Toen. Hij geeft historische lezingen, verzorgt stadswandelingen in Leiden en dorpswandelingen in Noordwijk, verricht historisch onderzoek én gaat als gids mee naar de slagvelden van de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

In het laatste nummer van Oud Leiden Nieuws is u gevraagd om de contributie voor dit jaar te betalen. Het rekeningnummer voor de contributie is sinds vorig jaar gewijzigd. U kunt het bedrag overmaken op nummer NL06 RABO 0322 8362 20 ten name van Historische Vereniging Oud Leiden.

Uw bijdrage is van groot belang voor de uitvoering van onze taken!

Voor wie het wil weten: op 24 april herdenkt de katholieke kerk de marteldood van Sint Corona. Zij is, naar verluidt, de heilige die wordt aangeroepen bij epidemie en koorts… Toeval? Teken?  Deze tekst ligt vanaf 1 april op uw digitale mat. In gewone tijd biedt die datum een mooie kans om een goedgeplaatste grap aan u over te brengen. Dit was echter waar en geenszins grappig. 

Deze uitzonderlijke tijd en bijzondere omstandigheden laten dat niet toe. Ik schrijf dus in volle ernst dit openingswoord.

Net als zoveel andere maatschappelijke organisaties van amateurs en professionals, wordt ook de Historische Vereniging Oud Leiden getroffen door de oorzaak en gevolgen van de sociale verlamming die onze samenleving treft. In het licht van de wereldwijde misère met onherroepelijke en onherstelbare schade is wat HVOL overkomt echter een onbeduidende voetnoot: wij kunnen niet doen wat we gewoon zijn te doen. Er zijn geen reguliere lezingen, excursies, boekpresentaties, commissie- en bestuursvergaderingen, terwijl ook de statutaire verplichting om de Algemene Ledenvergadering te houden in de wacht is gezet. De kernactiviteiten  van HVOL zijn onmogelijk gemaakt door een onbegrijpelijke en ongrijpbare oorzaak. Ik ben geneigd om daarover te zeggen: het zij zo.

Belangrijk is immers eerst en vooral, dat wij - en inderdaad zoveel mogelijk samen, ondanks afstand en afzondering – het dal doorkruisen en de gezondheid behouden die nodig is om de weg eruit te vinden. Daarna komen al die andere zaken wel weer. Zaken die wij altijd heel gewichtig vonden, maar nu een ander gewicht hebben door overmacht, een begrip dat in deze dagen een bijzondere dimensie krijgt.

Intussen wordt nog wel gewerkt binnen HVOL door onze actieve vrijwilligers die waar dat kan en mag hun werk doen: de nieuwsbrief (die u ontvangt als wij voor dit doel uw e-mailadres hebben gekregen), redacties van website en Jaarboekje, contributies innen, corresponderen enz. Naar vermogen proberen wij langs andere weg HVOL ook nog bij u te brengen, maar dat vraagt tijd. Daarvan lijken velen nu genoeg te hebben, maar dat is soms schone schijn.

In afwachting van, ook letterlijk, betere tijden waarin wij allen elkaar weer kunnen treffen voor de gewone aangelegenheden van HVOL, wens ik u sterkte en vooral een goede gezondheid.

Rens Heruer
voorzitter

Bent u enthousiast lid van de Historische Vereniging Oud Leiden en heeft u nog wat tijd over? Dan vindt u het wellicht leuk om vrijwilligerswerk voor de vereniging te gaan doen. Onze commissies kunnen regelmatig nieuwe vrijwilligers gebruiken. Lijkt het u wat? Neem dan contact op met de secretaris via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Vermeld daarbij welke commissie eventueel uw interesse heeft. Een overzicht van de commissies vind u hier: HVOL-commissies.

In de  voormalige Ambachtsschool aan de Haagweg 4 heeft wethouder Fleur Spijker (Duurzame verstedelijking, Ruimte en Wonen, D66) op 2 december 2019 twee kunstwerken onthuld. Het gaat om monumentale kunst die vroeger een onderdeel was van het gebouw.

Aan de buitenzijde zijn dit de gerestaureerde naamletters die oorsponkelijk zijn vervaardigd voor een niet meer bestaand gebouw uit 1933. Het ontwerp was van architect Bernard Buurman en de uitvoering van de leerlingen van de Ambachtsschool. In 1941 kregen deze letters een plaats boven de ingang van de nieuwe vleugel. In de hal van het oudste deel van het gebouw onthulde de wethouder de herplaatste plaquette met de beeltenis van de eerste directeur van de Ambachtsschool, Adrianus  J. van Achterberg. De plaquette is vervaardigd door de Voorschotense kunstenaar Maarten Zwollo in 1923. Zowel de letters als de plaquette waren verdwenen.

De huidige exploitant van het gebouw, Stichting Werk en Onderneming, raakte geïnteresseerd in deze verdwenen kunst naar aanleiding van een artikel in Oud Leiden Nieuws van maart 2018 waarin aandacht werd besteed aan de monumentale kunst in de voormalige Ambachtschool. De stichting wist de plaquette en de letters weer op te sporen.

Jos Hooghuis van de werkgroep Monumentale kunst gaf een korte presentatie geven en vertelde iets over de in de loop van de tijd in de school aangebrachte kunst.

De onthulling van beide kunstwerken markeerde de opening van de Leidse activiteiten in het kader van de Dutch Design Month.

Donderdag 21 november werd het ’Crimineel dingboek van de hooge vierschaar van Noordwijkerhout, Hillegom, Lisse ende Voorhout 1698-1726’ officieel overgedragen aan Erfgoed Leiden en Omstreken. De HVOL droeg via een bijdrage uit het Schelhaasfonds bij aan de aanschaf van het boek. Ook de historische verenigingen van Noordwijkerhout, Voorhout, Lisse en een anonieme particulier leverden een bijdrage.
Het boek biedt een schat aan informatie over de rechtspraak in vervlogen tijden. Opmerkelijk: hoewel er in die jaren meerdere moorden plaatsvinden, wordt niet één keer de doodstraf uitgesproken. Verbanning voor honderd jaar en een dag daarentegen wordt wel vaak gevonnist, vooral tegen landlopers.