De commissie Jan van Hout komt voort uit de Vereniging Jan van Hout. Deze vereniging werd in 1988 opgericht als vereniging van vrienden van het Leidse stadsarchief met als doelstelling de Leidse archiefgebruikers te organiseren en het Leidse archief te ondersteunen. Die ondersteuning gebeurde via het zogenoemde Schelhaasfonds dat geld beschikbaar stelde voor de aankoop en/of restauratie van belangrijke archiefstukken Dit Schelhaasfonds bestaat nog steeds en wordt nu beheerd door de HVOL.

Naast deze financiële ondersteuning hield de vereniging zich bezig met het ontsluiten van archiefmateriaal. Dit resulteerde in een aantal omvangrijke bronnenpublicaties. Daarnaast organiseerde de vereniging vele lezingen, waaronder traditioneel in december rond de geboortedag (14 december) en de sterfdag (12 december) van Jan van Hout, de Jan van Houtlezing. Deze lezing wordt inmiddels onder de vlag van de HVOL georganiseerd. In 2009 werd ter gelegenheid van de 400ste sterfdag van Jan van Hout een symposium gehouden.