amh_21_07 amh_21_07 amh_21_07
't Vertooch nopende het Dijckgraef en Heemraetschap van Rijnlant (1595)

21.07 Heymelicke keur van den 20en martii 1591

Heymelicke keur van den 20en martii 1591 {218v} Was eyntelicken bij den heeren gecommitteerden mr. Pouwels Buys, joncker Abraham van Almonde ende Joos de Menyn, hogeheemraden van Rijnlant, Delfflandt ende Schielandt, om te doen achtervolgen de voorgaende last ende resolutie van de Staten geraempt ende gevonden, dat die van Delff, Goude, ende Rotterdam (gelijck gedaen es) souden werden aengescreven van dat sijluyden elcx heurluyder gedeputeerde in Den Haege souden schicken. Daertoe geraempt was den 3en martii 1591 's avons in de herberge omme des anderen daechs mette voorn. gecommitteerden in besoignie te treden ende t' samentlicken te resumeren 't placcaet op 't stuck van 't slachturfven {219r} gemaect, t'amoveren d'imperfectien die daerinne souden mogen werden bevonden, ende voorts adviseren bij wat wegen ende middelen deselve ende alle misbruycken diesangaende <87v> souden mogen werden verhoet. Tot welcker besoinge de gedeputeerden der voorschreven stede van Leyden mede zijn beschreven geweest. De voornomde gedeputeerden mette gecommitteerden van der voors. stede daerop metten anderen delibererende ende communicerende hebben de hogeheemraden - buyten weten van de voorschreven gecommitteerden - gemaect seeckere keure ende wesende den 20en martii 1591 ter vergaderinge {219v} van de Heeren Staten om van haer gebesoingeerde rapport te doen zijn uyter selver vergaderinge gegaen ende - sonder de dispositie der Heeren Staten te verbeyden - strack gesamentlicken gegaen in den Raet ende op haer keur verwervende acte van approbatie in der vougen hier gesereert.
Insertie. Also de hogeheemraden van Rijnlandt, Delfflandt ende Schielandt den Hove van Hollandt hebben overgegeven seecker artikel van ampliatie bij henluyden geconcipieert volgende de clausule van aucthorisatie gesereert in de opene brieven van confirmatie bij den Heeren van den Lande den 7en mey 1563 gedaen van seecker placcaet ofte ordonnantie geaneert {220r} opte ongeregeltheyt van 't slachturven in date den 10en octobris 1561. Welck artikel hiernaer van woorde te woorde gesereert staet, beginnende aldus:
  Keure bij hogeheemraden van Rijnlandt, Delfflandt ende Schielandt eendrachtelick gemaect tot conservatie van de veenlanden116 die noch geheel ende nyet innegesteken en zijn.
  Dat men van nu voortaen egeen landt en sal mogen innesteecken om te slachturfven ofte mouren 'tsij vruchtbaer ofte onvruchtbaer op peyne van 200 £ van veertich grooten 't pont. Ende dat den transgresseurs gehouden blijft 'tselve te repareren <87w> ende te brengen in sijnen eersten staet binnen seeckeren bequaemen tijt {220v} bij de hogeheemraden, daer 't onder sorteert, te praefigeren. Op pene van denselven tijt overstreecken sijnde de dijckgraeff 'tselve sal doen repareren tot coste van de contraventeur ende die penningen uytleggen op sijn gewin volgende den dijcrechte. Ende dat alles bij provisie totdat anders sal wesen geordonneert. Ende dat den eersten deurwaerder, hiertoe versocht, bij den Hove geauctoriseert werde dat overal in Rijnlandt, Delfflant ende Schielant te vercundigen daer men gewoonlick is publicatie te doen ende van node wesen sal.
  Versouckende de voorschreven heemraden dat achtervolgende de voors. clausule van autorisatie {221r} 'tselve hoff soude willen 't voors. artikel van ampliatie advoyeren ende approberen.
  Soo is 't dat 't voors. Hoff gesien 't voorschreven artikel mitsgaders de voors. opene brieven van placcate ende confirmatie daerop gevolcht, heeft uyt machte van de voors. clausule van auctorisatie de voors. geamplieerde keure ende ordonnantie van de hogeheemraden van Rijnlant, Delfflant ende Schielant geadvoyeert ende geapprobeert, < <87w v> advoyeert ende approbeert> mitsdesen, ende geordonneert ende ordonneren mitsdesen eenygelicken die 'tselve aengaen ofte roeren sal, mogen hem nae den inhouden van den voorschreven keure ende ordonnantie te reguleren, opte peynen daerinne begrepen. Auctoriseert mede den eersten deurwaerder, {221v} hierop versocht, desen acte van ampliatie te publiceren voir den volcken ende ter plaetse alom daer deselve eertijts gepubliceert is geweest ende dieselve deurwaerder <87x> bij de hogeheemraden van Rijnlandt, Delfflandt ende Schielant versocht sal werden.
  [In de marge: 'Tot hiertoe insertie van de heymelicke keur van den 20en martii 1591.']
  Hebbende daervan in der yel ende ten selven dage doen lichten twee acten om - gelijck gedaen es - alomme te werden gepubliceert.
  't Welck gecomen sijnde tot kennisse van die voors. van Leyden, hebben opten 26en martii daeraen van de voorschreven keure ende van de approbatie van den Hove daerop gevolcht, ter griffe van den voors. hove geappelleert, waerop {222r} bij de moderatie van den accorde des jaers 1550 ende 1553 bij den hooftingelanden gemaect ende bij den Heeren Staten opten 22en junii [15]91 geapprobeert, goet gevonden was dat 't placcaet van slachturven, so dat in den jaere [15]63 gemaect was, strictelicken soude werden geobserveert ende geecuteert. Ende dat de keure van den 20en martii [15]91 met d'appellatie daerop gevolcht bij conniventie117 van dijckgrave ende hogeheemraden gesurcheert soude blijven voor den tijt van ses maenden, doen eerstcomende, mits dat middeler tijt die van Leyden bij den Heeren Staten souden mogen aenhouden dat het redres van 't voors. placcaet sijn voortganck soude hebben. Ende dat {222v} 't concept van 'tselve redres voor ende aleer het gearresteert soude worden, den heemraden ende hooftinnegelanden soude werden gecommuniceert om heurluyder advys daerop te mogen seggen. Ende soverre binnen den tijt van ses maenden 'tzelve redres geen voortgang en hadde, dat alsdan de voorschreven keure effect soude sorteren tot anders vanwegen de <87y> Hoge Overicheyt soude wesen geordonneert.
  Om tot welck redres te comen was vanwegen den burgemeesters regierders, vroetschappen ende veertigen118 der stadt Leyden als 't lichaem van dien representerende, sekere placcaet op 't stuck van 't slachturven mitsgaders {223r} de verdelvinge ende ontgrondinge van de landen, geraemt ter vergaderinge van de Heeren Staten, geopent ende vertoont in vougen gelijck hyernae volcht.

 

116 beide handschriften: 'veenluyden'. Back to Text
117 conniventie = oogluikende toelating (Van Dale). Back to Text
118 Zie voor het onderscheid tussen vroedschappen en veertigen: D.J. Noordam, Geringde buffels en heren van stand. Het patriciaat van Leiden, 1574-1700 (Hilversum 1994), p. 10. Back to Text

amh_21_07amh_21_07amh_21_07

 

Auteur Publicatie Home
Marleen
van Amstel - Horák
2005
Jan van Hout, 't Vertooch nopende het
Dijckgraef en Heemraetschap van Rijnlant
Leiden 1595
www.oudleiden.nl