Buurthouden   Burengebruiken en buurtorganisaties in Leiden (14e - 19e eeuw)     Kees Walle

Gebuurten vóór 1600   Gebuurten 1600 - 1795

 

Introductie

Deze website bevat oorspronkelijk én bewerkt bronnenmateriaal dat is gebruikt voor het boek Buurthouden. Genoemde publicatie is het resultaat van langdurig archiefonderzoek naar het vroegere Leidse buurtwezen dat eeuwenlang de sociale infrastructuur van de stad heeft belichaamd. In het verhaal komen de oude burengebruiken en buurtorganisaties (de z.g. gebuurten) uitgebreid aan de orde. Ook wordt ruimschoots aandacht besteed aan de omgangsvormen en de wijze van geschilbeslechting tussen buren, sociale controle en de rechten en plichten van buurtbewoners. De relaties tussen buurt- en stadsbestuurders blijven evenmin onbesproken. Zowel het boek als het bijbehorende bronnenmateriaal leveren een interessante bijdrage aan de kennis van de Nederlandse cultuurgeschiedenis in het algemeen en de sociale geschiedenis van de Sleutelstad in het bijzonder.

Voor het ontstaan, de ontwikkeling, de taken en het functioneren van de buurten verwijzen wij naar de samenvatting. Maar voor een beter begrip van het Leidse buurtwezen is het aan te bevelen om óók het boek ter hand te nemen. Te meer omdat ter vermijding van doublures is besloten om de in het boek voorkomende bronnen en bijlagen niet op deze site te publiceren, zulks met uitzondering van de samenvatting van het boek, een samenvatting van de inkomsten en uitgaven van vijf buurten, de concordantie van de buurten en enkele ingetekende stadsplattegronden.

Vanwege de grote omvang van het bronnenmateriaal (het equivalent van ca. 900 pagina's in druk) is het maken van een selectie trouwens onvermijdelijk. Verschillende 17e- en 18e- eeuwse bronbestanden, maar vooral veel onderzoeksgegevens uit de periode tussen 1795 en 1888 zijn daarom weggelaten; zowel uit het boek als op deze site. Voor degenen die kennis willen nemen van alle onderzoeksgegevens bestaat echter de mogelijkheid om een cd-rom (pdf) te bestellen. Toezending van de schijf volgt na overmaking van € 15,- naar rek.no. 202 1845 t.n.v. K. Walle te Leiden m.v.v. 'Buurthouden'. Onderstaande opgave maakt snel inzichtelijk welke bijlagen en bronnen in het boek, op deze site én op de cd-rom zijn geplaatst.

De standaardgegevens van het boek zijn: Kees Walle, Buurthouden. De geschiedenis van burengebruiken en buurtorganisaties in Leiden (14e-19e eeuw). Leiden, Uitgeverij Gingko 2005. ISBN-10: 9080700959.

 Buurthouden is voor 15 euro verkrijgbaar bij de Historische Vereniging Oud Leiden. Stuur een mail met uw bestelling naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Lezers of onderzoekers kunnen voor vragen, aanvullingen of opmerkingen contact opnemen met de auteur (071 - 513 4285).

 Inhoudsopgave

Tekst en bijlagen in het boek   De inleiding, verhalende tekst, samenvatting, noten, een opgave van geraadpleegde bronnen en literatuur, de bijlagen en een alfabetische index op de in het boek voorkomende persoonsnamen.  Het boek telt 325 pagina's en bevat 120 afbeeldingen, tabellen, plattegronden enz. Stadsplattegronden van Liefrinck (1578), Hagen (1675), Van der Paauw (1825) en Van Campen (1850) met ingetekend de buurtverdelingen van 1550, 1700, 1796, 1804/1833 en 1853 Een ontwerpverdeling van de stad in buurten van Jan van Hout (1602),  ingetekend op de plattegrond van Bast (1600) met bijbehorende buurtnamen Een vergelijkend overzicht tussen de Keuren (1593/1657) en Reglementen (1796, 1804, 1833 en 1853)  op de Gebuurten Een concordantie van de buurten tijdens de periode tot 1796  in samenhang met de indelingen van 1796, 1804, 1833 en 1853 Samenvattingen van inkomsten en uitgaven van kasboeken van de buurten Billenburg, Vredenrijk, Koeienfort, Klein Egypte en het Graafschap Prily	Op deze website   Introductie Inhoud Samenvatting De 210 buurten tijdens de periode ca. 1600-1795 met hun afzonderlijke ligging en geschiedenis, alsmede een opgave van de benoemde heren der gebuurten per buurt. De gegevens zijn gekoppeld aan de stadsplattegrond van Hagen (1675) met interactieve functies Stadsplattegronden van Hagen (1796), Van der Paauw (1825) en Van Campen (1850) met ingetekend de buurtverdelingen van 1796, 1804/1833 en 1853 Alfabetische index van 3.163 benoemde heren der gebuurten tijdens de periode 1597 - 1796. Met toelichting en interactieve functies Opgave van veranderde straatnamen en verdwenen straten en stegen voorzover die namen betrekking hebben op het onderzoek De 73 buurten omstreeks 1550 met hun afzonderlijke ligging en geschiedenis. De gegevens zijn gekoppeld aan de stadsplattegrond van Liefrinck (1578) met interactieve zoekfunctie Een concordantie van de buurten tijdens de periode tot 1796 in samenhang met de indelingen van 1796, 1804, 1833 en 1853 Een alfabetische index van 916 benoemde heren der gebuurten tijdens de periode 1796 - 1888 met toelichting De Generale Keur of Ordonnantie op de Gebuurten (1593) De herkomst van 154 buurtheren in 1625 (zie Buurten en immigratie)	cd-rom     Bevat alle items zoals vermeld in de twee andere rubrieken. Met uitzondering van de inleiding en verhalende tekst van het boek. Eveneens ontbreken de daarin vermelde noten, de opgave van geraadpleegde bronnen en literatuur en een alfabetische index op de in het boek voorkomende persoonsnamen. Een vergelijking tussen de Keuren op de Gebuurten van 1593 en 1657 De verdeling van de stad in buurten in 1796, 1804, 1833 en 1853. Met een beschrijving van hun afzonderlijke ligging en wetenswaardigheden, alsmede een opgave van de benoemde buurtheren per buurt Advies c.q. beoordeling van Philips van Leyden naar aanleiding van het verbod op de burenmaaltijden met een vertaling van de Latijnse tekst (1367) Transscriptie van de z.g. Prilybrief (1473) Complete transcriptie van een register, waarin opgenomen het  Besoigne angaende 't veranderen van de gebuyrten der Stadt Leyden (1602) ELO, SA II inv.nr.1220 Transcriptie van een door Jan van Hout geschreven memorandum waarin hij zich beklaagt over de medewerking van het stadsbestuur (ca. 1607) ELO SA II inv.nr.10 fol 346v-348v Transcriptie van een verzoek van tien buurten om een uurwerk met slagwerk aan te brengen (1601 en 1607) Diverse berichten met betrekking tot het begraven van lijken en het verbod op het houden van buurthoven in tijden van pestilentie (17e eeuw) Aantallen ingenomen kinderen door het H.G. Weeshuis per buurt (1668-1670) Transcripties van enkele documenten die betrekking hebben op het weren van vreemdelingen (1736 en 1737) Samengevoegde bronbestanden over de periode 1795-1804, voor het grootste deel betrekking hebbend op de gebuurten Een alfabetische index op 1.473 persoonsnamen, voorkomend in de hiervoor genoemde bronbestanden over de periode 1795-1804 Een overzicht van vermogen en schulden van de 130 buurten (1820) Uittreksels van tien kasboeken van 19e-eeuwse buurten Diverse aantekeningen met betrekking tot het buurtfonds (1889-1956) De herkomst van 154 buurtheren in 1625