Tijdens de Week van de Leidse Geschiedenis; thema: Dood en begraven een lezing door George Knottnerus over Marinus van der Lubbe.

De man die opstond

‘Steh auf Lubbe!’ Die schreeuw van de rechter in het showproces kreeg Marinus herhaalde malen in het gezicht geworpen. Dat beeld van een verslagen jongeman in een gestreept boevenpak staat op ons netvlies gegrift. 

De rechter in het showproces over de Rijksdagbrand mag schreeuwen wat ie wil. Maar hij zag niet en de toeschouwers zagen het ook niet wat Rinus van der Lubbe, de bijna blinde metselaar, allang gezien had. Dat er een verwoestende, onrechtvaardige oorlog dreigde. Een ramp voor de mensheid. De rechters zagen het niet en verkrachtten hun eigen recht. Ze bleven zitten waar Van der Lubbe opstond. Maar hij was allang opgestaan. De dag na zijn dubbele bedrijfsongeluk dat hem visueel gehandicapt maakte, stond hij al op. Tegen sociaal onrecht. En hij maakte er zijn levenswerk van. 

Als jonge tiener leerde ik op Geschiedenis over een werkloze metselaar die een domme daad had gepleegd. Hij stak het Rijksdaggebouw in brand waardoor Hitler definitief de macht kon grijpen. En die domme jongen was nog een Nederlander ook. Je proefde het tegendeel van trots: schaamte.

Maar ik was vanaf die dag onder de indruk van die daad en wilde er meer van weten. Een appel moet rijpen aan een boom voordat ie te eten is. Maar soms moet een idee decennialang dolen in de geest voordat het er uit mag. In 2012 was het zover. Ik wilde een historische roman schrijven. Deed onderzoek naar die jongeman in de recente geschiedenis. Door zijn korte leven werd ik meegesleurd zoals een zwemmer in een draaikolk. 

George Knottnerus