100. West Tuil

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende van de Gansoort af / achter de huysinge van Claes Claesz. van Duyndam / ende voorts de Middelstegracht langs / tot aen de Groenesteech.

(SA II inv. nr, 1216 fol. 11 vso, 12-02-1609)

beginnende van de Ganzoorde af opte westzijde van de Middelstegracht / ende begrijpende de huysinge van de E. Jan Jacobsz. van Banchem, tresorier extraordinaris / ende lopende noortwaerts aen tot de Groensteech toe / ende aldaer eyndigende met de huysinge van Pieter Jacobsz. de Cneu.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 109, 16-09-1633)

Geschiedenis:

Op 12-02-1609 ontstaan door afsplitsing van de buurt Jonge Tuil.

(SA 1216 fol. 11 vso. Zie ook inv. nr. 1221)

De geburen van West Tuil en Groenendaal, in totaal 54 requestranten, blijken niet langer in staat te zijn om deselve gebuyrte apart te onderhouden ofte haare Dooden, wanneer er iemand komt te overlijden, ter Aarde te brengen. Bovendien is Arent Fas, de heer van West Tuil, onlangs overleden en is dezelve gebuyrte jegenwoordig sonder Heer. Men verzoekt het stadsbestuur dat West Tuil wordt gecombineerd met Groenendaal. Het Gerecht gaat akkoord, waardoor West Tuil verdwijnt en voortaan deel uit maakt van de buurt Groenendaal (zie ook 'Buurthouden', pag. 138).

(SA II inv. nr. 125 fol. 205, 08-06-1758)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

108. West Rode Zee

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de huysen staende aen de westsijde van de Uyterstegraft met 't huys van Dirck Gerritsz. Hogeveen beginnende / lopende noortwaerts aen de houck van der Groenesteech om / ende eyndende aldaer aen de zuydtsijde van deselve Groensteech met 't huys van Barbara van de (...)cke, wede. van Jan van (...)cke.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 10 vso, 06-11-1608)

begrijpende de huysen beginnende aen de zuytsijde van de middelste Groenesteech / van de huysinge van Claes Cornelisz. Colijn, scrijnwercker aff / ende lopende oostwaers aen den houck aen de Uyterstegraft om de westsijde van de selve langs (doorgehaald: suytwaers tot de uytganck van de brouwerie van Dirck Gerridtsz. van Hogeveen, genaemt de Spaa). Vervangen door: van de poort off 't cleyn huysken van Haesgen Dircxs Steen, welck huysgen mede sal wesen onder de buyrt van 't Gansoort, actum 17-10-1624.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 47 vso, 18-06-1620)

Geschiedenis:

Op 06-11-1608 ontstaan als afsplitsing van de buurt Rode Zee. Hoewel de nieuwe buurtschap officieel West Rode Zee wordt genoemd, blijft de naam van de oude nog ongesplitste buurt in zwang. Om die reden is het juister om van (West) Rode Zee te spreken.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 10 vso)

Bij de benoeming van Pieter Jansz. van der Meer als buurtheer in 1620 wordt hij vermeld als houtcoper, wonend in de Roosee. De Rosee ('Rode Zee') is de huisnaam van het nog altijd bestaande pand Uiterstegracht 56. In hetzelfde bericht wordt gezegd dat sinds het vertrek van de vorige buurtheer, Hendrick Dircxz. de Breen, sijluyden in langen tijt geen heer hadde gehadt ende tot noch toe bij een luitenant (bedoeld wordt een van de andere buurtbestuurders) de selve haer gebuyrte hadden laten regieren.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 47 vso, 18-06-1620)

Johannes Melgers, buurtheer van Roozee, verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 118 fol. 91, 04-04-1739)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

117. West Rijnewaard

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

het taerling huysen tusschen de Vestgrafte ende de Kijffgraft

(SA II inv. nr. 1216 fol. 15 vso, 25-08-1611)

begrijpende het taerling huysen gelegen in de vrijdomme buyten de Zijlpoorte tusschen de Waerstrate / Kijfgrafte / den Rijn / ende Zuytcingele / mitsgaders des stadts herberge daertegensover.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 15 vso - 16, 01-12-1611)

In 1620 verzoekt men om splitsing. Het Gerecht besluit de buurt in tweeën te delen. Het deel bestaande uit de Waardstraat en de noordzijde van de Zuidsingel tussen Waardstraat en Kijfgracht behoudt de naam West Rijnewaard, het andere deel - de westzijde van de Kijfgracht en de zuidzijde van de Rijn tussen Waardstraat en Kijfgracht - krijgt de naam Spring Over Rijn.

(SA II inv. nr. 48 vso, 06-08-1620)

Geschiedenis:

Op 25-08-1611 ontstaan als afsplitsing van de buurt Vrijdom buiten de Zijlpoort (of Rijnewaard).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 15 vso)

Buurtheer Cornelis Dircksz. van der Meer brengt een ouderloos geworden kind aan bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis inv.nr. 3386 fol. 74, 09-09-1613)

Voor de splitsing in 1611 vormden West Rijnewaard en Oost Rijnewaard één buurt onder de naam Vrijdom buiten de Zijlpoort (of Rijnewaard). Deze buurt omvatte de gehele stadsvrijdom buiten de Zijlpoort, zowel ten noorden als ten zuiden van de Rijn. Over het gedeelte ten noorden van de Rijn, d.w.z. de bebouwing aan de zuidzijde van de Haven, wordt jarenlang niet meer gerept. Wanneer West Rijnewaard op 06-08-1620 wordt gesplitst in West Rijnewaard en Spring Over Rijn melden de vertegenwoordigers van beide buurten zich bij het Gerecht met de vraag waartoe de bebouwing ten noorden van de Rijn behoort. Het Gerecht besluit dat de selve huysen begrepen sullen zijn in de gebuyrte ten westen van Kijfgraft gelegen, aan Spring Over Rijn toekomen.

(Idem, 03-09-1620)

Marcus Smalbeen, makelaar van drogetten en heer van West Rijnewaard, en Daniel Blare, tabakverkoper, verklaren op verzoek van Jacob van Houten dat diens zoon Harman Jacobsz. heeft gediend op het schip De Gouda, gecommandeerd door de schout bij nacht. Hij kwam ziek thuis en is vervolgens overleden. Smalbeen en Blare zeggen bij de begrafenis van Harman Jacobsz. aanwezig te zijn geweest. Jacob van Houten verklaart dat de gage waarop nog aanspraak is, tegen afgifte van een behoorlijke kwitantie zal worden geïnd door zijn huisvrouw Maertge Stevens.

(Rechterlijk Archief inv. nr. 39, Getuigenisboek Y fol. 155, 20-11-1665)

Paulus Meershoek, heer van de buurt West Rijnewaard, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom en blindheyd, ook als bonmeester van het Waardbon.

(SA II inv. nr. 114 fol. 98 vso, 03-09-1733)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

118. West Rijnenveld

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende opten Rhijn aen den oosthouck van de Kijfgraft / loopende den Rhijn langs oostwaerts aen / den houck omschrinkelende langs de westzijde van de Minnebroedersgraft / de Zuytchingel langs, westwaerts aen tot aen de Kijfgraft / begrijpende mede de oostzijde van de selve Kijfgraft.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 70 - 7- vso, 12-09-1624)

Geschiedenis:

Op 12-09-1624 ontstaan als afsplitsing van de buurt Oost Rijnewaard.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 70 - 7- vso, 12-09-1624)

De benoeming van de eerste buurtheer, Pieter Heyndricksz., schipper verliep niet geheel probleemloos. Volgens de Generale Ordonnantie op de Gebuurten was het noodzakelijk dat een buurtheer was gehuisd en geërfd. Dat wil zeggen dat hij niet alleen in de buurt moest wonen, maar minstens eigenaar diende te zijn van het door hem bewoonde huis. Bij Pieter Heyndricksz. en de andere twee genomineerden is dat niet het geval; kennelijk waren zij huurders. Niettemin maakt het Gerecht een uitzondering: alhoewel zij verstonden dat geen van de voors. drye personen in de voors. gebuyrte es gehuyst ofte geerfte, voor dese reyse sonder consequentie, mits voortaen nominerende gehuysden ende geerfden aldaer (zie ook 'Buurthouden', pag. 72).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 70 - 7- vso, 12-09-1624)

Ondanks de waarschuwing van het Gerecht herhaalt de geschiedenis zich en wordt Maerten Jansz. van Coesvelt, die evenmin was gehuisd en geërfd, in 1635 als buurtheer benoemd. Dertien jaar later verzoekt hij om ontslag uit zijn functie. Hij zegt dat hij suppliant is een persoon van kleyne middelen ende geene vaste goederen heeft in tegenstelling tot verscheyden andere in de voors. gebuyrte woonende aldaer gehuyst ende geerft zijnde. Om die reden heeft hij maar cleyn ontsach bij zijn medebewoners. Daar komt nog bij dat in de selve gebuyrte geheel rouwe, questieuse, oproerige ende moetwillige menschen woonen, de welcke door hem suppliant soodanich niet gedisponeert, vereenicht, gestilt off bestraft kunnen werden. Ze zouden hem alleen gehoorzamen wanneer hij een persoon was van meerder middelen, qualiteyt ende aensien. Tenslotte meldt hij dat zijn vrouw zeer swaermoedich, swack ende melancolijck is (...) dat sij dickwils in haer memorien ende herseenen geturbeert wert. Sterker nog: zijn echtgenote verbeeldt zichzelf dat wanneer hij in de vers. bedieninge van heer langer soude moeten continueeren, zij dat niet langer zal verdragen en dat sij in soo grooten swaricheyt, 't sij van siecte, aenvechtinge ofte andersints zall vervallen. Het Gerecht toont begrip en is bereid om Coesvelt ontslag te verlenen op voorwaarde dat hij eerst de buurtbewoners bijeenroept om gezamenlijk een nieuwe voordracht te maken (zie ook 'Buurthouden', pag. 72).

(SA II inv. nr. 68 fol. 178 vso - 179 vso, 30-07-1648)

In 1707 ontstaan er groote oneenigheden tussen de geburen, de heer en de raden. De ruzie loopt zo hoog op dat het stadsbestuur ermee instemt dat een geheel nieuw buurtbestuur wordt gekozen. Normaal benoemt het Gerecht alleen de buurtheer en wordt de keuze van de overige buurtbestuurders aan de buurtvergadering overgelaten. In dit geval benoemt het Gerecht echter alle bestuurders aan de hand van een indrukwekkende nominatie die maar liefst dertien namen bevat. Pieter Gijssen, Jan Thomasse, Arent Arentse, Samuel Flamen en Jan van den Bergh worden resp. als buurtheer, oppertresorier, ondertresorier en oudraden benoemd (zie ook 'Buurthouden', pag. 85).

(SA II inv. nr. 1217 fol. 304 vso, 22-12-1707)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

139. West Ossenland

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de westerhelfte, bestaende in liij huysen / beginnende mette westsijde van Lobbesteech / lopende van de zelve stege langs de noortsijde van Marendorp tot aen Hogelantschekersstege tot aen de Achtergraft / mede aen de zuytsijde van Marendorp de huysen mettet houckhuys aen de Pankraeskercksteech beginnende / ende mettet huys van Jan Dircxz. Styen, genaemt de Hanekamp, eyndende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 16 vso - 17, 05-07-1612)

es geresolveert dat aen de westsijde van de Kerckstege de 2 eerste huysen / mitsgaders de huysinge van de Oude Lombart ende van de Drye Hammen bij dese gebuyrte van Oudt Barbarijen gevoucht sal werden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 16 vso, i.m. 02-09-1621)

Geschiedenis:

Op 05-07-1612 ontstaan als afsplitsing van de buurt Ossenland.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 16 vso - 17, 05-07-1612)

Op 02-09-1621 besluit het Gerecht om de eerste twee huizen aan de westzijde van de Hooglandsekerksteeg én de huizen, genaamd de Oude Lombart en De Drie Hammen aan West Ossenland te onttrekken en bij de buurt Oud Barbarije te voegen. Het 'contrabericht' van West Ossenland noemt ook deze huisnamen, maar spreekt verder over de oostzijde van de Kerksteeg en vertelt dat de huizen als van outs tot Oud Barbarije behoorden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 16 vso, zie ook Oud Barbarije)

Jan van Stipriaan Eliasz., 78 jaar en heer van West Ossenland, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 129 fol. 121, 10-09-1767)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

158. West Mare

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen de westsijde van de Maren mette huysinge van Rembrant Jansz. van Rossum beginnende / ende noortwaers lopende tot aen de nedergeleyde walle / den houck aldaer om tot aen de Veststeech / mitsgaders oock de huysen ten wedersijden van 't Choersteechen staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 46 vso, 14-11-1619)

Geschiedenis:

Op 10-10-1619 ontstaan als afsplitsing van de buurt Mare. Met de Veststeeg wordt de tegenwoordige Hazewindsteeg bedoeld.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 45 vso - 46)

De gebuurte van 't Westmarendorp geconsenteert in alle stilte te mogen hoven, mits alvorens ter secretarye overbrengende een memoirie van haar kassa (zie ook 'Buurthouden', pag. 101).

(SA II inv. nr. 191 fol. 105, 06-08-1671)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

133. West Koeëind

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnen sal aen d'ander sijde van 't voorn. bruggetje dezes graft (noot: leggende nevens de huysinge van Maeycken Dammasdr. houtkoopster - zie Noord Koeëind) / langs de d'oostsijde van de Craeyevangersteech tot het bruggitie loopende door 't midde van de Achtergraft / de oostsijde van de Werfstraet / 't Marendorp langs beyde zijde van de Craeyevangersteech tot de brugge / ende weder 't Marendorp langs tot de Groenepoort toe.

(SA II inv. nr. 1217, fol. 20 vso, 06-08-1654)

Geschiedenis:

Op 06-08-1654 ontstaan als afsplitsing van de buurt Noord Koeëind.

(SA II inv. nr. 1217, fol. 20 vso, 06-08-1654)

In 1657 wordt de oudraad Pieter Philipsz. Hachspy om onbekende redenen uit zijn dienst onslagen. Hoewel de buurtheer Warnaer Coesvelt ontkent dat hij op het comportement ofte leven van Pieter Philipsz. ietwes weet te seggen, verlenen Burgemeesteren ende Regeerders der stad Leyden hem toch de gevraagde akte. Overigens keert de ontslagen oudraad in 1678 terug, maar dan is hij zelf buurtheer (zie ook 'Buurthouden', pag. 84-85).

(SA II inv. nr. 153 fol. 18, 20-07-1657)

Jan Teunisse, heer van West Koeëind, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 119 fol. 83 vso, 03-11-1741)

Gerrit van Swanenvelt, Willem Lindenburg en Dirk Ruygrok, resp. heer en raaden van West Koeëind, brengen ter kennis dat de meeste geburen rooms-katholiek zijn en dientengevolge hun dode huisgenoten in Oegstgeest of elders buiten de stad begraven. Aangezien het hier om de meest geringe burgers gaat, wordt er vanwege de uytkoop niet meer dan zes stuivers betaalt. Op die manier mist men de absentieboeten, zulks in tegenstelling tot begrafenissen die in de stad plaatsvinden. Wanneer er dan zo'n twintig buren afwezig zijn, worden er wel absentiegelden betaald waardoor de kas van de Gebuurte meerder komt te proffiteeren als van die, die buyten de stad werden begraven. Zodoende derft men veel inkomsten, terwijl toch de buurtknecht moet worden betaald en er ook kosten zijn bij het afsterven of verhuizen van de buurtheer. Men vraagt het Gerecht erin toe te stemmen dat de uitkoop voor begrafenissen die buiten de stad plaatsvinden, twintig of dertig stuivers moet bedragen. Het Gerecht bepaald dat de uitkoop voortaan dertig stuivers zal kosten.

(SA II inv. nr. 121 fol. 333, 20-04-1747)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

171. West Kleienburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende op de noortzijde van de Cleystraet opten houck van de Cruysstraet / loopende de Cleystraet langs westwaerts aen tot aen de Binnenvestsloot / ende de selve langs noortwaerts aen tot aen de Narmstraet / voorts de zuytzijde van de Narmstraet langs ende den houck omschrinkelende / loopende langs de westzijde van de Cruysstraet tot aen de Cleystraet / mede begrijpende de slopgens daerinne gelegen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 69 vso, 05-09-1624)

Geschiedenis:

Op 05-09-1624 gesticht op verzoek van de geburen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 69 vso, 05-09-1624)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

80. West Kerstenrijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende met de huysinge van Wm. van Wingen, genaemt De Witte Rose, gelegen aen de westzijde van de Voldersgraft / ende deselve zijde noortwaerts aen lopende tot de lange Prs. Kersstege / ende beyde de zijden van dyen begrijpende / midtsgaders den taerling huysen besloten tusschen de vers. Kerssteech ten zuyden / de Voldersgraft ten oosten / de Arent van Roelantstege ten noorden / ende de Dwers Arent Roelantstege ten westen / ende 't kerchoff zoowel zuytwaerts als noortwaerts aen lopende / sal eynden aen noortzijde met 't huys van Prs. Prsz. Vergeyl, genaemt Den Blaeuwen Cloc / ende aen de zuytzijde met 't huys van Mr. Jacob Reygersberch opten houc van de Nieustege.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 9 vso, 29-11-1607)

Geschiedenis:

Op 29-11-1607 ontstaan als afsplitsing van de buurt Kerstenrijk.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 9 vso, 29-11-1607)

Buurtheer Pieter Cornelisz. de Haes wordt vermeld als aanbrenger van een ouderloos kind uit de buurt bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis inv.nr. 3386 fol. 84 vso, 21-09-1615)

Bepaald onduidelijk is de precieze begrenzing met het noordelijk gelegen Prily (Koevoet). Volgens de gebiedsomschrijving wordt het bouwblok, gelegen tussen Pieterskerkchoorsteeg, Pieterskerkhof, Arend van Rollandsteeg en Dwars Arent van Rollandsteeg niet genoemd. Daarentegen behoren alle huizen aan weerszijden van de Pieterskerkchoorsteeg en de noordoostzijde van het Pieterskerhof uitdrukkelijk tot Kerstenrijk. Volgens de omschrijving van Prily (Koevoet) in 1607 zouden de twee huizen staande ten zuiden van de Arend van Rollandsteeg tot die buurt behoren, maar in latere omschrijvingen worden die niet meer genoemd en wordt de Arend van Rollandsteeg als grens genoemd. Aangezien deze twee huizen in de Pieterskerkstraat staan, moet echter worden aangenomen dat West Kerstenrijk eindigde met het hoekhuis Pieterskerkstraat/Pieterskerkhof (nu het 'Huys in den Houck').

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

63. West Catharinarijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen de noortsijde van de Bredestraet, beginnende mette huysinge van Jannetgen de Hamer, wede. van Christiaen van Boxstael / ende oostwaers lopende tot aen de lange Vrouwensteech / voorts langs de westsijde van dezelve stege tot aen 't houckhuys opte Rijn staende / ende weder aen de zuytsijde van de Bredestraet, beginnende mettet huys van Reynout van Oyen / ende westwaers lopende tot aen de Varckensteech / dezelve aen de oostsijde / voorts langs de noortsijde van de Volresgraft tot aen de achterhuysinge van Daniel Rogge / vervatende mede de Moy Japensteech aen wedersijden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 23 vso - 24, 23-06-1615)

Geschiedenis:

Op 23-06-1615 ontstaan als afsplitsing van de buurt Catharinarijk.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 23 vso - 24, 23-06-1615)

In 1627 is er sprake van een meningsverschil tussen Abraham Boxtel en Claes Lourisz., de heer en de tresorier van een niet nader genoemde buurt. Vermoedelijk is deze Abraham Boxtel identiek aan Abraham Christiaensz. van Boochstael, heer van West Catharinarijk. Het Gerecht ordonneert dat Claes Lourisz. als tresorier aan dient te blijven tot dat daerinne met ordre sal sijn gedisponeert (zie ook 'Buurthouden', pag. 85)

(SA II inv. nr. 187 fol. 102 vso, 24-09-1627)

De buurt krijgt toestemming om op de Breestraat een ereboog te mogen plaatsen, vermoedelijk vanwege een bezoek van prins Willem V na de patriotse nederlaag van juni 1787.

(SA II inv.nr. 230 fol. 72 vso, 29-09-1787)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting