35. Klein Egypte

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen de zuytsijde van den Ouden Rijn tusschen de St. Jansbrugge ende het Burchbruggetgen

(SA II inv. nr. 1216 fol. 16 vso, 22-03-1612)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging is identiek en wordt omschreven als: Cleyn Egipten no. xxxv / Begint opten Ouden Rijn / van St. Jansbrugge tot 't burchbruggetgen toe / plach te hebben aen huysen of cameren 14.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

In verband met een heerverkiezing krijgt de buurt toestemming voor het houden van een vrolijke maaltijd.

(SA II inv. nr. 193 fol. 165, 14-10-1702)

Jan van Pelt, heer van Klein Egypte, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 137 fol. 51 vso, 20-06-1782)

Van de buurt Klein Egypte is een kasboek bewaard gebleven. Over de periode 1740 - 1764 zijn de aard en omvang van de inkomsten en uitgaven berekend. Onderstaande tabel toont een overzicht van samengetelde inkomsten en uitgaven naar soort:

(SA II inv. nr. 6964, zie ook 'Buurthouden', pag. 114-115).

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

5. Klein Barbarije (Sint Joris)

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende in Sinct Joryssteech aen de westzijde van den houc van de Hogewoert mit 't huys van Jacop Cabeljau / voorts tot (den) houc van de Dwerscamp / de noortzijde van dien totten houc van de Barbarensteech / de oostzijde van dien tot aen den houc van de Hogewoert / eyndende mit 't huys van Jacop Meesz. schoenmaecker / weder beginnende aen de westzijde van de Barbaren van den houc van de Hogewoert mit 't huys van Engel (....) tot den houc van Levendael / eyndende mit 't huys van Cornelis Cornelisz. lindewever / ten iijen beginnende aen de oostzijde van de voors. Barbarenstege / van den houc van Levendael mit 't huys van Adriaen Moyten wedue tot den houc van Sinct Jorysstege / de westzijde van dien / eyndende aen den houc van Levendael mit 't huys van Jan Pietersz. baggerman / ende ten iiijen aen de oostzijde van de St. Jorysstege / van den houc van Levendael mit 't huys van Neeltgen Claesdr. / eyndende aen den houc van de Hogewoert mit 't huys van Geryt Pietersz. Vermers.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4 vso, tussen 17-01 en 05-06-1603)

begrijpende de volgende stegen ten wedersijden: te weten de Dwerscamp / St. Joris- ende St. Barbarenstegen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49, 20-08-1620)

de St. Jorissteech aen wedersijden

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49, 20-08-1620)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Cleyn Barbarijen no. v / St. Jorys- ende St. Barbarenstegen mit de Dwerscamp / begint aen de Hogewoert / ey(n)t aen Levendael / plach te hebben huysen of cameren 56. Het hier bedoelde Cleyn Barbarijen moet niet worden verward met de 17e-eeuwse buurt  Klein Barbarije aan de Haarlemmerstraat en Oude Rijn tussen de Kuiperssteeg en de Hooglandsekerksteeg. Overigens komt de naam Cleyn Barbarijen maar één keer voor en wordt de buurt - tot de splitsing in 1620 - steeds aangeduid als Sinct Jorys- ende Barbarenstege mitte Dwerscamp of kortweg als Sinct Jorys of St. Barbaren. Om ieder misverstand met de buurt aan de Haarlemmerstraat te voorkomen, is gekozen voor de jongere benaming St. Joris.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso)

Op 01-03-1584 keurt het Gerecht de buurtkaart goed en registreert deze in het Registro Diversorum dat echter verloren lijkt te zijn.

(SA II inv. nr. 44 fol. 268)

De gebuyren in de Dwerscamp upt Hogewoert willen dat er iets gedaan wordt tegen de pilaer die Annetgen en Weyntgen Gommersdr. hebben aangebracht en waarin de pijp van een privaat is gemetseld die op straat loost streckende tselve tot grote stanck ende vergaderinge van menichte van vuylicheyt. Het Gerecht gelast de gezusters om de pijp te verwijderen.

(SA II inv. nr. 45 fol. 67 vso, 23-06-1588)

In 1602 ontstaan er problemen rond de begrafenis van de zoon van Jacop Meesz., schoenmaker, wonend op de hoek van de Barbarasteeg en de Hogewoerd. Eigenlijk woonde Jacop Meesz. op de Hogewoerd (en was hij als zodanig woonachtig in de buurt  (West) Kaarskorf), maar het geval wilde dat de doodzieke jongen (mitter pest begaeft zijnde) naar het achterhuis was gebracht en aldaar stierf. Het achterhuis had echter een uitgang in de Barbarasteeg. De buren van de Hogewoerd halen vervolgens de lijkbaar en plaatsen die voor de achterdeur in de Barbarasteeg. Symon Jacobsz., de buurtheer van de Barbarensteech is het hier niet mee eens, want nu mist zijn buurt inkomsten voor het grafwaarts dragen van de kist (het doorbloc) én de huur van het kleed dat de kist bedekt (het dootcleet). Nadat hij ten stadhuize zijn beklag heeft gedaan, stuurt het Gerecht een stadsbode naar Jacob Meesz. om hem aan te zeggen dat wanneer hij de baar vanuit het achterhuis laat vertrekken, de geburen van de Barbarasteeg de dode mogen begraven en recht hebben op de draagvergoeding (zie ook 'Buurthouden', pag. 51).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4, 24-10-1602)

Symon Jansz., heer van Dwerscamp ende Barbarastege brengt een ouderloos geworden kind aan bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis inv.nr. 3386 fol. 54, 07-03-1605)

Op 16-07-1620 besluit het Gerecht op verzoek tot deling van de buurt vermits de groote van (...) voors. gebuyrte ende veelheyt der gebuyren. Het ene deel krijgt de naam St. Joris (en omvat de St. Jorissteeg aan beide zijden), terwijl het andere deel (de Barbarasteeg met de Dwarskamp) St. Barbarenrijk wordt genoemd.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49)

Anthonis Questro, 77 jaar en heer van St. Joris, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 80 fol. 30 - 30 vso, 19-10-1666)

Cornelis van Dorp, heer van St. Joris verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom. Hij is 73 jaar ende besogt met beroertheyt.

(SA II inv. nr. 107 fol. 54 vso, 01-09-1722)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

34. Kikkenburg

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

gelegen onder Oost Nieulandt ende Hogewoert / beginnende mit de noortzijde van Levendael aen St. Jorisbrugge / eyndende aen de Vrouwenstege ende zulx in hem begrijpende de huysen in Brechtenpoort zonder in eenige stegen te comen / vorder beginnende aen de zuytzijde van Levendael mit de Moelenwerf / eyndende mit 't huys van Henric Meynertsz. beneffens Sinct Jorysbrugge / ende zulx in hem begrijpende de huysen staende in Berckenpoort.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3 vso, 24-10-1602 en fol. 14 - 14 vso, 21-04-1611)

beginnende (...) met (de) noortsijde van het Levendael aen de St. Jorisbrugge / eyndende aen de Vrouwesteech / ende sulcx in hem begrijpende de huysen in den Brechtenpoort sonder aldaer in eenige steegen te comen / vorder de huysen van de Molewerff tot het Swanenburchsteechgen toe / ende de huysen aen de oostsijde van tselve steechgen / mitsgaders die bij oosten t selffde steechgen aen de vest van nieus gebout sullen werden ofte alrede gebout sijn / tot aen de stadtsturffschuer.

De mededeling dat de oostzijde van het Swanenburgsteegje tot Kikkenburg behoort is in tegenspraak met de gelijktijdige omschrijving van Vluchtenburg, die vermeldt dat het steegje aan beide zijden tot deze buurt behoort.

(SA II inv. nr. 77 fol. 269 vso, 30-03-1662)

Na 30-03-1662 bestaat de buurt uitsluitend uit de bebouwing aan het Levendaal tussen de St. Jorissteeg en Vrouwensteeg, de zich daar bevindende poortjes incluis. Alle bebouwing die zich aan de zuidzijde van het Levendaal en op de Geregracht bevindt, wordt samen met een gedeelte van Luchtenburg geformeerd tot de nieuwe buurt  Vluchtenburg.

(SA II inv. nr. 77 fol. 269 vso, 30-03-1662)

In 1734 wordt de buurt Krauweldaal opgeheven, waardoor de veertien huizen aan weerszijden in de Krauwelsteeg, beginnende van het Levendaal, bij Kikkenburg worden gevoegd (zie ook 'Buurthouden', pag. 138).

(SA II inv. nr. 115 fol. 22, 05-08-1734)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Kickenborch no. xxxiiij / Begint op Levendael / van St. Jorysstege tot de Vest toe / beyde ten zuyden van Levendael / plach te hebben huysen of cameren 40.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9 vso)

In 1602 klagen de buren van Vrouwenland (het latere Vesthoek) dat hun buurt niet groter is dan de Vrouwensteeg aan weerszijden en dat zij bij vermeerdering van sterff den anderen qualic zouden connen helpen. Het Gerecht komt de bewoners tegemoet door huizen aan het Levendaal tussen de Vrouwensteeg en de Koenesteeg van Kikkenburg af te nemen en bij Vrouwenland te voegen. Dit is niet in overeenstemming met de in 1652 en 1662 geschetste situatie (zie SA II inv. nr. 77 fol. 269 vso e.v.) waarin de bedoelde huizen aan het Levendaal wel degelijk tot Kikkenburg worden gerekend.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4, 07-11-1602)

Buurtheer Philip Symonsz. brengt ouderloos geworden kinderen aan bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis inv.nr. 3386 fol. 49, ?-11-1604 en fol. 58 vso, 19-06-1606)

Op 30-01-1652 wordt de buurt gesplitst in een deel dat de naam van Kikkenburg behoudt en een ander deel dat de naam Luchtenburg krijgt.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 14)

Na de bebouwing van de oude vestwal (de noordwestzijde van de Geregracht) met woningen is de buurt, maar ook het aangrenzende Luchtenburg veel te groot geworden. Zo klaagt het bestuur van Kikkenburg dat wegens het afbreken van een brug over het Levendaal bij de Vrouwensteeg (nu Nieuwebrugsteeg) de buurt in tweeën is gedeeld sulcx dat yemant uyte huysen van de Molenwerff tot het Swanenburchsteechgen toe, ofte uytte oostsijde van 't selve steechgen (...) begraven werdende de verdere gebueren die aen de ander (noord)sijde van Levendael woonachtich sijn, seer verre omme moeten loopen, ende dienvolgende geheel moeyelijc valt an de begravenisse bij te wonen - en vice versa. (zie ook 'Buurthouden', pag. 92).

Inmiddels zou Kikkenburg uit 120 woningen bestaan. In overleg met het buurtbestuur van Luchtenburg wordt besloten om het stadsbestuur te verzoeken een nieuwe buurt te formeren door een gedeelte van beyde de voors. gebuyrten afte nemen. Zodoende zouden er dan drie buurten met ieder ca. 60 huizen ontstaan. De heren van beide buurten, Franchois de Sitter en Jan van der Voorde, wenden zich derhalve tot het Gerecht. Overigens is het uit de omschrijvingen van Kikkenburg en Luchtenburg moeilijk uit te maken tot welke buurt de noordwestzijde van de Geregracht behoort, de diverse berichten lijken elkaar in dit verband tegen te spreken. Mogelijk heeft dat te maken met het feit dat in de jaren 1660-1662 de aansluiting plaatsvindt van de stadsvergroting Zuid Rijnevest op het bon Oost Nieuwland in de oude stad. In die periode wordt de oude vestgracht getransformeerd tot de Geregracht en wordt er aan weerszijden druk gebouwd. De situatie schijnt zo te zijn geweest dat de westzijde van het Swanenburgsteegje bij Luchtenburg behoorde, evenals de huizen op de Geregracht tussen de ingang van het voornoemde steegje en de Zijtgracht. De driehoek, gevormd door de oostzijde van het Swanenburgsteegje, Levendaal en Geregracht tot de ingang van het steegje aldaar behoorde dan tot Kikkenburg. Ook zou het plukje woningen op de Molenwerf (goed zichtbaar op de stadsplattegrond van Hagen) tot Kikkenburg behoren. In ieder geval gaat het Gerecht akkoord met het voorstel en sticht op 30-03-1662 de gebuurte Vluchtenburg uit delen van Kikkenburg en Luchtenburg. Kikkenburg verliest de huizen die liggen in de voornoemde driehoek en de molenwerf, dus feitelijk alle bebouwing ten zuiden van het Levendaal. Het aangrenzende Luchtenburg verliest haar huizen in het Swanenburgsteegje en op de Geregracht.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 70 vso, 30-03-1662. Zie ook inv. nr. 77 fol. 269 vso)

De buurt Kiekenburgh krijgt toestemming om het geld in de buurtkas onder de gemeene geburen te verdelen, mits men een zesde deel afstaat ten behoeve van het H.G. Weeshuis (zie ook 'Buurthouden', pag. 104).

(SA II inv. nr. 191 fol. 121, 22-12-1671)

In 1734 verzoeken de raden van Krauweldaal dat hun buurt wordt opgeheven en onder Kikkenburg en Middel Kaarskorf wordt gebracht Het Gerecht stemt toe en besluit dat de 13 huizen aan weerszijden van de Krauwelsteeg, beginnende met het huis van Hendrik Guldenhuys op de Hogewoerd tot aan het huis van Jacob Lepoole, worden ingelijfd bij de buurt  Middel Kaarskorf, de resterende 14 huizen moeten bij Kikkenburg worden gevoegd.

(SA II inv. nr. 115 fol. 22, 05-08-1734)

Abraham van der Post, heer ´van de gebuyrte genaemt het Oude Levendael en Jacob Boeckaart, ook woonachtig in de buurt, verklaren op verzoek van Annetje Marcusdr., weduwe van za. Steven Stevensz., dat zij de natuurlijke moeder is van Steven Stevensz. die in 1675 als bosschieter op ´t schip Schieland naar Oost-Indië is gevaren. Beide deposanten verklaren de voors. Steven Stevensz. als sijnde te samen gebuyren geweest, van jongs af (te) hebben gekent en te samen in de voors. Gebuyrte sijn opgevoet.

(Rechterlijk Archief inv. nr. 39, Getuigenisboek Y fol. 317 22-09-1677)

Abraham van der Post, heer van Kickenburg en Jacob Boeckaert, oudraad, verklaren op verzoek van Trijntje Jacobs en Jacob Cornelisz. dat Trijntje Jacobs de wettige moeder, en Jacob Cornelisz. de wettige en enige broeder is van Claes Cornelisz., die in dienst van de E.E. Heeren bewindhebberen der Nederlandsche Ootyndische Compagnie ter camere van Amsterdam in het jaar 1677 met het schip Rammekens naar Oost-Indië is gevaren ende nu gesegt werd overleeden te wesen. Men weet zich te herinneren dat Claes bij zijn vertrek 15 jaar oud was en geen andere of nadere erfgenamen heeft dan zijn moeder Trijntje Jacobs die de deposanten al meer dan 50 jaar kennen en waarmee ze al 40 jaar in de buurt hebben gewoond.

(Rechterlijk Archief inv. nr. 39, Getuigenisboek AA fol. 35 19-02-1698)

Ferdinand van der Star (Stap), heer van Kiekenborgh verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 135 fol. 434, 18-11-1779)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

11. Kerstenrijk

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

bestaende vuyten geheelen taerling van over tStadthuys met beijde soe Wolsteech als Choorsteech / tspringende over de Vollersgraft ende van daer weder beginnende van thuys van Willem van Wingen In de Roose tot aen de Drye Pelgrims / ende van daer voerts de geheele lange Choorsteech vuyt tot aen de huysinge van Reygersberch incluijs aen de eene sijde ende aen de andere zijde tot het houckhuys aen de Kerckgraft daer die Justitie vuythangt .

(SA II inv. nr. 1221, 29-11-1607)

Geschiedenis:

De naam Kerstenrijk betekent 'Christenrijk'. Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Kerstenrijck no. xj / Begint van de Commanderije naer de Kerstege / dezelve zoowel de cleyne als de grote over beyde zijden / mitte Dwersstinckstege opte Volresgraft van beneffens de Wolstege tot de Stincstege toe / ende aen de Bredestraet van de Wolstege tot de Kerstege /plach te hebben huysen of cameren 68

(SA II inv. nr. 1220 fol. 10)

Overigens wordt de buurt al in 1509 onder de naam dat Hertoechdom van Keerstenrijck vermeld, wanneer ze tijdens de processie op Ommegangsdag een Hollandse graaf heeft uitgebeeld en daarvoor met twee kannen wijn wordt beloond (zie ook 'Buurthouden', pag. 32-33).

(SA I inv. nr. 589, tresoriersrekeningen 1508/1509, fol. 48 vso. Zie ook: P.J.M. de Baar, 'De Ommegangsdag te Leiden' in Leids Jaarboekje 1977, pag. 96 - 103)

Toen Cornelis Willemsz. Buys in 1583 het tegenwoordige pand Breestraat 115 kocht, weigerde hij de huiskoop te betalen. Hij wordt voor schepenen gedaagd, waarna Buys werd veroordeeld tot een betaling van f 9,- en de kosten van het geding (zie ook 'Buurthouden', pag. 113).

(ORA 45, Vonnisboek F fol. 73 - zie ook de doctoraalscriptie van A.D. Berge en Henegouwen, 'Alwaer uythanght Het Moriaenshooft' [RUL 2000], pag. 14 en voetnoot 72)

Op 05-01-1584 hecht het Gerecht haar goedkeuring aan een door de geburen van Kerstenrijk ontworpen en voorgelegde buurtkaart. Het buurtreglement zou zijn geregistreerd in het registro diversorum fol. ijc xix verso. Het genoemde register is echter niet meer aanwezig.

(SA II inv. nr. 44 fol. 256 vso)

Op 29-11-1607 verzoeken de geburen van Kerstenrijk om de buurt te splitsen in Oost Kerstenrijk en West Kerstenrijk. Zij doen daartoe een concreet voorstel waarmee het stadsbestuur volledig instemt (zie bijlage hieronder).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 9 vso. Zie ook SA II inv. nr. 1221)

Bijlage:

Aen Mijne E. heeren van de Gerechte der Stadt Leijden

Verthoonen Reverentelicken die gemeen gebuyren van Kerstenrick bestaende vuyten geheelen taerling van over tStadthuys met beijde soe Wolsteech als Choorsteech / tspringende over de Vollersgraft ende van daer weder beginnende van thuys van Willem van Wingen In de roose tot aen de drye pelgrims ende van daer voerts de geheele lange Choorsteech vuyt tot aen de huysinge van Reygersberch incluijs aen de eene sijde ende aen de andere zijde tot het houckhuys aen de kerckgraft daer die Justitie vuythangt / hoe dat zij supplianten metten anderen vergadert zijnde om uwer E. te versoecken tot verkyesinge van een niewen heer over de voors. buyrte die mits dabsenten van Bartholomees Ferreris aldaer heer wesende sonder hoeft is / ende naerder lettende opte groote vande gebuijrte bevonden hebbende dat de voors. gebuijrte bequamelyck in tween soude moegen werden verdeylt ende dat elcx wel noch behouden veertich huysen alsmen(?) te weten voor die eene gebuyerte nemen soude den geheele teeling over tStadthuijs / daer in begrepen Die Wolsteech ende corte Choorsteech / De welcke soude genoemt wort Oostkerstenrick / ende die andere gebuyrte beginnende vande Rose aff die Lange choorsteech totte twee respective huysen van Reygersberch ende Justitie verhaelt / Waer mede soe die supplianten gelyckelycken meynen beter gedient te sullen wesen / hebben goet gevonden uwer E. tselve voer te dragen ende te versoecken soedanige geraemde scheydinge ende namen henluyden te willen consenteren / In welcken gevalle de supplianten uwer E. sullen moegen voerdragen de personen daer uyt de selve de voors, gebuerte elc met eenen Heer sullen versien moegen / twelck toende etc. /

upte margine stont geapostileerd / die van de gerechte der stadt Leyden / In haer vergaderinge opt Raethuijs der selver Stede gesien hebbende / In de versochte splitsinge van Kerstenrick onder de namen van Oost ende West kerstenrick upten voet ende manier als tselve ahier te kennen gegeven wert geconsenteert ende bewillicht ende hemluyden vertoont zynde de namen der persoonen by de gemeene gehuysde gebuyren overgelevert / om uyt deselve in plaetse van Bartholomees Ferreris vertrocken zynde een nieuwen heer over elcke gebuyerte geeligeert te werden / hebben uyt dezelve verkosen ende kiesen mitsdesen tot heere van Oostkerstenrick Pieter van Heussen ende van West Kerstenrick Pieter cornelisz. de Haes / Ordonnerende de selve daer van behoorlicke acte in forma thuys gesonden te werden / aldus gedaen opten XXIX Novembris ao. XVIc. ende zeven / hyer onder stont my jegenwoordich ende was ondergeteyckent J. Swanenburch

(SA II inv. nr. 1221)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

3. Kaarskorf

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen wedersijden van de Hogewoert / tusschen de Hogewoertsche brugge ende St. Jorisstege aen de eene sijde ende de Watersteech aen d'ander sijde staende / mitsgaders noch de huysen aen de westsijde van de voors. Watersteech.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 38, 09-11-1617)

Tot dese gebuyrte sijn noch gevoucht de huysen aen de oostsijde van de Stinckstege staende tusschen 't Steenschuyr ende poort van Aelbt. Cornelisz. Slet / mitsgaders de huysen in de selfde poort / als hiernae fol. xlij vso.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 38, 31-05-1618)

Geschiedenis:

Wordt in 1504 genoemd als deelnemer in de stadsloterij, waar 82 loten waren ingelegd.. De vermelding luidt: Cornelis Jansz. van Noorde opt woort Rommel dy Bommel dy Kaerskorf (zie ook 'Buurthouden', pag. 32).

(SA I inv. nr. 986 fol. 9 vso)

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De buurt staat dan (tot 1602) bekend als West Kaarskorf waarvan de ligging wordt omschreven als: West Kaerskorf no. iij / Begint aen de houc van de Nieubrugge ende opten houc van St. Jorissteech tot de Hogewoertsbrugge toe / plach te hebben huysen of cameren 28.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9 vso)

De naam Kaarskorf zal zijn ontleend aan het beeldmerk van het bon Hogewoerd.

(SA II inv. nr. 1104)

Op 11-11-1587 vragen de geburen aan de westzijde van de Hogewoerd tussen de Hogewoerdsbrug en de Barbarasteeg om op stadskosten de brugsteiger te laten repareren. Het Gerecht meent echter dat de kosten over de omwonenden moet worden omgeslagen. Overigens lijkt het hier om een verzoek van een aantal omwonenden en niet om een verzoek van of namens de gehele buurt te gaan, die zich trouwens uitstrekte aan weerszijden van de Hogewoerd tot de St. Jorissteeg. Op 30-06-1588 worden nog enkele bewoners tussen Barbarasteeg en St. Jorissteeg voor de onderhoudskosten aangeslagen, omdat zij ook gebruik maken van de steiger (zie ook 'Buurthouden', pag. 21).

(SA II inv. nr. 45 fol. 2 - 8 en 69)

In 1618 richten de bewoners van de tussen Levendaal en Steenschuur gelegen Stincstege zich tot het stadsbestuur met de mededeling dat zij tot geen buurt behoorden en soo starck nyet en waeren omme haer dooden eerl(ick) ter aerden te brengen ende sulx geen bequame gebuyrte conden uytmaken. Men verzoekt om bij een aangrenzende buurt te worden gevoegd. Het Gerecht besluit na inspectie door de schepenmeesteren Hendric Egbertsz. van Hal, Willem Claesz. Warmont en de stadssecretaris om de westzijde van de steeg bij de gebuyrte van 't Steenschuyr (Galicië) te voegen. Dit gedeelte komt overeen met de westzijde van de tegenwoordige Korevaarstraat, vanaf de Steenschuur tot en met de (toen nog niet bestaande) synagoge. De oostzijde van de steeg vanaf de Hogewoerd tot aan het poortge van Sloth inclus komt onder de gebuyrte van de Hogewoert, dus de buurt Kaarskorf. De resterende oostzijde komt onder de gebuyrte van Levendael, dat moet de buurt Huis te Brem zijn.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 42 - 42 vso, 31-05-1618)

Hendrik Isaac Kreet, notaris en heer van Kaarskorf, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 131 fol. 56, 16-05-1771)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

23. Jericho of Jeruzalem

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Jericho of Jerusalem aen beyde zijden van de Cellebroedersgraft, de halve Blaeuwestege, de halve Backerstege ende de halve Zegerstege, plach te hebben huysen of cameren 58.

Geschiedenis:

Op 14-06-1584 is sprake van een niet nader genoemde buurt op de Broertgensgraft, de populaire benaming van de Cellebroedersgraft. Op die datum wordt de buurtkaart goedgekeurd, in dezelfde vorm zoals dat eerder op 1 maart van dat jaar het geval was met de kaarten van de buurten de Heerlijkheid van Bremmen en de St. Joris en Barbarasteeg met de Dwarskamp (Registro Diversorum, ´in forma folio ijClxviij´). Het kan niet anders of het gaat hier om het buurt Jericho of Jeruzalem.

(SA II inv. nr. 44 fol. 284 vso)

Naar aanleiding van een verzoek van de weduwe van Jan Symonsz., molenaar, gelast het Gerecht op 05-07-1584 de heer der gebuurte om de gracht te doen diepen.

(SA II inv. nr. 44 fol. 285)

De buyren van de Broertgensgraft verzoeken het Gerecht om de drie kinderen van Lijsbeth Henrix, weduwe van Pieter Adriaensz. schuytvoerdersknecht in het Weeshuis te doen plaatsen omdat hun moeder in het Leprozenhuis is opgenomen. Het Gerecht beslist positief: de kinderen worden op kosten van het Huiszitten-, St. Katrijnen-, Leprozen- en H.G. Weeshuis geplaatst.

(SA II inv. nr. 45 fol. 16, 23-12-1587)

In 1589 wordt vpte Req(uest)e vande gebuyren ten wedersijden vande Broedersgraft off Cellebroedersgraft verzocht of het watergat (bij de Wittesingel) overdag geopend kan worden gelijcl theck vp Levendael gedaen wert mit presentatie van den poortier daer van te consenteren. Het Gerecht gaat akkoord.

(SA II inv. nr. 45 fol. 207, 09-08-1589)

In 1600 verzoeken geburen ten weerszijden van de Cellebroedersgracht of zij voortaan minder mogen betalen voor de sluiting en ontsluiting van het watergat (bij de Witte Singel). Ten eerste voeren zij aan dat de buren die in 1589 om de ontsluiting hadden verzocht, dit hadden gedaan zonder medeweten en raadpleging van de overige geburen. Weliswaar had het Gerecht daartoe toestemming gegeven, maar het blijkt dat Lambrecht Hobbensz., portier van de Koepoort via een stadsbode het geld - drie stuivers per huishouden per jaar - opstrijkt. De verzoekers wijzen er bovendien op dat de gebuyren van andere watergaten van dezer stede, zoals bij het Levendaal en de Rijnsburgerpoort niets of veel minder contribueren. Het Gerecht meent dat de contributies aan de stad toekomen, omdat de portier al een ambtelijk salaris ontvangt.

Interessant is vooral dat het bericht gewag maakt van de heren van de gebuyrten ten wedersijden van de Broertgensgraft. Op grond van dit en een eerder bericht uit 1599 kan worden aangenomen dat de buurt in of misschien zelfs vóór het laatsgenoemde jaar is gesplitst in twee buurten t.w. Jeruzalem en de Bloem van Jericho, resp. liggend aan de oost- en westzijde van de Cellebroersgracht. Deze verdeling is echter niet geregistreerd.

(SA II inv. nr. 49 fol. 186 - 186 vso, 31-08-1600)

Bewaard gebleven is een begrafenispenning die o.i. foutief wordt toegeschreven aan de buurt de Grafelijkheid van Jeruzalem en Jericho. Aan de ene zijde het buurtwapen, t.w. een roos (vandaar de buurtnaam De Bloem van Jericho) en een randschrift: DE BVERT VAN JERICHOO SOO IS BEGRAEFENIS . Aan de andere kant een merk (JWP) en de tekst OM TE DRAGEN - IN 1691. In werkelijkheid gaat het - zoals het randschrift vermeld - om een penning van (de Bloem van) Jericho en níet - zoals de catalogus van de Lakenhal beweert - om de Grafelijkheid van Jerusalem en Jericho, de ongedeelde buurt die in 1599 al niet meer bestaat (zie boven).

(Lakenhal, Cat. van Voorwerpen 1924 no. 31)

Buurtheren:

onbekend

42. Jan Vossenrijk

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende aen de noortzijde van de Claesstege opten houc van Sinct Annenstraet genomt de Miraeckelstege / lopende oostwaerts aen tot Jan Vossenstege toe / den houc om / de westzijde van dezelve stege totter veste toe / weder d'oostzijde van Jan Vossenstege beginnende aen der vesten / zuydwaerts aen de Beestemarct overspringende tot opten houc van de Achtergraft / vorder de westzijde van Jan Vossenstege beginnende aan `t Cabbeljausbruggetgen / noortwaerts aen totten houc van de Claesstege / ende dzelve ommelopende mit de zuytzijde van de Claesstege / westwaerts aen lopende / eyndende mit 't huys of de stallinge van Pr. Jansz. van Rossen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3, 29-08-1602)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De buurt staat dan (tot 1602) bekend als de Janvossensteeg waarvan de ligging wordt omschreven als: Jan Vossenstege no. xlij / Begint van 't bruggetgen tot de Vest toe / de Claessteech beyden zijden tot de Miraeckelsteech toe / plach te hebben huysen of cameren 32.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9 vso)

In 1591 wordt een buurtkaart, bestaande uit tien artikelen, goedgekeurd. Feitelijk gaat het om een vernieuwing van een al langer bestaand buurtreglement. Het betreft met name een aanpassing van de bepaling dat voor de huyscoopen voortaan op elke honderd guldens van de aanschafwaarde vier stuivers wordt gelegd. Voor woningen duurder dan f 2000,- of meer mag worden volstaan met een betaling van vier gulden van xl groten.

Een jaar later verzoeken de geburen toestemming voor een verandering inde caerte van heurluyder gebuyrte nopende t'articule vande huyscoopen. Het Gerecht besluit dat de huiskoop voortaan voor iedere honderd guldens van een verkocht huis vier stuivers zal bedragen. Voor woningen duurder dan f 2000,- of meer mag worden volstaan met een betaling van vier gulden van xl groten.

(SA II inv. nr. 46 fol. 214, 28-05-1592)

In 1597 verzoeken de geburen om de buurt te splitsen, waarbij men voorstelt om de Jan Vossensteeg en de noord- en zuidzijde van de Beestenmarkt tot een buurt te maken en het resterende gedeelte (dus de huizen in de Claessteeg) bij de buyrte van de Miraeckelssteech te voegen. Het stadsbestuur wijst het voorstel af. Wel wordt de buurtheer, Mr. Lieven Pouwelsz. schoolmeester vervangen door Cornelis Florisz. metselaar omdat de eerste in curatele deser Stadt was gestelt.

(SA II inv. nr. 5112 fol. 101, 03-07-1597)

Op 29-08-1602 is het stadsbestuur van gedachte veranderd en verlangt ze juist splitsing van Jan Vossenrijk. In afwachting daarvan houdt ze zelfs een voordracht voor heerbenoeming aan. Volgens deze nominatie hebben Guillame de Bije en Jan Gillisz. coperslager resp. negen en vier stemmen, Gillis Bert, Aelbert den Backer en Cornelis Dirxz. ieder drie stemmen en Jan Lucasz. molenaer, Claes Jansz. en Joost den Backer elk twee stemmen, terwijl Dionys van de Steenstrate, Cornelis Evertsz. (in) den Nieuwen Hoywagen, Roelandt Clobijn, Olifier de Slootmaker en Mr.Lieven van de Cruysse ieder slechts één stem van de geburen hebben. Het aantal van 32 uitgebrachte stemmen komt dus opmerkelijk overeen met de 16e-eeuwse opgave van het aantal huizen en kamers. Van de verordonneerde splitsing komt echter niets terecht en Joost Willemsz. backer met twee stemmen wordt door het Gerecht als buurtheer benoemd.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3)

Buurtheer Joost Willemsz. brengt een ouderloos geworden kind aan bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis inv. nr. 3386 fol. 49, 25-10-1604)

Op verzoek van de geburen besluit het Gerecht uiteindelijk op 14-05-1609 om de buurt te splitsen opdat alle goede ordre ende geregeltheyt in dezelve bequamelicken mochte werden onderhouden. Jan Vossenrijk wordt vervolgens in vier afzonderlijke buurten gesplitst, t.w.: Noord Duizendvrezen, Abcouder Vossenrijk, Vosserschagen en Claas Janvossenhoek. Overigens is dit bericht niet geheel correct, omdat het genoemde Vosserschagen een voortzetting was van de al in 1600 bestaande buurt Beestenmarkt.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 11 vso - 12)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

73. Hooglandsekerksteeg

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende mit den westhouc van den ingang van Nazareth dat men nomt Mierenest / lopende westwaert aen totten oosthouc van Volmolengraft / mitsgaders de oostzijde van dezelve graft eyndende aan der wallen / ende zulcx in hem begrijpende de lange Bouwenlouwenstege ende de Hoochlantschekerstege ten wederzijden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3 vso, 24-1-1602)

de huysen staende ten wedersijden van de Hoochlantsekerstege / beginnende an de oostzijde mit 't huys van Neeltgen Lenaertsdr., wedue van Jasper Pieters. leertouwer incluys / mitsgaders de oostzijde van de Volmolengraft / eyndende aen der wallen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4, 05-12-1602)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Hoochlantsekersteech no. lxxiij / Begrijpt hem dezelve stege aen beyden zijden ende de Achtergraft tot Bouwen Louwenstege toe / plach te hebben huysen of kameren (?).

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9 vso)

Uit de buurtbeschrijvingen van Jan van Hout wordt niet duidelijk of de Bouwelouwensteeg oudtijds tot de buurten Hooglandsekerksteeg of Patmos behoorde. Volgens die berichten zou de begrenzing van beide buurten beginnen en eindigen bij de brug (over de Marendorpse Achtergracht) voor de Bouwelouwensteeg. Maar van wélke buurt de Bouwelouwensteeg deel uitmaakte, wordt niet gezegd.

Bij nadere bestudering blijkt dat de Bouwelouwensteeg oorspronkelijk deel uitmaakte van de buurt Hooglandsekerksteeg. Ten eerste omdat in januari 1602 uitdrukkelijk wordt gemeld dat de buurt begint aan de westhoek van Nazareth of het Mierennest, de 64 huisjes die op het terrein van het voormalige klooster van de Grauwe Zusters waren gebouwd en waar weer later de Meermanshof zou verrijzen. De Bouwelouwensteeg ligt echter westelijk van Nazareth, maar ten oosten van de Hooglandsekerksteeg. Ten tweede wordt de buurt  Hooglandsekerksteeg op 05-12-1602 gesplitst in een deel dat haar naam behoudt en een ander deel dat voortaan de buurt Bouwelouwensteeg wordt genoemd. Ten slotte stond Cornelis Lanckheere of Landsheere in januari 1602 als vierde op de voordracht van een heerbenoeming van de buurt Hooglandsekerksteeg, terwijl hij in augustus 1603 als eerste heer van de nieuwe buurt Bouwelouwensteeg wordt benoemd.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4)

Buurtheer Jan Adriaensz., bouman, brengt een ouderloos geworden kind aan bij het H.G. Weeshuis.

(Archief H.G. Weeshuis fol. 68, 17-11-1611)

Na het vertrek van buurtheer Jan Adriaensz. in 1613 werd geconstateerd dat dezelve hare gebuyrte over de hondert woonplaetsen was begrijpende ende zulx haers bedunckens te groot. Daarom werd besloten om de buurt opnieuw te splitsen, nu in drie delen t.w. Vollersrijk, Noord Hooglandsekerksteeg en Zuid Hooglandsekerksteeg.

(SA II 1216 fol. 17 vso - 18, 30-05-1613)

Buurtheren:

8. Hadrianopolen

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende op het Corte Steenschuyr met de huysinge van Jan Sette de Jonge / lopende voorts langs de noortsijde van de Nobelstraet noortwestwaerts (ende begrijpende alleenlick de huysinge van Ambrosius Pietersz. van Brunsdorf in de Buttersteech) tot aen de Cheurlammensteech / ende begrijpende de twee eerste huysen (van) de oostzijde van de selve steech / ende wederom aen de zuytwestzijde van de Bredestraet lopende zuytoostwaerts aen tot de Boomgaertsteech toe / de selve in ende de huysen ten wederzijden aldaer begrijpende tot aen de huysinge ofte poort van Jaques du Werchijn aen d'een zijde ende aen d'ander zijde tot aen den achterbrouck toe / voorts de Bredestraet ofte Nobelstraet langs tot aen den houck van het Steenschuyr / ende eyndende aldaer met de huysinge van Niclaes Reynertsz., laeckencooper.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 105-105 vso, 13-05-1632)

beginnende opt Cort Steenschuyr met de huysinge van Jan Sette de Jonge / lopende voorts langs de noortsijde van de Nobelstraet noortwaerts aen / ende beginnende in de Botersteech alleenlijck de huysinge van Ambrosius Pietersz. van Brunsbeecq tot aen Choorlammensteech / ende begrijpende de twee eerste huysen aen de oostsijde van de selve steech / ende wederom aen de suytsijde van de Bredestraet beginnende aen de houck van de Plaetsteech / lopende suytoostwaerts aen tot aen de houck van 't Steenschuyr (de Boomgaertsteech daerinne niet begrepen) / ende eyndende aldaer met de huysinge van Nicolaes Reyniersz. laeckencoper.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 155, 08-11 en 30-11-1646)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553), maar werd deze toentertijd vermeld als Hadrianopolen, waarvan de ligging wordt omschreven als: Begint van de Hogewoertsbrugge / eynt yen halven van de Plaetstege en aen Koerlammenstege / plach te hebben huysen of cameren 36.

Het voormalige Hadrianopolen was dus mogelijk wat kleiner dan het latere Constantinopolen, omdat de huizen aan de Corte Steenschuur (nu het Gangetje) niet worden genoemd.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

De gemeene gebuyren vande Nobelstraet zeggen dat zijluyden zeer vercort werden in het stellen vande cramen en verzoeken het Gerecht te gelasten om deze bij wijze van proef met het oog op de aanstaande jaarmarkt rugge aan rugge te stellen. Men verwijst daarbij naar een soortgelijk en door het Gerecht gehonoreerd verzoek van de bewoners van de Breestraat (zie Steinenburg, SA II inv. nr. 45 fol. 9, 27-11-1587). Het lijkt hier niet om een verzoek van de buurt te gaan, maar eerder een initiatief van omwonenden te betreffen. Het is mogelijk dat het verzoek ook werd gesteund door de inwoners van het Keizerrijk van Constantinopolen (zie ook 'Buurthouden', pag. 120).

(SA II inv. nr. 45 fol. 90 vso, 08-09-1588)

Op 30-11-1589 wordt de buurtkaart van Heerlicheyt van Constantinopolen opnieuw goedgekeurd (er wordt verwezen naar een voorgaande buurtkaart). Er bestaat enige twijfel of hier niet de buurtkaart van het aangrenzende en bijna gelijknamige Keizerrijk van Constantinopolen wordt bedoeld, omdat in de tekst wordt geduid op de kaart van de Nobelstraet, het gedeelte Breestraat tussen het stadhuis en het Steenschuur. De geburen worden gelast zich naar de bepalingen te gedragen opte peenen, boeten ende straffen daerinne verclaert.

(SA II inv. nr. 45 fol. 240 vso)

In 1596 nemen de vrijsters van Constantinopelen met 43 loten (lotnr. 24623) deel aan de Grote Loterij. De prose luidde: Die vrijsters van Constantinopelen hebben het hoetgelt ingeleyt om het niet te behouwen / het is voor de armen / het salse niet rouwen. Ook de gebuurte als zodanig legt 128 loten ter waarde van f 30,- in en wint een zilveren bierbeker van zeven ons. De prose luidde: De buyren van de Nobelstraet hebben haer gelt vergaert / Door goede Raets voor den armen bewaert (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v. en pag. 239).

(AGH inv. nr. 429 en 426)

Op 08-11 en 30-11- 1646 verliest Constantinopolen vanwege de stichting van de Boomgaard een deel van haar huizen, gelegen in de Boomgaardsteeg. Zie ook Oost Blik op de Aaszak.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 155)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

60. Groenendaal

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende aen de zuytzijde van de lange Groenstege opten houc van de Hoygraft mit 't huys van Jan Joostensz, schipper / van daer oostwaerts aen lopende totten houc van de Middelstegraft eyndende mit 't huys van Cornelis Willemsz. Rijckelapper / ende weder beginnende aen de noortzijde van de voors. lange Groenstege mit 't huys van Jan Mathijsz. van Tol / van daer westwaerts aen loopende / eynt mit het achterhuys van Pieter Stavensz.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 7, 20-07-1604)

beginnende aen de zuytsijde van de lange Groenesteech opten houck van de Hoygraft mettet huys van Jan Joosten schipper / van daer oostwaers aen lopende tot aen de Middelstegraft, te weten mettet huys van Crijn Aelbrechtsz. schipper ende Gijsbrecht Gijsbsz. warmoesman, aldaer eyndigende / ende weder aen de noortsijde van de voors. lange Groenesteech beginnende mettet huys van Jan Gijsbrechtsz. warmoesman / ende westwaers lopende tot de huysinge van Jan Pietersz. Schaick, daermede dezelve eyndigende is.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 20 vso, 29-05-1614)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Groenendael no. lx / Begint aen de Hoygraft / eynt aen de Middelstegraft / mit beyden zijden van de Groenstege / plach te hebben huysen of cameren 14.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

Naar aanleiding van een nominatie ter verkiezing van een buurtheer in 1594 die tot taak heeft omme alle goede gebuyrlijcke vlijt ende naersticheyt bij hem aengewent te werden ten eynde d'selve gebuyrte in vrede ende eenicheyt blijve, merkt het Gerecht op dat wanneer de buurt al in het bezit was van een goedgekeurde buurtkaart, de overtredingen en boeten - voorzover die zijn begaan of opgelegd voordat de Generale Ordonnantie op de Gebuurten werd afgekondigd - mogen worden geïnd en bestraft volgens de oude regeling. Wanneer er geen sprake was van oude buurtkaart, dat dan in sulcken gevalle alle voorgaende boeten ende overtredingen vergeten ende niet geexecuteert sullen werden. Vanzelfsprekend dient voortaan de nieuwe generale gebuyrcaerte te worden onderhouden. Het Gerecht spreekt in dit verband over de buurt van de Groenesteech.

(SA II inv. nr. 47 fol. 68 vso - 69, 18-08-1594)

In 1595 brengt de buurt van de Lange Groenesteech het 18e artikel van de Generale Ordonnantie ter sprake. Dit artikel bepaalt dat geen der mannelijke geburen tijdens begrafenissen op straf van boete absent mag zijn, tenzij men in de periode tussen het overlijden van de afgestorvene en de begrafenis uitstedig is. De buurt verzoekt om de absentie ook toe te staan wanneer er sprake is van een publyke ende openbare sieckte (kennelijk wordt op de pestepidemie gedoeld). Het Gerecht wil daar niets van weten en zegt dat de buurt zich naar het 18e artikel behoort te gedragen.

(SA II inv. nr. 47 fol. 242 - 242 vso, 07-09-1595)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 61 loten ter waarde van f 15.6.- in (lotnr. 21729). De prose luidde: O Heer, Godt almachtich / sijt ons int uuytdeelen van uwe gaven gedachtich / bij ons sonder treuren / vande Groenendaelse buren tot Leyden (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.d.).

(AGH inv. nr. 429)

In 1601 wendt de heer van de Groenesteech off Groene Nevel zich met tien andere buurten in de omgeving tot het Gerecht met het verzoek om een uurwerk met halve en hele urenslag op de toren van de Hooglandse kerk te plaatsen. Het probleem is dat bij noordelijke en oostelijke wind de stadsklokken niet hoorbaar zijn, waardoor de arbeiders, met name de jongeren meyskens ende knechts te vroeg het werk verlaten, te laat beginnen ende gaen nae haer gelieften. Deze situatie leidt tot veel gekijfs ende oneensheyt met hun patroons. De gezamenlijke buurtbestuurders herinneren er aan dat in tijden des benoutheyts de kerkklok - die er nog steeds hangt - zonodig dag en nacht werd geluid. Het Gerecht belooft om een vast ende geduyrich uyrwerc te laten plaatsen. Maar daar komt niets van terecht en zes jaar later richten dezelfde buurten zich opnieuw tot het Gerecht, dat nu twee schepenen, een veertigraad en stadssecretaris Jan van Hout gelast om alsnog te handelen, verdragen ende accorderen opt maecken van een uyrwerc (zonder voorslach) om alleen heele ende halve uyren te slaen (zie ook 'Buurthouden', pag. 122).

(SA II inv. nr. 49 fol. 227 - 228, 19-04-1601 en inv. nr. 50 fol.246 - 247, 14-06-1607)

In 1673 staat het Gerecht toe dat de geburen van de groenendaelse buert straatlantaarns mogen plaatsen, mits de inwoners daarvoor geen contributie behoeven te betalen en dat ook het onderhoud uit het normale inkomen van de buurt zal worden bekostigd (zie ook 'Buurthouden', pag. 124).

(SA II inv. nr. 84 fol. 68 vso, 11-10-1674)

Abraham Brouwouw, heer van Groenendaal, hebbende hooge Jaaren, met een sware beroerte is besogt verzoekt om ontslag.

(SA II inv. 107 fol. 150, 03-06-1723)

De geburen van Groenendaal en West Tuil, in totaal 54 requestranten, blijken niet langer in staat te zijn om deselve gebuyrte apart te onderhouden ofte haare Dooden, wanneer er iemand komt te overlijden, ter Aarde te brengen. Bovendien is Arent Fas, de heer van West Tuil, onlangs overleden en is dezelve gebuyrte jegenwoordig sonder Heer. Men verzoekt het stadsbestuur dat West Tuil wordt gecombineerd met Groenendaal. Het Gerecht gaat akkoord, waardoor Groenendaal wordt uitgebreid met West Tuil en laatstgenoemde buurt verdwijnt.

(SA II inv. nr. 125 fol. 205, 08-06-1758)

Willem Kleinenberg, heer van Groenendaal, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom en zwakheid.

(SA II inv. nr. 140 fol. 246, 20-11-1788)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting