197. Rijk der Overbatavieren

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

aen de noorthouck van de Batestraet / noortwaerts aen loopende naer de Lange gedolven graft / omspringende van de Batestraet / noortwaerts aen loopende tot aen de Oostdwersgraft / de selve langs / wederom tot aen de noorthouck van de Batestraet / begrijpende omtrent veertich huysen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 54, 17-10-1621)

Geschiedenis:

Op 17-10-1621 ontstaan als afsplitsing van de buurt Rijk der Batavieren.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 54, 17-10-1621)

In 1743 wordt de aangrenzende buurt Rijk der Nederbatavieren opgeheven. Het Gerecht besluit om de uit achttien huizen bestaande noordzijde van de Baatstraat aan Rijk der Overbatavieren toe te voegen (zie ook 'Buurthouden', pag. 136).

(SA II 120 fol. 46, 21-06-1743)

Buurtheer Abraham Kuyl, 71 jaar, verzoekt om ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 124 fol. 412, 1756)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

198. Rijk der Nederbatavieren

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de geheele Batestrate ten wederzijden

(SA II inv. nr 1216 fol. 54, 17-10-1621)

Geschiedenis:

Op 17-10-1621 gesticht als afsplitsing van de buurt Rijk der Batavieren

(SA II inv. nr 1216 fol. 54, 17-10-1621)

In 1624 beklagen de geburen zich over de absentie van hun heer, Jan de Winter, die al geruime tijd buiten de stad verblijft. Door zijn afwezigheid is de buurt sonder behoorlijcke regelement ende ordre geweest. Men verzoekt dat in dese gelegentheyt van de heete sieckte (de pest) een ander heer in sijn plaetse soude werden gestel (zie ook 'Buurthouden', pag. 77).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 73, 14-11-1624)

In 1743 zegt Jan Vermoudt, raad der gebuurte, dat de heer en thesaurier naar elders zijn verhuisd en dat hij als enige bestuurder is overgebleven. De buurt telt echter slechts 24 huizen die óf niet, óf door seer geringe mensen worden bewoond, zodat er nauwelijks inkomsten zijn. Het kastegoed bedraagt nog maar twee cesthalven (d.w.z. twee ruiterschellingen die samen een waarde hebben van 11 stuivers), waarmee de buurtknecht moet worden betaald. Vermoudt verzoekt om de buurt op te heffen en te verdelen onder de buurten Rijk der Overbatavieren en Singelsoord. Het Gerecht gaat akkoord. De achttien huizen aan de noordzijde van de Baatstraat worden aan de buurt Rijk der Overbatavieren toegevoegd, de overige zes huizen aan de zuidzijde van de Baatstraat komen bij Singelsoord (zie ook 'Buurthouden', pag. 136).

(SA II 120 fol. 46, 21-06-1743)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

201. Rijk der Liefde

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de gebuyren woonachtich in deser stede vergrotinge aen d'Oude Cingel tusschen deser stede wallen ende die Pellicaensbrugge (...) / de huysen staende opte voors. Ouden Chingel / beginnende van deser stede wallen af omtrent de Zijlpoorte met de huysinge van Symonsz. van Heyningen westwaerts aen / begrijpende de huysen ten wedersijden van de Warmoesstraet tot aen het bruggetgen leggende over de Dwers- ofte Verwersgraft / ende voorts tot aen de Pellicaensbrugge / omspringende aen de houck van de Oostdwersgraft / noortwaerts aen loopende tot aen het bruggetgen over de voors. Verwersgraft leggende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 61 - 61 vso, 04-08-1622)

Geschiedenis:

Is op 04-08-1622 op verzoek van de geburen door het stadsbestuur gesticht. De omschrijving van de buurt met die van het noordelijk aangrenzende Zuid Coleveld spoort niet. Onduidelijk is of de Dwers- ofte Verwersgraft of Buyrgraft (de latere Koolgracht) tot de ene of de andere buurt behoort. Uiteindelijk blijkt dat de noordzijde van de gracht tot Zuid Coleveld behoort en de zuidzijde tot het Rijk der Liefde. De verklaring is dat volgens Van Oerle de huiskavels aan de Langegracht en de Oude Singel oorspronkelijk naar achteren doorliepen tot de Koolgracht. De bebouwing aan de Koolgracht zal dan ook na 1622 tot stand zijn gekomen. Moeilijker is uit te maken tot welke buurt de huizen aan de zuidelijke Houtmarkt behoorden. Waarschijnlijk zijn zij pas gebouwd nadat de vestwal haar functie verloor vanwege de stadsvergroting van 1644.

(Zie Van Oerle, Atlas, kaart 44a)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

185. Reinewei

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende opten houck van de Speckenstraet aen de noortsijde van de Langegracht / de selve langs westwaerts aen / ende begrijpende mede de xxiiij huysen van Willem Cornelisz. Bilderbeecq / ende voorts tot aen de Reyneveststeech / mitsgaders de oostzijde van de selve steech.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 93 vso - 94, 27-09-1629)

Geschiedenis:

Op 27-09-1629 ontstaan door herverdeling van de buurten Reinegom en Weidenwijk.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 93 vso - 94, 27-09-1629)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

186. Reinegom

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de gebuyren wonende in de Spickenstraet / ende west Volresstege / mitsgaders in de huysen aen de Langegraft tusschen beyden staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 40, 01-02-1618)

de gehuysden van de Westvollerstraet ten wedersijden / voorts de noortzijde van de Langegraft langs / westwaerts aen tot aen de Speckenstraet / ende begrijpende de selve Speckenstraet ten wedersijden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 93 vso - 94, 27-09-1629)

Geschiedenis:

Op 01-02-1618 gesticht op verzoek van de buren en na inspectie en rapport van Cornelis Thybault en Jacob Paedts, schepenmeesteren.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 40)

In 1624 besluit het Gerecht om het hoffgen ofte vergaderinge van Willem Cornelisz. van Bilderbeecq, bestaande in xxiiij huysen in tweeën te delen en de oostzijde bij Reinegom te voegen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 40, 08-11-1624)

Op 27-09-1629 besluit het Gerecht tot een herverdeling van Reinegom en de aangrenzende buurt Weidenwijk, waardoor een derde buurt Reinewei ontstaat. Daardoor worden de huisjes in de hof van Van Bilderbeecq aan Reinegom onttrokken en wordt de buurt terug gebracht naar haar oorspronkelijke omvang.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 93 vso - 94)

In 1729 melden de raden van de Reinegom hoe dat Abraham Braamhorst, Heer van deselve gebuurte, sig sedert eenigen tijt herwaarts, soo door oneenigheyt met sijn huysvrouw als andersints op een seer onordentelijke wijse heeft gegouverneert ende gedragen gehadt. Hij blijkt enige dagen geleden met onbekende bestemming te zijn vertrokken zonder dat zijn vrouw weet waar hij verblijft. Ende naardien alsulke Conduites en Comportementen van een Heer van een gebuurte sijn quade exempelen voor verdere leeden van dien, ende als nu door sijne absentie de voors. gebuurte van een heer is ontbloot verzoekt men om de benoeming van een nieuwe heer. Het Gerecht gaat akkoord (zie ook 'Buurthouden', pag. 76-77).

(SA II inv. nr. 112 fol. 65, 29-08-1729)

Pieter Otgaar, heer van Reinegom, verzoekt en verkrijgt ontslag omdat hij uyt hoofde van zijne affaires dikwils uyt de stad moet zijn en alsdan buyten staat is omme de armenlieden van ziekebriefjes als anderzints te kunnen helpen (zie ook 'Buurthouden', pag. 89).

(SA II fol. 134 fol. 33, 21-11-1776)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

129. Prinsdom van Oranje

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

behelsende de huysen in den Taerling H tusschen de Groenestraet / Langestraet / Nieuwen Rhijn / en Orangiegraft

(SA II inv. nr. 1217 fol. 88, 04-07-1664)

Geschiedenis:

Op 04-07-1664 gesticht door het stadsbestuur.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 88, 04-07-1664)

Joris Simson, 76 jaar en heer van `t Prinsdom van Oranje, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 127 fol. 17, 31-03-1763)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

77. Prinsdom van Letterrijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de cuckel van 't Huys te Lochorst / de westzijde van de Kerckstraet ende de noortzijde van de Schoolsteech

(SA II inv. nr. 1216 fol. 77 vso, 14-08-1625)

Geschiedenis:

Ontstaan door afsplitsing van Prily (Koevoet) op 01-08-1619.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 44 vso)

Hoewel de gebuurte Prily in 1619 gesplitst wordt in een oostelijk en westelijk gedeelte waarbij de Pieterskerkgracht de begrenzing vormt, hebben de buurten nog geen nieuwe naam - of het zou Oost en West Prily moeten zijn. In 1621 richten de gemeene gebuyren van den Graeffschappe Prily, soo van de oostsijde alsmede van de westsijde zich tot het Gerecht. Kennelijk was er meningsverschil ontstaan over de vraag welke buurt de naam van Prily mocht voeren, maar tot verhoedinge van confusie hebben de wederzijdse geburen een akkoord gesloten. Men is overeengekomen dat de oostelijke helft de oude naam, tytel ende 't wapen van de Graeff van Prilly mag blijven voeren volgens den besegelten brieff daervan sijnde van date den xiiij novembris anno 1473. Maar vermoedelijk omdat de Latijnse school zich in het westelijk deel bevindt, stelt men voor om de heer van deze buurt voortaan te betitelen als de Prince van Letterrijck, Graeff van Bouckholt en Heer van Leerendam. Op het buurtwapen zou een ekster (aexter) moeten staan met het devies Altijt Leersaem. Het stadsbestuur stemt toe, maar is van mening dat de ekster in het buurtwapen moet worden vervangen door de uil, staende alrede op de poorte van de Latijnsche Schole deser Stede. Vier dagen later krijgt het Prinsdom van Letterrijk toch zijn zin en mag het voortaan de ekster in haar wapen voeren (zie ook 'Buurthouden', pag. 30, 107).

(SA II inv. 1216 fol. 56 - 56 vso, 02-09 en 06-09-1621)

Van de buurt is een kasboek - een blaffaert - bewaard gebleven met twee gecalligrafeerde pagina's, daterend uit ca. 1647 en 1670 waarop resp. de namen van de heren der gebuurte Joris Verburch en Loth de Haes met hun titels staan vermeld, alsmede de namen van de overige buurtbestuurders en de de buurtknechten. Op de pagina uit 1647 staat nog vermeld: Ten tijden vant hoven werden twee Hoffmeesters gestelt ende vier dischvrouwen die alles gade slaen, coopen ende helpen tot eenparige Vrede ende vreucht beleijden.

Ontvangsten in het jaar 1622:

Uitgaven in het jaar 1622:

Ontvangsten over het jaar 1643:

Ontvangsten over de periode 1643 -1647

Kosten van het buurthof op 9 t/m 11 oktober 1647 vanwege de benoeming van Joris van der Burch als buurtheer:

Uitgaven in diverse jaren na 1647:

Verdeling van kasgeld onder de geburen in 1671:

Uitgaven in verband met een heerverkiezing in 1675:

(SA II inv. nr. 6959)

In 1674 staat het Gerecht toe dat de geburen van Letterrijk (er staat Peltenrijck, een verschrijving) straatlantaarns mogen plaatsen, mits de inwoners daarvoor geen contributie behoeven te betalen en dat ook het onderhoud uit het normale inkomen van de buurt zal worden bekostigd. Een dergelijke toestemming wordt tegelijkertijd gegeven aan het aangrenzende Prily (Koevoet) en enkele dagen eerder aan Groenendaal.

(SA II inv. nr. 84 fol. 70 vso - 71, 23-10-1674)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

52. Pietershoek

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

behelsende de huysen gelegen in den taerling N V tusschen de Hogewoert / Rhijnstraet / Binnenvestgraft / en Nieu Levendael.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 87 vso, 04-07-1664)

Geschiedenis:

Op 04-07-1664 gesticht door het stadsbestuur.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 87 vso, 04-07-1664)

Op 20-01-1795, de dag na de omwenteling als Franse troepen de stad via de Hogewoerdsepoort zijn binnen getrokken, wordt een zeer ziek geworden Franse krijgsgevangene door twee officieren bij stalmeester Van Hees achtergelaten, evenals drie geladen geweren met scherpe munitie. De buurtheer A. Seyen wendt zich zich tot de Burger President van de Provisionele Raad met de vraag waar hij de zieke man moet bezorgen.

(SA II inv. nr. 688, losse stukken)

De burgers Seyen en Smazen schenken namens de geburen een som van f 60,- aan het stadsbestuur ter verlichting van de noodlijdende stadskas (zie ook 'Buurthouden', pag. 148).

(SA II inv. nr. 549, 04-06-1795)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

1. Pelikaanshoek

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de bewoonders der huysen aen de oostzijde van de Weddestege beginnende / van de walle tot 't Noorteynde / vorder aen de noortzijde van 't Noorteynde van de walle of tot opten houc van de Molenwerf / ende aen de westzijde van de Molenwerff / eyndende aen de Vestsloot ende alle die in 't begrijp van dien zijn gelegen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3, tussen 29-08 en 11-10-1602)

Geschiedenis:

Tussen 29-08 en 11-10-1602 ontstaan als afsplitsing van de buurt Billenburg.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3, tussen 29-08 en 11-10-1602)

De eerste in 1602 benoemde buurtheer, de molenaar Harman Gerritsz., was de vader van Rembrandt van Rijn. Harman Gerritsz. werd in 1624 ontslag verleend wegens impotentie (wat wijst op ziekte of ouderdomszwakte). Ook de broer van Rembrandt, Adriaan Harmansz. van Rijn was van 1643 tot zijn overlijden in 1652 buurtheer van Pelikaanshoek (zie ook 'Buurthouden', pag. 74-75).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3, 71 en 149 en inv. nr. 1217 fol. 10 vso)

Harmen Gerritsz. moelenaer brengt als heer van zijn ghebuyrte twee ouderloos geworden kinderen aan, t.w. Daeffindt Pieterszoon, oud 14 jaar en Pieter Pieterszoon, oud 8 jaar. Dye vaeder was een Wael, genaempt Pieter Duycemyn. Dye moeder was een Waellinne genaempt Claire Pupelere, beyde hijl. in deese Stadt gestorffen. Deese kinderen zijn int Huys (bedoeld wordt het H.G. Weeshuis) gecomen zonder ghoet; den boedel dye is dye schuldenaeren te goede gelaeten. (zie ook 'Buurthouden', pag. 87).

(Archief H.G. Weeshuis inv.nr. 3386 fol. 53 vso, 04-02-1605)

In 1655 tijdens de hevige pestepidemie richt Ary Jansz. Tou zich als buurtheer tot het stadsbestuur met de mededeling dat dewijle de gebuyrte bestaet meest uyt arme persoonen daervan verscheyde huysen met de swaricheyt sijn besmet, sommige geburen - kennelijk uit angst voor besmettingsgevaar - weigeren om de doode lichaeme uyt de besmette huysen uyt te haelen ende ter aerde te brengen. Daarom heeft hij bedacht om dragers te huren. De buurtheer is bekend met een aanvulling op het 18e en 20e artikel van de Generale Ordonnantie op de Gebuurten van 18-07-1635 waarin was bepaald dat in zo'n geval de gehuurde dragers uit de buurtkas moet worden betaald. Wanneer het kastegoed onvoldoende zou zijn, dient de buurtheer het draag- en uithaalloon persoonlijk voor te schieten. Maar het probleem is dat hij en zijn buurtgenoten te arm zijn: 't is sulcx dat hij suppliant is een persoon die van sijn handenarbeyt moet leven ende geen penningen off voorraet heeft om eenich verschot te cunnen doen (ende) dat ook de beurse van de gemeene gebuyren niet soo suffisant is om 't verschot daer uyt te doen. Hij stelt voor dat de uithaal- en draagkosten van stadswege worden betaald. Maar het Gerecht weigert glashard en zegt dat de gebuyren gehouden sullen sijn volgens de ordonnantie van de gebuyrte de lijcke van haere medegebuyren ter aerde te dragen, sonder onderscheyt van wat sieckte deselve soude mogen gestorven wesen. Weliswaar staat het weigeraars vrij om zich aan het 'uithalen' van een lijk te onttrekken, maar dan dienen zij uiterlijk zes uur voor de begrafenis de heer of thesaurier vijf stuivers te betalen (zie ook 'Buurthouden', pag. 97).

(SA II inv. nr. 73 fol. 25 - 26 vso, 24-06-1655)

In 1657 richt het buurtbestuur zich opnieuw tot het Gerecht. Men herinnert aan een eerder gedaan verzoek om te mogen hoven op het ernstich ende gestadich aenhoude van de gemeen gebuyren, die de gehele pesttijt duer met het dragen ende uythaelen van de dode lichamen haer soodanich hadden gequeten alsof er geen besmettingsgevaar was geweest. Het Gerecht had toen geantwoord dat men nog maar een jaar moest wachten. Burgemeesteren stemmen toe (zie ook 'Buurthouden', pag. 98).

(SA II inv. nr. 153 fol. 13, 05-06-1657)

Cornelis Oostduyveland, heer van Pellicaenshoeck verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 97 fol. 86 vso, - 1706)

Sara Jacobs Hogenhuijse, alias Mooy Saartje, oud 23 jaar en dienstmeyt, is gearresteerd wegens ontucht. Zij is seven jaren geleden van een hoerekind in de craam gekomen, sij was alsdoen even sestien jaren oudt. Vervolgens heeft ze de stad verlaten, maar is ze onlangs tijdens de Leidse Kermis teruggekomen en heeft ze zich gevestigd bij haar moeder, wonende alsdoen in seekere poorte in 't Noordende (waarschijnlijk was dat in een slopje dat zich vlak naast de Weddesteeg bevond en tussen het Noordeinde en Galgewater was gelegen). Vanwege de aanklacht van de heer en raden van de buurt, principaal omdat verscheyde jagersjongens zich nagt en dag aan haar huys ophielden, waren zij en haar moeder genoodzaakt om te verhuizen. Daarna kwam zij in aanraking met Uytterse (Utrechtse) Geert, een bordeelhoudster die haar vroeg om bij haar in huis het gezelschap van Jaap de Backer te delen. Daar was zij getuige van het feit dat Uytterse Geert zich op eenen avond van vier, vijff, ja ses differente manspersoonen liet gebruyken. Uiteindelijk had zij zelf ook nog vleeschelijke conversatie met een herenknecht in het brandewijnshuis van de Turk aan de Oude Varkenmarkt, waarvoor zij 13 stuivers ontving. Tenslotte had zij geslapen met de koetsier van de postmeester Neufville (zie ook 'Buurthouden', pag. 82).

(Rechterlijk Archief, Confessieboek S fol.57, 31-03-1729)

Antje Pauw, 38 jaar, naaister en werkvrouw, is gearresteerd wegens ontucht. In 1768 woonde zij in 't slop in 't Noordeynde uytkomende op 't Galgewater (waarschijnlijk dus in dezelfde slop waar de eerder genoemde Mooy Saartje woonde). Zij wordt er o.m. van beschuldigd dragonders in huis toe te laten. Dat ontkent ze: weliswaar is ze vijf maal door een dragonder bezocht - en zelfs een keer 's nachts - maar dat was een klant waarvoor ze een kiel naaide. Ze heeft toen ruzie gehad met de heer van de buurt, die haar vervolgens aanklaagde bij het Gerecht. Op 06-08-1768 werd ze voor haar oneerbiedig gedrag veroordeeld om drie dagen te sitte in 't Eyken huysje, met de kosten. Na haar vrijlating woonde ze op de Binnenvestgracht bij de IJzerengracht (nu Nieuwe Beestenmarkt) waar ze haar ergerlijk leven voortzette met de ontvangst van manvolk om daarmee tegen betaling eenige vleeschelijke Conversatie te houden. Dat leidde opnieuw tot ruzie met het buurtbestuur. Hoewel ze dat ontkent, zou ze zelfs geroepen hebben: ik geef den Donder van den Heer en Raaden van de gebuurte (zie ook 'Buurthouden', pag. 82-83).

(Confessieboeken HH fol. 2, 11-05-1769)

Remmert de Wilde, 67 jaar en heer van Pelikaanshoek, is wegens ouderdom maar ook door een smertlijk toeval en zwakte niet meer in staat zijn functie uit te oefenen en verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 130 fol. 374, 27-09-1770)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

62. Paplepel

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende aen de oostzijde van Rapenborch mitten houc van de Volresgraft / streckende noortwaerts aen naer de Bredestraet toe / vorder de zuytzijde van de voors. Bredestraete oostwaerts aen tot den houc van de Varckenssteech / ende de westzijde van dezelve stege eyndende aen de Volresgraft / weder beginnende aen de noortzijde mit de huysinge van Mr. Jan Symonsz. Hiec, chirurgijn / westwaerts aen lopende tot den houc van cort Rapenborch / ende de oostzijde vandien / eyndende aen de Bostelbrugge / ende ten laetsten noch beginnende aen de zuytzijde van den Rijn mitten houc van de Borrensteech / oostwaerts aen lopende / eynt mit 't achterhuys van Mr. Jan Symonsz. Hiec voorn.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 6 - 6 vso, 04-12-1603, zie ook fol. 57)

beginnende van de huysinge van de heer burgemr. Swanenburch op de Bredestraet / met de westsijde van de Schoolsteeg aff tot de St. Anthonisbrugge / als meede de huysen staende in de Serpentsteeg wesende tusschen de voorn. Schoolsteegh ende St. Anthonissbrugge / voorts aen de oostzijde van Rapenburch soo verre het Princenhoff strect / ende wijders aen de oostsijde van t'cort Rapenburch tot aen de Bostelbrugge / ende oock aen de Houtmart tot aen de huysinge van de voorn. van der Eem toe / mitsg(ader)s noch de wedersijdige huysinge van de Borresteegh coomende tusschen 'tselve cort Rapenburch ende huyseninge van de voorn. van der Eem.

(SA II inv. nr. 69 fol. 40 vs0 - 41, 22-07-1649)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Paplepel no. xvj / Begint van de Varckensteech aen wederzijde van de straet tot St. Antonisbrugge toe / mitte Bornstege ende achter opten Rijn tot 't achterhuys 't welc Geryt Prsz. Timmermans was / plach te hebben huysen of cameren 39. Mogelijk is de naam ontstaan vanwege haar ligging en de flauwe knik aan het eind van de Breestraat die de vorm van een lepelkom heeft (zie ook 'Buurthouden', pag. 66).

(SA II inv. nr. 1220 fol. 11)

Op 11-07-1596 wordt Jacob Vrerixsz. In de Gulde Valc benoemd als buurtheer. Claes Jansz. In de Rosmoelen en Jan Dirx. Steen die als 1e en 2e op de voordracht van de buren staan worden door het Gerecht gepasseerd.

(SA II inv. nr. 48 fol. 24, 11-07-1596)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 128 loten in ter waarde van f 30,- (lotnr. 16886). De prose luidde: Trecker laet u niet versuren en roepen smact Knepel / dat de fortuin sal geven is voor die gebueren van de paplepel. / Int Noortende (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 429)

Het achtergelaten kind van Jeremijn de Fever verblijft tijdelijk bij Maritge Dirx, huisvrouw van Claes Jansz. In de Rosmolen. Het Gerecht gelast dat het kind daar moet blijven ten eynde 't zelve aldaer bij hem mach werden onderhouden.

(SA II inv. nr. 50 fol. 237, 05-04-1607)

Op 22-07-1649 wordt de buurt verkleind, doordat de oostzijde van de Borresteeg en een aantal huizen op de Rijn (nu Boommarkt) onder het bestuur van de aangrenzende buurt Doornbos worden gebracht (zie ook 'Buurthouden', pag. 92).

(SA II inv. nr. 69 fol. 40 vso - 41, 22-07-1649)

In 1673 staat het Gerecht toe dat de buren van Paplepel straatlantaarns mogen plaatsen, mits de inwoners daarvoor geen contributie behoeven te betalen en dat ook het onderhoud uit het normale inkomen van de buurt zal worden bekostigd. Het lijkt er op dat dit een gezamenlijk initiatief is van Paplepel met de buurten Billenburg en Biervliet die enkele weken later onder de zelfde voorwaarden toestemming krijgen om lantaarns te plaatsen. In de volgende jaren volgen meerdere buurten dit voorbeeld (zie ook 'Buurthouden', pag. 124).

(SA II inv. nr. 84 fol. 1 vso, 19-10-1673)

In 1741 blijkt uit een mededeling van de heer en raden van de buurt Doornbos dat er op verzoek van burgemeester van Tol drie à vier jaar eerder ten gunste van Paplepel zeven huizen aan hun buurt zijn onttrokken. Om welke huizen het gaat wordt niet duidelijk (mogelijk gaat het om de huizen aan de oostzijde van de Borresteeg), maar het Gerecht maakt deze maatregel ongedaan. Bovendien moet het bestuur van Paplepel de inkomsten die men gedurende de achterliggende periode van de betreffende gehuisden heeft genoten, aan Doornbos restitueren. Ten slotte besluit het Gerecht dat Paplepel de oostzijde van het Kort Rapenburg tussen Breestraat en Bostelbrug aan Doornbos moet overdragen (zie ook 'Buurthouden', pag. 93).

(SA II inv. nr. 119 fol. 231, 20-12-1741)

Mr. Gijsbert Huyssen krijgt toestemming om op 08-07-1767 met de geburen van Paplepel te hoven aan het fontein (een herberg op de Hoge Rijndijk buiten de stad).

(SA II inv. nr. 213 fol. 30)

Bewaard gebleven is een afdruk op papier (doorsnede 27 mm) van het buurtzegel met de afbeelding van een gevleugelde zandloper waaronder een doodshoofd en met het randschrift: PAPLEPEL . BVERT . 1662 (zie ook 'Buurthouden', pag. 89).

(Lakenhal, Cat. van Voorwerpen 1924 no. 33)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting