Lezing na afloop van de ALV door Ruud Stam.

In Nederland zijn vanaf het begin van de 17e eeuw in zo’n vijftig stedelijke centra talloze kleipijpen gefabriceerd. Gouda was wereldwijd beroemd om zijn pijpen, en had in de eerste helft van de achttiende eeuw een productie van enige tientallen miljoenen stuks
per jaar. Maar ook in Leiden zijn met name in de zeventiende eeuw veel kleipijpen geproduceerd: er waren dan 100 pijpenmakers in de stad actief. De Leidse pijpen verschilden zichtbaar van de Goudse pijpen. Wij kunnen ons nauwelijks meer voorstellen dat pijpen en tabak ooit een belangrijke plaats innamen in de maatschappij.

Ook bij de viering van Leidens Ontzet had de pijp een belangrijke rol. Rond 1800, en aan het begin van de twintigste eeuw zijn er namelijk diverse herdenkingspijpen gemaakt – aanvankelijk vooral in Leiden, later nog slechts in Gouda. De 3 October Vereeniging deelde rond 1900 veel van deze pijpen aan de bevolking uit; in de loop van de eeuw bestelden Leidse tabakswinkels bij grote fabrieken in Gouda speciale 3 oktober-pijpen, die tegen een gunstige prijs in de stad werden verkocht.

Voor archeologen zijn kleipijpen belangrijke hulpmiddelen bij, bijvoorbeeld, datering en om handelsrelaties te kunnen aanwijzen.

Ruud Stam is bioloog, en is al ruim voor zijn pensionering kleipijpen gaan verzamelen. In 2019 promoveerde hij op de economische ontwikkeling van de Nederlandse kleipijpennijverheid in de zeventiende en achttiende eeuw. Stam is voorzitter van PKN, Stichting voor Onderzoek Historische Tabakspijpen.