28. Compostel

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

begrijpende de huysen staende aen wedersijden van de oude St. Jacobsgraft / te weten tusschen 't Steenschuyr ende de Raemstegen / mitsgaders noch de volgende huysen / aen de noortsijde van de lange- en middel Raemstegen staende / als in de lange Raemstege de huysen van de St. Jacobsgraft aff tot Jan Roelantsz. 's huys inclus / ende in de middel Raemstege van de zelve graft tot het huys van Rogier van de Haerbrugge mede inclus.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso, 29-06-1616)

Bijvoeging van die huysingen staende in de helfte van de Swyetenstraet ten wederzijden / beginnende aen de zuytzijde met de huysinge van Jan Claesz. van Immerzeel / ende aen de noort zijde van Jan de Wilde / loopende tot aen de St. Jacobsgraft toe.

(Idem, i.m. 24-10-1624. Zie ook Van Oerle, Beschrijving, pag. 319)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Compostel no. xxviij / Begint van 't Steenschuyr / Sinct Jacobsgraft aen beyden zijden ende in elc van de Raemstegen / plach te hebben aen huysen of cameren 19.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

Op 02-06-1583 bevestigt het Gerecht de buurtkaart van de gebuyrte Galissien ende Compostelle. Overigens is de kaart al in november 1580 goedgekeurd door de geburen. Kennelijk is de naam Compostella dus op enig moment veranderd in St. Jacobsgracht. De laatste zinsnede van het bericht is echter cryptisch: eyndende mit thuys van Cornelis Claes Lambrechtsz, gelegen opten houc van St. Jacopsgraft / gelijc .de zelve. De passage gelijc de zelve kan betrekking hebben op het huis van Lambrechtsz. (in de zin van incluis het huis van Lambrechtsz.), maar er kan ook de St. Jacobsgracht mee zijn bedoeld. In het laatste geval is het verklaarbaar waarom er wordt gesproken over de gebuyrte van Galissien ende Compostel. Deze redenering is echter in tegenspraak met de opgave van de 16e eeuwse gebuurten, zowel bij Van Hout als bij Orlers die beiden duidelijk Galissië en Compostel als afzonderlijke buurten onderscheiden.

(SA II inv. nr. 44 fol. 214 vso)

Het gebied dat thans wordt begrensd door de Douzastraat, Raamsteeg, Korevaarstraat en Jan van Houtkade was tot het eind van de 16e eeuw onbebouwd raamland. Wanneer de grond in 1595 voor woningbouw wordt bestemd, rekenen de nieuwkomers zich tot de al bestaande gebuurte van de St. Jacobsgracht en assisteren zij als vanzelfsprekend bij de begrafenissen sonder eenige commocie te maecken. Dat verandert wanneer de heer van St. Jacobsrijk, Claes Govertsz., overlijdt. De buren van de Oude St. Jacobsgracht gaan sindsdien hun eigen gang met uitsluiting van de bewoners aan de Nieuwe St. Jacobsgracht. De laatsten klagen dat zij zelfs niet op de buurtvergaderingen worden gedoogd, laat staan bij het helpen begraven van hun doden. Ook negeren de bewoners van de Oude St. Jacobsgracht de oproepen van de nieuw gehuisden om bij hun begrafenissen de helpende hand te bieden. Overigens lijkt zich een soortgelijke situatie voor te doen bij de geburen van het nabij gelegen Nieuw Oostenrijk. Om die reden verzoeken de geburen van de Nieuwe St. Jacobsgracht om zelf een gebuurte te mogen vormen, vergezeld van een voorstel waarin de begrenzingen staan vermeld. Op 29-08-1596 stemt het Gerecht toe en gaat tevens akkoord met de voorgestelde afpaling van de nieuwe buurt. Oorspronkelijk heette de buurt Nieuwe St. Jacobsgracht, maar vanaf 1606 is uitsluitend sprake van Nieuw Compostel (zie ook 'Buurthouden', pag. 94).

(SA II inv.nr. 48 fol. 43 - 43 vso)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 166 loten in ter waarde van f 40,- (lotnr. 17949). De prose luidde: De heer van St. Jacob ende Compostel / In gelijcken met sijn ondersaten / hebben haer gelt naer lotery geleyt om den armen te comen baten / leyt fortuyn haer toe prijs / sij sullen den helff den armen laten./ Leyden op Steenschuyr (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 429)

De in 1599 benoemde buurtheer Gerridt Dircxz. van Wesip verzoekt vanwege zijn ouderdom (77 jaar) met ingang van 01-09-1616 ontslag uit zijn functie. Hij was tevens bonmeester van Nieuwland.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso)

Verzoek aan het Gerecht m.b.t. de platingen in de gracht, door de buren van de St. Jacobsgracht, als eerste ondertekend door Florys van Oudenvanter.

(SA II inv. nr. 53 fol. 43 vso - 44 vso, 13-06-1619)

In 1609 wordt de Swietenstraat aangelegd. Het 27 huisjes tellende straatje liep parallel met het Steenschuur en verbond de St. Jacobsgracht met de Koepoortsgracht en was dus gelegen aan de westzijde van het tegenwoordige Van der Werfpark. Pas op 24-10-1624 wordt de oostzijde van de straat bij de gebuurte St. Jacobsgracht gevoegd; hoe het daarvoor was geregeld met de burenplichten is onbekend. Onder welke buurt de westzijde ressorteerde is onbekend, maar gezien de geografische situatie zal dat Koeienstein zijn geweest.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 30 - 30 vso, i.m. 24-10-1624. Zie ook Van Oerle, Beschrijving, pag. 319)

Gerard Goris, heer van St. Jacobsrijk, so door ouderdom, siekte als swakheden verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 111 fol. 149, 02-09-1728)

Jan Vos, buurtheer van St. Jacobsrijk, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 143 fol. 31, 15-11-1792)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Govertsz., Claes - ¹	<29-08-1596	?	†	*
Wiggersz., Claes - ²	26-06-1597	1	†
Wesip, Gerrit Dirxz. van - ³	11-03-1599	1	o	*
Onderwater, Floris Lambrechtsz. van -	29-09-1616	2	†	*
Wesip, Abraham Gerritsz. -	29-05-1636	1	v
Veer, Andries Marynusz. -	27-04-1645	1	†	*
Vermeulen, Gillis -	19-10-1662	1	†
Veer, Marynus -	08-08-1669	1	v
Wecksteen, Pieter -	21-09-1675	1	†	*
Bateman, Daniel -	24-06-1677	1	†
Christiaensz., Jacobus -	19-12-1691	1	v
Goris, Dr. Gerard -	20-09-1720	1	o	*
Vrensen, Lodewijk van -	07-10-1728	2	†
Lauriere, Ary van de -	03-08-1730	1	†
Corswager, Cornelis -	08-01-1739	2	†	*
Oudendijk, Jasper -	31-01-1743	4	†
Kraan, Pieter -	09-11-1747	4	†
Vos, Johannes -	03-06-1756	1	o	*
Uljee, Willem -	29-11-1792	1	o
¹ SA II inv. nr. 5112 fol. 100
² SA II inv. nr. 5112 fol. 101 vso
³ SA II inv. nr. 5112 fol. 103 vso

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

 

69. Burgerwacht (het Rijk van Burgstreng)

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

begrijpende de huysen onder 't bon van Burchstreng aen de oostsijde van de Nyeuwen Rijn / beginnende met de brouwerij van De Croon ende noortwaers lopende den houck aen de Visbrugge omme / langs de selve brugge oostwaerts tot aen de Ouden Rijn / eyndende aldaer met de huysinge genaemt St. Jan, toecomende Jacob Cornelisz. de Haes / ende begrijpende mede 't huysgen daertegensover aen de St. Jansbrugge staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 49 vso, 06-08-1620)

Geschiedenis:

De buurt bestond volgens Jan van Hout reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De buurt wordt vermeld als Burgervacht no. lxix en de ligging wordt omschreven als: Begint van Symon Willemsz. coorncopers huysinge / langs den Rijn / eyndende mitter Vischbrugge (moet zijn: St. Jansbrug) opten houc van den Ouden Rijn / plach te hebben huysen of cameren xxj.

(SA II inv. nr. 1220)

Op 20-07-1589 keurt het Gerecht de buurtkaart goed. Er is dan sprake van de gebuyrte van den Rijn, gelegen tusschen de Coornbrugge ende St. Jans.

(SA II inv. nr. 45 fol. 200)

In 1596 winnen de geburen van Burchwacht op lotnummer 18275 in de Grote Loterij een zilveren bierbeker van zeven ons. De bijgevoegde proze luidt: Wij Prinse van Pottesteyn / hartoog van Mandevelt / heer ende graeff van Tonnendael van Burchwacht / bereyt dat gelt (hier) voor de armen / van de gebuerte wort het bestelt. / buren an de Visbrugge (zie ook 'Buurthouden´, pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 426)

De inwoners van Burgstreng eisen schadevergoeding vanwege de komst van een zeepziederij in het pand 'De Drie Kooren Airen'. Zij verwachten dat daardoor hun korenzolders evenals het regenwater onbruikbaar zullen worden. Bovenal is de buurt bang voor de stank die de ziederij zal verspreiden. Men zal bij vestiging van zeepzieder Jacob Royaert genoodzaakt zijn om te verhuizen, maar de verwachting is dat bij verkoop de huizen met een derde in waarde zullen dalen. Het Gerecht besluit dat de geburen het huis in koop kunnen overnemen. Bovendien moeten zij de 40e penning (een soort overdrachtsbelasting) betalen en behoort Royaert schadeloos te worden gesteld met een bedrag van 300 zilveren ducatons (zie ook 'Buurthouden', pag. 122).

(SA II inv. nr. 84 fol. 55 vso - 56 vso, 28-06-1674)

Cornelis van Oudendorp krijgt met de geburen van Burgstreng toestemming om te hoven aan 't Fonteyn (een herberg in Hazerswoude (?), kennelijk een geliefde uitspanning, want de buren van Vredenrijk weten de herberg in 1765 ook te vinden). Ook wordt toegestaan dat de boom aan de Hogewoerdspoort zal worden opengehouden, totdat de heer en zijn geburen gepasseerd zijn (zie ook 'Buurthouden', pag. 99).

(SA II inv. nr. 213 fol. 93 vso, 01-08-1768)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Dirxsz., Jan -	<18-08-1605	-	†	*
Bouckhorst, IJsbrant Jacobsz. van der -	18-08-1605	1	†
Woldendorp, Jan Willemsz. van -	06-08-1620	3	†	*
Assendelft, Bartholomeus Jansz. van -	27-12-1646	2	v
Leeuwen, Adriaen Fransz. van -	05-01-1651	1	v
Assendelft, Johan van -	05-07-1657	3	†
Assendelft, de Heer Pieter van -	01-08-1669	1	o	*
Smeth, Jan Jacobsz. de -	08-08-1669	2	†	*
Assendelft, de Heer Pieter van -	20-07-1679	1	†
Verhagen, Matthijs -	19-01-1690	3	†	*
Oudendorp, Cornelis van -	08-08-1720	1	†
Wardenier, Dirck -	19-08-1723	1	†
Oudendorp, Cornelis van -	11-07-1737	2	†
Righout, Willem -	19-12-1771	1	v
Rhijndorp, Jacobus van -	20-05-1773	1	†
Jonkers, Med. Dr. Johannes -	08-07-1779	1	†
Oudendorp, Cornelis van -	11-04-1795	3	o

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

66. Buitenduin

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

begrijpende de huysen staende aen wedersijden van de corte- ende lange Coppenhieckstegen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 33 vso, 06-07-1633)

Geschiedenis:

De buurt bestond volgens Jan van Hout reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De buurt wordt vermeld als Verduyn en de ligging wordt evenals boven omschreven als: Verduyn no. lxvj / Begint aen de Hoygraftsbrugge tot de Kercgraft toe / en begrijpt de Coppenhiecstegen aen beyde zijden / plach te hebben huysen of cameren 42.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 12)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 81 loten in (lotnr. 25100). De prose luidde: Dye Heer van buytenduyn met sijn onderdanen int gemeen hebben dit Lot ingeleyt / Crijgen sij wat off nyet / sij sijn tevreden / de buyeren van de coppenhycxsteegh (zie 'Buurthouden', pag. 108 e.v.).

(AGH inv. nr. 429)

Na het overlijden van Jacob Thomasz. van Swieten, brouwer (begraven op 21-01-1606), werden zijn taken als buurtheer waargenomen door zijn schoonzoon, Floris Reyersz. van Swieten. Pas op 07-07-1617 volgt op verzoek van de geburen die hem recommanderen een officiële benoeming door het Gerecht.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 33 vso)

Anthony Cheval, heer van Buitenduin, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. 600 fol. 182, 08-02-1796)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Swyeten, Jacob Thomasz. van -	<21-01-1606	-	†	*
Swyeten, Floris Reyersz. van -	<06-07-1617	-	†	*
Tol, Jan Matthijsz. van -	17-08-1634	1	v	*
Assendelft, Claes (Jacobsz.) van -	03-05-1649	1	†	*
Vosch, Jan de -	17-07-1661	3	†
Walle, Gerrit van der -	23-11-1693	1	v
Mey, Jacobus de -	21-04-1712	1	†
Breekhuysen, Gerrit -	02-06-1718	2	†
Eyssen, Johannes -	05-12-1726	1	v
Henkes, Hermanus -	17-05-1732	1	†
Jacquier, Theodore -	02-02-1747	1	v
Meer, Noach van der -	22-11-1753	2	v
Akkeren, Pieter van -	15-06-1758	1	†	*
Cheval, Anthony -	18-09-1777	1	o

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

33. Bremmen

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

gelegen onder Oostnieulandt ende Hogewoert / beginnende aen de noortzijde van Levendael mit 't achterhuys van Griet Joostendr., wedue van oude Adriaen Wmz. van Warmont / tot aen de St. Jorysstege / vorder aen de zuytzijde van Levendael mit 't huys van Henric Meynertsz. gelegen beneffens St. Jorysbrugge / totter Zijtgraft toe ende de oostzijde van dien tot aen der walle / vorder in de corte Raemstege de noortzijde mit 't huys van de Crancken Paus den houc van de Zijtgraft ommelopende / eyndende mit 't huys van Jan Jansz. Schilde (?) aen de zuytzijde van Levendael.

In de marge: Aernt Cor. van Brem bij de gebuyrte genaemt 't Huys te Brem zijn bij apostille van de 31-05-1618 gevoucht de huysen aen de oostzijde van de Stinckstege tusschen Levendael ende de poort van Aelbt. Corns. ende Sloth - staende alhier naar fol. 42

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3 vso, 24-10-1602 - zie ook idem fol. 84, 06-05-1627)

beginnende aen de oostsijde (moet zijn: noordzijde) van Levendael met het huys van Cornelis Jansz. glasemaecker / oostwaerts tot aen de St. Jorissteech / vorder aen de noortsijde van de Corte Raemsteech beginnende met het huys van Jacques Valckenaer daer de Krancke Paus uythangt / oostwaers den houck van de Zijtgraft ommelopende / voorts westwaerts aen / eyndende met het huys van Annetgen Leenerts, wedue van Lambert Willemsz. Buysscher.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 146, 16-05-1642)

Geschiedenis:

De buurt bestond volgens Jan van Hout reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Bremmen no. xxxiij / Begint van St. Jorysbrugge / langs Levendael totten Steenschuyr ende Oosterlingplaetse toe / mitten Zijtgraft tot 't huys te Brem / plach te hebben aen huysen of cameren 46. De naam van de buurt is ontleend aan de gelijknamige muurtoren die was gelegen omtrent de plek bij de ingang van het Plantsoen waar tegenwoordig het 3 Oktobermonument staat.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso)

Op 01-03-1584 keurt het Gerecht de buurtkaart goed. De buurt wordt dan vermeld als de Heerlicheyt van Bremmen. De kaart wordt geregistreerd in het Registro Diversorum, dat echter verloren lijkt te zijn.

(SA II inv. nr. 44 fol. 268)

In 1601 vinden er enkele burenruzies plaats, waarbij o.a. Catrijn Jorisdr., de vrouw van Arent Cornelisz. van Brem, de buurtheer, bij betrokken is. Er komt een vergelijk tot stand, waarbij tevens wordt afgesproken dat degene die opnieuw beledigingen jegens de ander uit, twee tonnen bier zal verbeuren. Daarbij beroept men zich op de oude buurtkaart (van 1584 ?) alsof de Generale Ordonnantie hier niet van toepassing is (zie de bijlage hieronder, zie ook 'Buurthouden', pag. 79).

(Weeskamer inv. nr. 4900)

In 1618 richten de bewoners van de tussen Levendaal en Steenschuur gelegen Stincstege zich tot het stadsbestuur met de mededeling dat zij tot geen gebuurte behoorden en soo starck nyet en waeren omme haer dooden eerl(ick) ter aerden te brengen ende sulx geen bequame gebuyrte conden uytmaken. Men verzoekt om bij een aangrenzende gebuurte te worden gevoegd. Het Gerecht besluit na inspectie door de schepenmeesteren Hendric. Egbertsz. van Hal, Willem Claesz. Warmont en de stadssecretaris om de westzijde van de steeg bij de gebuyrte van 't Steenschuyr (Galicië) te voegen. Dit gedeelte komt overeen met de westzijde van de tegenwoordige Korevaarstraat, vanaf de Steenschuur tot en met de (toen nog niet bestaande) synagoge. De oostzijde van de steeg vanaf de Hogewoerd tot aan het poortge van Sloth inclus komt onder de gebuyrte van de Hogewoert, dus de buurt Kaarskorf. De resterende oostzijde komt onder de gebuyrte van Levendael, dat is de buurt Huis te Brem.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 42 - 42 vso, 31-05-1618)

Op 16-05-1642 wordt op verzoek van de geburen en na inspectie van de schepenmeesters de buurt gesplitst in Huis te Brem en het Huis te Zuid Brem.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 146)

De heer en raden van 't Huis te Brem en de raden van de gebuurte West Zijtgracht brengen ter kennis dat zij niet langer in staat zijn om hun buurten apart te onderhouden en de doden ter aarde te bestellen. Bovendien is de heer van West Zijtgracht, Johannes van Thoir, overleden en is tot dusver geen nieuwe heer benoemd. Derhalve verzoekt men het stadsbestuur om beide gebuurten te combineren. Het Gerecht besluit conform, met dien verstande dat de gebuurte West Zijtgracht onder het bestuur van 't Huis te Brem wordt gebracht (zie ook 'Buurthouden', pag. 138).

(SA II inv. nr. 127 fol. 145, 28-10- 1763)

Hendrik Lieffers, heer van 't Huis te Brem en bonmeester van Oost Nieuwland, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens drukke privébezigheden. Vooral wanneer het zijn beurt is om (als bonmeester) het lantaarn- en klappergeld op te halen, moet hij veel moeite doen om zich vrij te maken.

(SA II inv. nr. 136 fol. 64, 23-03-1780)

Bijlage:

GAL, Arch. Weeskamer inv. nr. 4900. Huis te Brem, kwestie van injurie d.d. 10 maart en 27 augustus 1601

Eigenlijk gaat om een smeulende ruzie in de gebuurte Huis te Brem, waarvan het vreemd is dat de betreffende stukken zich in het archief van de Weeskamer bevinden.

Zoveel is duidelijk dat er begin (?) 1601 bij Heinrick Meyndertsz. (hij woonde bij de St. Jorisbrug aan het Levendaal) een burenhof werd gehouden, waarbij Catrijn Jorisdr., echtgenote van (de buurtheer) Arend Cornelisz. van Brem, als eerste begon te schelden tegen Jan Arentsz. (of Adriaensz.). Na enige tijd en door bemiddeling van de buren werd de ruzie bijgelegd en vergaven Jan en Catrijn elkaar de beledigingen die ze elkaar in hafticheyt hadden toegevoegd. Bovendien beloofden ze elkaar niet meer te beledigen, te bedreigen en te slaan (dus het zal er hard aan toe zijn gegaan). Degene die opnieuw begint te ruziën zal twee tonnen van het beste bier verbeuren, waarin de betaling van de impost en de accijns zijn begrepen. Wanneer de beledigde partij zich niet weet te beheersen, zal hij/zij één ton bier verbeuren. Daarbij wordt verwezen naar de bepalingen van het buurtreglement (de gebuyrtechaerte). Overigens is er reeds in 1584 sprake van dit reglement wanneer het Gerecht de buurtkaart goedkeurd.

Ook geeft Catrijn toe dat ze kwaad heeft gesproken van Claertge (of Claesge) Cornelisdr. de zuster en huishoudster van Jan Adriaans. Ze heeft gezegd dat Claertge met vier knechten bastert (kennelijk een soort wijn) heeft gedronken daarna in de goete (de goot ?) was gelegd en vervolgens de wil van haar hadde gehadt (mogelijk gaat het hier om niet nader te preciseren seksuele handelingen ?). Tenslotte zouden de knechten haar met de voet hebben aangestoten en gezegd dat haar dat beter was bekomen dan de wijn. Catrijn geeft toe dit alles te hebben gelogen uit weerwraak om zo via zijn zuster Jan Adriaensz. te beledigen. Claertge is uit medelijden bereid om Catrijn te vergeven. Wanneer Catrijn haar buurvrouw weer beledigt, zal ze de tonnen met bier verbeuren.

Een half jaar later, in augustus, is het weer hommeles in de buurt wanneer Gerritge Cornelisdr., de vrouw van Jan Adriaensz. de moeder en zuster van Joris Claesz. voor resp. oude en jongehoere, zelfs dieffachtige hoere heeft uitgescholden. Joris Claesz. die namens zijn dochter en vrouw optreedt, wil het er niet bij laten zitten en schakelt het College van Vredemakers aan. De heren Vredemakers hadden o.a. tot taak om te proberen conflicterende partijen te verzoenen. Wanneer dat niet lukte gaf men 'opening tot justitie', d.w.z. dat de klagers toegang kregen tot de 'echte' rechtbank. Niet geheel duidelijk is in dit geval wat de twee kwesties Jan Adriaensz. versus Trijn Jorisdr. (maart 1601) en Joris Claesz. versus Gerritge Cornelisdr., de vrouw van Jan Adriaensz. (augustus 1601) met elkaar van doen hebben. Ook onduidelijk is of het bij Jan Adriaensz. om één en dezelfde persoon gaat. In ieder geval is Jan Adriaensz. die zijn beklag doet bij Vredemakers en als zodanig Arent Cornelisz. (de buurtheer) laat verdagen. Hij verkrijgt toegang tot de rechtbank.

Interessant is vooral dat:

¹ het in dit stuk nog om boetebepalingen gaat die in natura moeten worden voldaan. Dit was niet onbekend, maar wél dat dit begin 1600 nog werkelijk in zwang was. Ook is het interessant dat de bepalingen van de Generale Ordonnantie worden genegeerd, men beroept zich op het eigen en oudere buurtreglement ;

² er van Huis te Brem een oudere buurtheer wordt genoemd die tot dusver onbekend was (de reeks begint in 1602).

toelichting op onderstaande stukken

Jan Adriaensz. van wegen Claertgen Cornelisdr. zijn huysvrou ende zuster hadde voorde Gecommitteerde Vredemaeckers doen verdagen Aernt Cornelisz. man ende voocht van Trijn Jorisdr. Om twee tonnen van tbeste bier ten behouve vande gemene gebuyren met exchijs ende al ten aensien (...) (...) huysvrou de zelve contrarie (..) innehouden van taccordt in date den Xen Marty 1601 geinjurieert heeft den (...) (...) de twee tonnen bier en te geven en ontkende dat zijn huysvrou Claertgen geinjurieert hadde / Commissarissen niet cunnende partijen verdragen openen partijen de wech van Justitie. aldus gedaen opten XXVIIen Augusty ano. XVI ende een.

eerste pagina

Alsoe de gemeene gebuyren van de Heerlickheyt van Brem met den anderen versaemelt zijn geweest ten huyse van Heyndrick Meynertsz. van Hoegendyck buyerman der voors. gebuerte alwaer men alsdan nyet dan vrolicheyt behoort te bedryven ende den anderen nyet dan min ende vruntschap te doene / Soe es ter contrarie dat tusschen Jan Arent zoen ter eenre ende Catryn Jorisdr., huysvrou van Arent Cornelisz. van Brem, heere van de voors. gebuyrte ter andere sijde oneensheyt gevallen geseyt deurt eerst hovenspreecken vande voors. Catryne Jorisdr. ende sulcx den anderen groffelicken in eer, faem ende naem geiniureert / Twelck de gebuyeren met naemen onderschreven verdroeten hebbende ende overdocht wat daer vuyt soude te verwachten ende te (...) ende oock te tenderen tot elcx groete costen / hebben zyluyden naer heur toornicheyt was gepasseert de voors. persoenen op versouck by henluyden geroepen ende affgevraecht off deen als dander bij sijn gedaen injurie persisteerde ende daar van (reflierende) (end) affwyckende mitsgaders leet wesen toonende / Soe es tusschen henluyden een ewige vrede geleyt / denvolgens hebben de voors. Tryntgen Jorisdr. ende Jan Ariaensz. deen den anderen vergeven ende vergeven ( ) alle tgunt zyluyden malcanderen te naegeseyt moegen hebben (naer) zij verclaeren beyde vuyt een hafticheyt te zijn geschiet / ende off syluyden malcanderen yemants eer te nae mochten gesproecken hebben dat zyluyden daer van (...) ende ter contrarie dat zij van malcanderen nyet aen (...) dan alle eer ende vromicheyt / Belovende mede malcanderen nyet (...) te injureren (diffameren)

tweede pagina

(Dreygen) noch slaen in gheene manieren / Ende soe wye contrarie doet ende daer van overtret verbeurt ten behouve vanden gemeen gebuyren twee tonne biers van tbest met impost ende excijs met al / ende den overtreet anderen yet aenseggende ende deselve dat aengeeft sonder tegen te spreecken nyet en sal verbeuren / maer wederomme spreckende ende sijn partien mede injureert smyt off slaet verbeure sal ten behouve als voren een tonne biers mede met impost ende excijs / Die den overtreder als dander gehouden sullen wesen te voldoen volgende het verbant inde ordonnantie van de gebuyrtcarte verhaelt / daer onder sij haer (subject) maecken / Vorder bekent de voors. Catrijn Jorisdr. hoe dat sy in int mynste gheen questie noch gekijff gehadt en heeft met Claertgen Cornelisdr. huysvrouw en suster van Jan Aryensz. / Ende dat zij in wederwraecke vande woorden met de voorn(oemde) Jan gehadt haer heeft vordert / de selve Claertgen te injureeren seggende dat de selve Claesgen in geselscap van knechts hadde geweest ende met de selve vyer stoopen bastert hadde helpen drincken ende naer dat gedaen dat de knechts zij in den goet leggende de wil van haer hadde gehadt ende dat oock de selve haer stoetende met en voet seyden off haer dat beter hadde becomen dan de wijn. / Ende alsoe zij Catrijn de voors. Claesgen met onrecht heeft betijt ende als geloegen dat tonrecht heeft naegegeven ende sulcx van haer nyet en noch en can seggen te sijn gedaen, maer dat sy es een jonge dochter met eeren ende dagelicx nyet dan eer ende vromicheyt aen haer siende / Soe heeft de voors. Catrijn aen de voors. Claesgen versocht

derde pagina

gheen wraeck daer op (..)oeme maer haer tselve te willen vergeven. Twelck de voors. Claesgen uyt compassie gaerne heeft gedaen gelyck sy doet by desen / Twelck de voors. Catrijn danckelyk aennemende belooft heeft de voors. Claesgen nyet meer te injureren noch heur eer nyet te nae te spreecken int groot noch cleyn up peene contrarie doende gelijcke boete te verbeuren als vooren te verbeuren als vooren es verhaelt. / Sonder fraude Actum bij partien ende gebuyren geteyckent den Xe marty ao. 1601 ende geslooten ten huyse van Heyndrick Meynertsz. van Hoegendijck ende was onderteyckent tzijn Joriso merck / Jan van Gootenso merck / Jan Aryensz.. Dirck Gerritsz.o merck.

Op een apart vel met het opschrift 'Copie'

Joris Claesz. internemerende voor sijn moeder ende suster verclaert hoe dat nyemant van wat staet of qualite hij sije geoerloft es eeneen anderen te injureren sijn eer goede naem ende faem te beneden hij behoort daer van te werden gestraft andere ten exempel / Tis sulcx dat eenen Gerritge Cornelisdr. huysvrou van Jan Adriaens zoon clappecluysmaecker haer vervordert heeft de moeder van hem Joris nae te geven dat zij es een oude hoere ende diefachtige hoere ende oock een (...)maeckster ende sijn suster zij was de jongehoere ende diefachtige hoere ende tselve tot diversche reysen gerepeteert hebbende / Twelck hem was nyet en staet te lijden, noch oock en begeert te verdraegen ongestraft. / Soe wilt (...) (...) up versocht (...) (...) aen de voors. Gerritgen Cornelisdr. ende haer affvraegen off sij bij de voorgaende injurienste woorden persisteert ende sulcx diende haer presizeren dach voor vredemakers om haer aenseggen te bewijsen ende daer van (...)thierende dat sij sulcx doet met de clausule / dat sijt tselve vuyt een hafticheyt heeft geseyt ende van de voors. sijne moeder ende suster nyet dan alle eer ende vromischeyt en weet te spreecken / Daeromme begerende up t heer boede dit selve de voors. (...) voorte lesen ende te injumeren ende van heure antwoort relaes te maecken. In forma Actum XXVIe Augusty ao. 1601 ende was onderteyckent bij mij Joris Claesz.

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Brem, Arent Cornelisz. (van) -	<10-03-1601	?	?	*
Brem, Cornelis Cornelisz. -	24-10-1602	1	v	*
Uythage, Cornelis Jansz. -	06-05-1627	1	†	*
Westerwijck, Jacob -	22-06-1655	2	†
Franchois, Jan -	15-07-1655	3	†
Groot, Jacob de -	06-03-1670	2	†	*
Fedder, Coenraad -	07-04-1673	1	†	*
Mutschenbroeck, Meyndert -	02-11-1680	2	†	*
Es, Leendert (Pietersz.) van -	19-08-1683	3	o	*
Ramp, Cornelis -	26-02-1728	1	†
Sandt, Matthijs van -	17-09-1744	1	†
Sonsbeek, Gerrit van -	17-07-1749	1	†
Roomburg, Huybert van -	12-02-1756	1	v
Vroeter, Arnoldus de -	08-09-1763	1	v
Olst, Johan George -	09-08-1764	1	†
Lieffers, Hendrik -	16-11-1769	1	o	*
Claveren, Jacobus van -	10-04-1780	1	v
Reus, Dirk Nicolaas -	06-04-1792	1	o

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

61. Boterbuurt

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

begrijpende de huysen beginnende aen de westsijde van de Hooygraft mettet huys van Dc. Symonsz. backer ende noortwaers lopende tot aen de Heerenstege (nu Pancrassteeg) / den houck om langs de zuytsijde van de selve stege / ende aen de oostsijde van de Hooygraft weder beginnende mettet noortwaerste huys van Quirijn Jansz. witmaecker / lopende zuytwaers tot aen de lange Groenestege.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 34, 07-07-1617)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Butterbuyrt no. lxj / Begint opte Hoygraft / van de Groensteech tot de Heerensteech toe / plach te hebben huysen of cameren 16. Overigens zegt J.J. Orlers in zijn Beschrijvinghe van de Stadt Leyden (editie 1641, pag. 70) dat de buurt zich zou uitstrekken van de Herensteeg tot de Choorsteeg.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso)

Op 15-10-1592 wordt de buurtkaart met enige correcties door het Gerecht goedgekeurd.

(SA II inv. nr. 46 fol. 243)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 62 loten in ter waarde van f 15,- (lotnr. 22730). Ook de vrijsters van de Boterbuurt doen mee met 74 loten voor f 18.3.- (lotnr. 22705). De prose luidde: Hij [...........] diet al geeft met hem eere bewijsen / Geeft die vrijsters in de boterbuert een silveren schaal / sij sullen [..........] (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.v.)

(AGH inv. nr. 429)

In 1601 wendt de heer van de Butterbuyrt zich met tien andere gebuurten in de omgeving tot het Gerecht met het verzoek om een uurwerk met halve en hele urenslag op de toren van de Hooglandse kerk te plaatsen. Het probleem is dat bij noordelijke en oostelijke wind de stadsklokken niet hoorbaar zijn, waardoor de arbeiders, met name de jongeren meyskens ende knechts te vroeg het werk verlaten, te laat beginnen ende gaen nae haer gelieften. Deze situatie leidt tot veel gekijfs ende oneensheyt met hun patroons. De gezamenlijke buurtbestuurders herinneren er aan dat in tijden des benoutheyts de kerkklok - die er nog steeds hangt - zonodig dag en nacht werd geluid. Het Gerecht belooft om een vast ende geduyrich uyrwerc te laten plaatsen. Maar daar komt niets van terecht en zes jaar later richten dezelfde gebuurten zich opnieuw tot het Gerecht, dat nu twee schepenen, een veertigraad en stadssecretaris Jan van Hout gelast om alsnog te handelen, verdragen ende accorderen opt maecken van een uyrwerc (zonder voorslach) om alleen heele ende halve uyren te slaen (zie 'Buurthouden', pag. 122 e.v.).

(SA II inv. nr. 49 fol. 227 - 228, 19-04-1601 en inv. nr. 50 fol.246 - 247, 14-06-1607)

Het Comité van Veiligheid bericht de provisionele Raad dat Jacobus Beek zijn benoeming als heer van de Boterbuurt weigert. Het verzoek wordt door de Raad niet ingewilligd (zie ook 'Buurthouden', pag. 147).

(SA II inv. nr. 549, 09-11-1795)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Velsen, Jan van -	<07-07-1617	?	†	*
Baelde, Henrick -	07-07-1617	1	†	*
Iselsteyn, Willem Ponsz. van -	28-08-1625	1	†
Casier, Pieter -	21-10-1661	2	†
Cabeau, Michiel -	27-10-1667	1	†
Bye, Jacob de -	06-01-1670	1	v
Hoecke, mr. Willem van -	09-12-1678	1	†
Meyer, Josua de -	07-11-1686	1	†
Adrichem, Adriaen van -	09-10-1687	1	†
Wastijn, Johannes -	13-08-1700	1	v
Driebergen, Adriaen van -	11-07-1715	1	†
Outeren, Joachim van -	19-01-1719	1	†
Beguin, Bartholomeus -	19-02-1733	1	v
Lankeren, Martinus van -	02-09-1745	1	†
Oyen, Pieter van -	14-08-1755	2	v
Outeren, Philippus van -	29-07-1756	1	v
Outeren, Jacobus van -	18-10-1792	1	v
Beek, Jacobus -	24-11-1795	2	o

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

29. Blik op de Aaszak

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Blic opten Aessac no. xxix / Begint van 't Steenschuyr totte Wolstege aen beyden zijden in hen begrijpende de Ketelboetersteech, de Zonneveltsteech ende halve Plaetsteech / plach te hebben huysen of cameren 53. Vollersgracht (nu Langebrug)

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso)

Hoewel er in 1604 sprake was van de brugge van Blick opten Aessack over de Vollersgracht (nu Langebrug) is daarmee nog niet de betekenis verklaard. In het Middelnederlands betekent aessac zoveel als spijszak, knapzak, tas of buidel. Wellicht heeft er in die omgeving ooit een herberg met die naam bestaan.

(SA II inv. nr. 49 fol. 358 - 358 vso, 22-06-1604.)

 

Geschiedenis:

Vermoedelijk wordt de buurt (of in ieder geval een - later? - deel van het afgesplitste Oost Blik op de Aaszak) in 1519 als prijswinnaar van de stadsloterij genoemd. De vermelding luidt: Die gemeen gebuyren in die Ketelsboetesstege vanteerste uytcomen vij silveren soutvaten wegende tsamen een marck (zie 'Buurthouden', pag. 33).

(SA I inv. nr. 988 fol. v)

Op 10-10-1591 wordt het buurtreglement door het Gerecht goedgekeurd.

(SA II inv. nr. 46 fol. 138 vso - 139)

In 1596 winnen de geburen van Blik op de Aaszak op lotnummer 18104 in de Grote Loterij een zilveren lepel. De bijgevoegde prose luidt: Wat sullen zij hebben / voor haer vijff pont groot ? (zie 'Buurthouden', pag. 108 e.v.)

(AGH inv. nr 426)

Op 10-02-1599 wordt Jan van Cortenbosch, notaris, benoemd tot heer uit een voordracht van drie personen in plaats van de vertrekkende heer Bruyn van Couhorn.

(SA II inv. nr. 145 fol. 164)

Op 16-12-1605 besluit het Gerecht om de buurt (inmiddels uitgegroeid tot 91 huizen) te splitsen in Oost en West Blik op de Aaszak. Zulks naar aanleiding van de klacht dat de buurt te groot was geworden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 8, 16-12-1605)

Op 22-10-1610 verordonneert het Gerecht op verzoek van de heer der gebuurte Jacob Dircxsz. van Bockenberch dat ook de gehuisden van de (rest van de) Plaatsteeg en de Boomgaardsteeg buurt moeten houden in Blik op de Aaszak. Overigens is dat laatste onwaarschijnlijk, omdat een belangrijk deel van de Boomgaardsteeg tot de gebuurte Constantinopolen behoorde. Waarschijnlijk wordt gedoeld op het blokje huizen ten westen van de Boomgaardsteeg dat dezelfde straatnaam droeg. Een exacte omschrijving van de buurt is onbekend.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso en SA II 1216 fol. 7 vso)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Coxhoorn, B(ruyn) van -	<10-02-1599	?	v	*
Cortenbosch, Jan van -	10-02-1599	?	†	*
Bockenberg, Jacob Dircxs. van -	10-11-1604	-	s	*

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

19. Billenburg

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

beginnende van Rapenborch of mit 't huis mit (!) ancomende Claes Cornelisz., coperslager / de zuytzijde van 't Noordeinde tot mitten houc van 't Zant, ancomende Vrederyc Aerntsz. / ende aen de noortzijde van 't Noordeinde beginnende mit 't huis opten westhouc van de Molenwerff, ancomende de wedue van 't Kint van Haerlem / de voors. Molenwerff aen beyden zijden / voorts lopende langs de voors. noortzijde tot de iij Haringen, wesende 't houchuys aen Rapenburch ende den houc van de westzijde van cort Rapenburch / eyndende aen der Vestsloot mit 't stadtshuysen aldaer.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 2, 27-06-1602)

de innewoonders van de huysen aen de noortzijde van Groenhasengraft / beginnende van de Vestsloot totten houc van 't Zant / vorder de westzijde van 't Zant ende de zuytzijde van 't Noorteynde van 't Zant of / eyndende tot aen de Vestsloot bij de Wittepoort / mit alle 't gunt binnen 't begrijp van die gelegen es

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3, tussen 29-08 en 11-10-1602)

beginnende aen de zuytzijde van 't Noordeynde met de huysing van de Gulde Wagen / en lopende tot aen de vest / de Veststraet langs tot aen de Groenehasegraft / de Groenehasegraft langs tot aen de Slicksteech / ende de gehele westzijde van de Slicksteech tot in 't Noorteynde

(SA II inv. nr. 1217 fol. 12 vso, 09-01-1653)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Billenborch nr. xix / Begint op Cort Rapenborch aen de Vest / 't Noordeynde aen beyden zijden / 't Zant / d'een zijde van Groenhasengraft / plach te hebben huysen of cameren 63. De buurt ontleende haar naam aan de prostitutie die in deze omgeving van oudsher werd bedreven en door het stadsbestuur werd toegestaan.. Zo was rond 1450 de prostitué Fye mitten billen in de buurt woonachtig. Zie ook Vreugdenrijk.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8 vso en Hamaker, Keurboek 1450 V 80)

Op 12-04-1590 verzoeken Lubbrant Jacobsz., Jan Adriaensz. voerman, Jannetge Aelbrechtsdr., weduwe van wijlen Gangeloff Symonsz. en Jacob Pietersz. Sick namens alle gehuisden van het Noordeinde om voortaan van hun betalingsverplichting vanwege het uitdiepen van het Rapenburg vrijgesteld te worden. Het Gerecht slaat het verzoek af.

(SA II inv. nr. 45 fol. 279 vso)

Op 15-10-1592 wordt na visitatie door de schepenmeesters het buurtreglement met een niet nader genoemde correctie goedgekeurd.

(SA II inv. nr. 46 fol. 243)

In 1594 vragen de gemeene gebuyren ende geerfden ondergeschreven int Noorteynde aen tcleyne vestgen, streckende van de Pellecaensmolen off bolwerck tot aen dese stede vollerijen op Rapenburch betreffende de aanleg van een straat en de bebouwing er van of uitstel mogelijk is. Twee bewoners bezoeken zelfs de vergadering van het Gerecht dat zegt later te zullen antwoorden.

(SA II inv. nr. 47 fol. 158)

Op 01-08-1596 winnen de geburen van Billenburg op lotnummer 19834 in de Grote Loterij een zilveren bierbeker van zeven ons. De bijgevoegde prose luidt: De buren van Billenburch int Noortendt / bennen tsamen in een accord getreen / in te leggen dat bij de beurs is bekent / wat haer Godt verleent sij sijn tevreen. (zie ook 'Buurthouden', pag. 110).

(AGH inv. nr. 426)

Op 15-07-1599 verzoekt het buurtbestuur dat de buurt in tweeën wordt gedeeld overmits het quaede regiment en dat er een koninck, keyser, graeff off heer wordt benoemd. De schepenmeesters worden ingeschakeld, maar over de afloop wordt niets vermeld (zie ook 'Buurthouden', pag. 51).

(SA II inv. nr. 49 fol. 67 vso)

Op 29-05-1602 wordt melding gemaakt van een geschil met de aangrenzende buurt Rapenburg of Meyenburg over de vraag onder welke buurt de huizen aan de westzijde van het Rapenburg vallen. Zie Rapenburg of Meyenburg (zie ook 'Buurthouden', pag. 64).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 1 - 1 vso)

Tussen 29-08 en 11-10-1602 besluit het Gerecht op verzoek van de geburen om Billenburg te splitsen, waardoor vijf nieuwe gebuurten ontstaan t.w. een gebuurte Billenburg dat zijn naam behoudt, alsmede Pelikaanshoek, Drie Haringvliet (later Kortevest) en Groenhazenburg (zie ook Oost Billenburg, Zandwijk en Meyenburg). Deze verdeling heeft echter nooit gefunctioneerd; vermoedelijk omdat het stadsbestuur niet akkoord ging met de ontwerpindeling van de stad in 176 gebuurten. Bovenstaand besluit valt geheel samen met de afwezigheid van Jan van Hout, die in september 1602 buiten de stad verbleef om ongestoord zijn ontwerpindeling te voltooien (zie ook 'Buurthouden', pag. 52 e.v.)

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3)

Mogelijk was de verkleining van Billenburg reden om in de volksmond over Klein Billenburg. te spreken. Zó wordt de buurt in 1603 genoemd wanneer de geburen van het Noordeinde in het gedeelte tussen het Zand en de Vest zich tot het stadsbestuur richten. Zij klagen dat zij te zwac zouden zijn haer doden ter aerden te dragen en stellen daarom voor dat zij bij de gebuurte Pelikaanshoek worden gevoegd, waarvan Harman van Rijn Gerytsz. (vader van de nog niet geboren Rembrandt van Rijn) heer is. Het Gerecht weigert akkoord te gaan en zegt dat de geburen tevreden moeten zijn met de buurtverdeling van 1602. Wel krijgen zij toestemming om zich in geval van begrafenissen tot last van dengeenen die 't behoort ander personen in plaetse te huyren.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 5 vso, 31-07-1603)

Op 09-01-1653 wordt de buurt opnieuw gesplitst in Billenburg en 't Zant nadat er opnieuw klachten zijn over de grote omvang.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 12 vso)

Een kwitantie voor geleverde moezelwijn voor het Buerthoff in 't Noorteynde

(SA II inv. nr. 6967, 23-08-1653)

Van de gebuurte Billenburg is een kasboek bewaard gebleven over de periode 1653 - 1796, waarin o.a. de volgenden inkomsten en uitgaven voorkomen:

Uitgaven in verband met heerverkiezingen:

 

08-07-1670	Eerst om selve	f 2-0-0
	Noch aen bier	6-10-0
	Noch van het bier in te brengen	0-4-0
	Noch van kannehuyr	0-16-0
	Noch de knecht gegeven	0-15-0
	Noch van een banck gebroocken	0-2-0
	Noch van de vulle vloer weer schoon te maken	0-12-0
30-07-1670	De ordenansy of het buertboeck van de sekretary gehaelt is daer voor gegeven ses schellingen, noch vier stuivers voor schrijven	2-0-0
20-11-1670	Ende is in bewaring tot Kornelis Aryensen, woont in de gulde waegen, met een silveren blusjoen en met een yseren stempel en met het eene schrijfboeck.
22-04-1671	Uytgeven van my Heyndrick Jacobsen van Bremen (sinds 30-08-1662 thesorier) tot het verkiezen van een heer tot 2 half faeten bier, ses guldens	6-0-0
26-04-1671	Noch in het brengen	0-4-0
	Aen kannehuyr	0-18-0
	Aen de knecht sijn dienst	0-15-0
	Noch uytgegeven op de sickertary aen de ordonnantye, seven schillingen	2-2-0
	'Doen wert heer van dese buurt Cornelis Aryenzen van Gendt'
01-10-1679	Uitgaven, o.a. voor 2½ vat bier, zaalruimte, kaarsen, de huur van 24 kannetjes en 4 flessen	f 33-10-0
18-10-1680		16-2-8
1723		f 22-2-0
1733		f 18-10-0
30-09-1742	(tresorierverkiezing)
	Aen bier	f 10-5-14
	Tabak en pijpen	1-9-8
	Kamerhuur en ligt	3-5-8
	Kannen en glazenhuur	0-15-0
	De knecht voor 't bedienen	1-0-0
24-03-1775	Bij de aanstelling van Gerrit Stierman vond er een buurthof plaats waarvan de kosten f 138-14-0 bedroegen. Overigens werd deze uitgave niet geboekt, maar kan ze worden berekend door het batig saldo over 1773 (f 236-19-0) te vermeerderen met het overschot van 1774 (f 3-4-8) en te verminderen met het eindsaldo van dat jaar (f 101-9-8)	f 138-14-0
15-04-1776	Bij de aanstelling van Lambertus Bekking	f 41-1-0
27-04-1780	Bij de aanstelling van Pieter Alenson	f 77-2-8

 

(SA II inv. nr. 6960)

Diverse inkomsten tijdens de periode 1750 - 1789:

18-09-1750	Jans (Elias ?) de Noot voor het schelde en slaen	f 2-0-0
20-11-1777	Montgelt van Roye Mie en haar zuster	1-15-8
05-06-1777	Montgelt van de vrouw van Engel Hogervorst	?
27-10-177	Voor 't trouwe of vette schotel van Jan Langevelt	?
15-11-1789	Bruiloftspenning van Pieter Marlein	1-8-0

 

(SA II inv. nr. 6961)

 

 

Van de gebuurte Billenburg zijn twee kasboeken bewaard gebleven. Over de periode 1723 - 1747 zijn de aard en omvang van de inkomsten en uitgaven berekend. Onderstaande tabel toont een overzicht van samengetelde inkomsten en uitgaven naar soort:

INKOMSTEN				UITGAVEN
Boeking	Aard van de inkomsten	Inkomsten	In %	Aard van de uitgaven	Uitgaven	In %
88 x	overlijdensgiften	f 56-11-0	22,0	loon buurtknecht	f 115-4-0	46,4
70 x	absentiegelden	73-18-0	28,8	buurthof / vergadering	94-10-14	38,0
34 x	vette schotel	22-18-0	8,9	diversen	8-0-4	3,3
43 x	huiskopen	69-13-0	27,2	draagloon geburen	30-14-0	12,3
27 x	boeten	33-8-8	13,1
162	totaal	f 256-8-8	100	totaal	f 248-9-2	100

 

(SA II inv. nr. 6960 en 6961)

Op 07-08-1659 verzoekt de heer der gebuurte, Pieter Jansz. van Sonnevelt en de gezamenlijke geburen toestemming om haere gemeene pen(ningen) (...) in een buyrhof te verteeren, 't welck sij voornemens sijn te houden op maendage den eersten septemb(er). Het Gerecht verleent consent om de pen(ningen) bij de beurse van de gebuyrte (...) in vrolijckh(ey)t te mogen verteeren.

(SA II inv. nr. 153 fol. 179)

In 1673 staat het Gerecht toe dat de geburen van Billenburg straatlantaarns mogen plaatsen, mits de inwoners daarvoor geen contributie behoeven te betalen en dat ook het onderhoud uit het normale inkomen van de buurt zal worden bekostigd. Het lijkt er op dat dit een gezamenlijk initiatief is van Billenburg met de gebuurten Paplepel en Biervliet die ongeveer gelijktijdig en onder de zelfde voorwaarden toestemming krijgen om lantaarns te plaatsen. In de volgende jaren volgen meerdere gebuurten dit voorbeeld (zie ook 'Buurthouden', pag. 124).

(SA II inv. nr. 84 fol. 1 vso, 19-10-1673)

Boudewijn Pieton, heer van Billenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 192 fol. 311, 28-04-1694)

Abraham Pieton, heer van Billenburg, is besogt geworden met siekte, beroerte en lammigheyt verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 108 fol. 11, 18-11-1723)

Willem de Roos, damastbloemwever en zijn vrouw Teuntje Vaillant wonen ongeveer zes maanden omtrent de Witte Poort. Ze worden wegens slecht gedrag door de buurtheer aangeklaagd met als gevolg dat hen door het Gerecht de toegang tot de stad wordt ontzegd. Het wangedrag zou echter zijn veroorzaakt door hun armoedige staat. Inmiddels hebben de echtelieden een kleine erfenis ontvangen en is Willem de Roos bovendien een goed vakman. Men verzoekt terug te mogen keren (zie ook  'Buurthouden', pag. 82).

(SA II inv. nr. 115 fol. 133, 02-06-1735)

De buurt krijgt toestemming om op 18-08-1777 te hoven.

(SA II inv. nr. 221 fol. 65 vso, 25-07-1777)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Gerytsz., Jacop -	<27-06-1602	?	†	*
Campen, Seger Huygensz. van -	27-06-1602	1	s	*
Moy, Dirc Claesz. -	>29-08-1602	-	†	*
Tol, Willem Pietersz. van -	26-06-1614	1	†
Wicke, Jan -	25-04-1624	1	†	*
Burcheynde, Leendert Crijnen van -	14-09-1645	4	†	*
Jongedorst, Louris Barentsz. van -	09-01-1653	2	†
Sonnevelt, Jan Jansz. van -	28-08-1653	1	†
Sonnevelt, Pieter Jansz. van -	02-08-1657	1	†
Doelshouck, Cornelis Dircksz. -	20-12-1663	1	†	*
Borsse, Frans Cornelisz. -	21-07-1670	2	†
Gent, Cornelis Arentsz. van -	30-04-1671	1	†
Kop, Symon van der -	03-11-1679	5	†	*
Pietoon, Boudewijn -	25-07-1680	4	o
Steenvoorden, Jan Lourisz. van -	06-05-1694	1	v	*
Saanen, Jacobus van -	18-06-1705	1	?
Marijt, Cornelis -	16-05-1709	1	†
Pieton, Abraham -	03-08-1713	1	o
Pieton, Jan -	07-12-1723	1	†
Schut, Barent -	15-04-1734	2	†
Bruyn, Jan de -	21-09-1769	1	†
Delmerhorst, Jan -	25-04-1777	2	v
Hoekstra, Hotze -	08-09-1791	1	v
Arentse, Hermanus -	24-02-1792	1	o

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

62. Alkey

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

gelegen opte Hoygraft / beginnende aen de Groensteech / streckende naer de Nieustraet toe / de Kercstege ten wederzijden daer in begrepen es.

(SA II inv. nr. 44 fol. 187, 27-12-1582)

gelegen onder de bonnen van Kercvierendeel en Gansoorde / begint op de Hoygraft westzijde mit 't huys van Willem Florisz. Clinchamer / loopt zuytwaerts aen ende begrijpende beyde de zijden van de Nieusteech (moet zijn: Choorsteeg) / eynt mit 't huys aen den houc van de Nieustraet / begint weder aen de oostzijde van de Hoygraft in den houc / lopende noord-waarts aen ende eynt mitten houc van de Groenstege mit 't huys van Jan Joostensz. Vynier

(SA II inv. nr. 1216 fol. 6 vso, 30-03-1606. Idem fol. 13, 21-05-1610)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Alkey no. lxij / Begint van de Groenesteech naer de Gansoert toe / de Nieustraet beyde de zijden / de Kercksteech daer in begrepen / plach te hebben huysen of cameren 21. Van Hout geeft overigens een verkeerde omschrijving, want de Nieuwstraat maakte tot de Hooglandsekerk deel uit van Mozes. Overigens maakte de Hooigracht tussen de Nieuwstraat en de Nieuwe Rijn (de z.g. Korte Hooigracht) deel uit van de gebuurte Gansoord.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 8)

Op 27-12-1582 wordt de buurtkaart van Alkey door het Gerecht goedgekeurd.

(SA II inv. nr. 44 fol. 187)

Op 03-03-1605 verzoeken de gebuyren van Alkayeren bij de Choersteech het Gerecht om aan de Hooigracht een paal met blik te plaatsen omdat er veel as en vuilnis op de straat wordt gesmeten. Het Gerecht gaat akkoord. Op het blik wordt een verbodsregel geschreven gelijc tot andere plaetsen es geschiet (zie ook 'Buurthouden', pag. 118).

(SA II inv. nr. 50 fol. 48)

In 1601 wendt de heer van Alle Keyen zich met tien andere gebuurten in de omgeving tot het Gerecht met het verzoek om een uurwerk met halve en hele urenslag op de toren van de Hooglandse kerk te plaatsen. Het probleem is dat bij noordelijke en oostelijke wind de stadsklokken niet hoorbaar zijn, waardoor de arbeiders, met name de jongeren meyskens ende knechts te vroeg het werk verlaten, te laat beginnen ende gaen nae haer gelieften. Deze situatie leidt tot veel gekijfs ende oneensheyt met hun patroons. De gezamenlijke buurtbestuurders herinneren er aan dat in tijden des benoutheyts de kerkklok - die er nog steeds hangt - zonodig dag en nacht werd geluid. Het Gerecht belooft om een vast ende geduyrich uyrwerc te laten plaatsen. Maar daar komt niets van terecht en zes jaar later richten dezelfde gebuurten zich opnieuw tot het Gerecht, dat nu twee schepenen, een veertigraad en stadssecretaris Jan van Hout gelast om alsnog te handelen, verdragen ende accorderen opt maecken van een uyrwerc (zonder voorslach) om alleen heele ende halve uyren te slaen. (Zie ook 'Buurthouden', pag. 122 e.v.).

(SA II inv. nr. 49 fol. 227 - 228, 19-04-1601 en inv. nr. 50 fol.246 - 247, 14-06-1607)

In 1615 wordt het Gerecht vermits de grote menichte der gebuyren verzocht om de buurt te splitsen. De ene helft zou moeten bestaan uit de noordzijde van de Choorsteeg en van de Hooigracht vanaf de hoek van Choorsteeg noorwaards aan tot het huis van Willem Florisz. Klinkhamer en de oostzijde van de Hooigracht, eindigend met het huis op de hoek van de Groenesteeg. De tweede helft zou dan de zuidzijde van de Choorsteeg omvatten en de Hooigracht vanaf de hoek Choorsteeg tot aan de Nieuwstraat en de oostzijde van de Hooigracht vanaf de hoek, noordwaards aan tot naast de brug van de Choorsteeg. In een schepenrapport van 20-08-1615 wordt echter geadviseerd dat het water van de Hooigracht de begrenzing zal vormen tussen de twee nieuwe buurten. Aldus wordt door het Gerecht op 27-08-1615 besloten. Het gedeelte aan de oostzijde van de Hooigracht heet voortaan Vredenrijk, dat aan de westzijde (op het verzoek van de geburen)  't Hof van Rusten (zie ook 'Buurthouden', pag. 61-63).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 25 - 25 vso)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
Simpol, Cornelis Bouwensz. van -	30-03-1604	-	†
Montfoort, Jan Dirxz. van -	21-05-1610	2	s	*

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl

Regio Leiden : Zuid - Oost

 

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Buurten in de regio Zuid - Oost

 

Nr	Buurtnaam volgorde: naam	Detail Kaart		Nr	Buurtnaam volgorde: nummer	Detail Kaart
94	Bisdom van Napels	C		22	Koeieneiland	Z
50	Bolwerksoord	ZO		23	Koeienfort	Z
74	De Boomgaard	Z		24	Koeienstein	Z
93	Boterbuurt	C		25	Nieuwland	Z
131	Brandenburg	O		26	St. Jacobsrijk	Z
96	Buitenduin	C		27	Nieuw Compostel	Z
86	Burgstreng	C		28	Galicië	Z
70	Constantinopolen	C		29	Knotterveld	Z
127	Drogenstein	O		30	Oosterlingplaats	Z
28	Galicië	Z		31	Nieuw Oostenrijk	Z
101	Gansoord	ZO		32	Korte Hoefstraat	Z
60	Gerestein	ZO		33	Huis te Brem	Z
58	Gorstenburg	ZO		34	West Zijtgracht	Z
124	Graafschap Nassau	O		35	Zuid Brem	Z
115	Griekenland	O		36	Luchtenburg	Z
106	Groenendaal	O		37	Vluchtenburg	Z
56	Hanenburg	ZO		38	Kaarskorf	Z
59	Haverenburg	ZO		39	St. Barbarenrijk	Z
92	Hof van Rusten	C		40	St. Joris	Z
54	Hofbuurt	ZO		41	Middel Kaarskorf	Z
49	Houtenburg	ZO		42	Koenekoop	Z
33	Huis te Brem	Z		43	Krauweldaal	Z
38	Kaarskorf	Z		44	Vesthoek	ZO
72	Keizerrijk van Constantinopolen	Z		45	Kikkenburg	Z
45	Kikkenburg	Z		46	Oost Kaarskorf	ZO
150	Klein Barbarije	C		47	Spillenburg	ZO
85	Klein Egypte	C		48	Zwaanswijk	ZO
87	Klein Mariënburg	C		49	Houtenburg	ZO
140	Klein van Macht	C		50	Bolwerksoord	ZO
29	Knotterveld	Z		51	Staveren	ZO
22	Koeieneiland	Z		52	Pietershoek	ZO
23	Koeienfort	Z		53	Pakkenburg	ZO
24	Koeienstein	Z		54	Hofbuurt	ZO
42	Koenekoop	Z		55	Kraaienstein	ZO
32	Korte Hoefstraat	Z		56	Hanenburg	ZO
55	Kraaienstein	ZO		57	Kraaienvest	ZO
57	Kraaienvest	ZO		58	Gorstenburg	ZO
43	Krauweldaal	Z		59	Haverenburg	ZO
123	Looiershoek	O		60	Gerestein	ZO
36	Luchtenburg	Z		70	Constantinopolen	C
128	Meerburg	O		72	Keizerrijk van Constantinopolen	Z
41	Middel Kaarskorf	Z		73	Witsermouw	Z
125	Middelwaard	O		74	De Boomgaard	Z
91	Mozes	C		85	Klein Egypte	C
111	Noord Rode Zee	O		86	Burgstreng	C
25	Nieuwland	Z		87	Klein Mariënburg	C
27	Nieuw Compostel	Z		88	St. Hubert	C
31	Nieuw Oostenrijk	Z		89	Rijnenburg	C
46	Oost Kaarskorf	ZO		90	Zwaansoord	Z
107	Oost Tuil	O		91	Mozes	C
110	Oost Veluwe	O		92	Hof van Rusten	C
30	Oosterlingplaats	Z		93	Boterbuurt	C
98	Oud Tuil naar Binnen	O		94	Bisdom van Napels	C
104	Oud Tuil naar Buiten	O		95	Woud zonder Genade	C
53	Pakkenburg	ZO		96	Buitenduin	C
52	Pietershoek	ZO		97	West Woudfriezen	O
129	Prinsdom van Oranje	O		98	Oud Tuil naar Binnen	O
89	Rijnenburg	C		99	Vredenrijk	C
130	Rijnewaard	O		100	West Tuil	C
114	Schilperoord	O		101	Gansoord	ZO
47	Spillenburg	ZO		103	West Wilde Veluwe	O
39	St. Barbarenrijk	Z		104	Oud Tuil naar Buiten	O
88	St. Hubert	C		105	Wester Veluwe	O
26	St. Jacobsrijk	Z		106	Groenendaal	O
40	St. Joris	Z		107	Oost Tuil	O
51	Staveren	ZO		108	West Rode Zee	O
44	Vesthoek	ZO		110	Oost Veluwe	O
37	Vluchtenburg	Z		111	Noord Rode Zee	O
126	Vochtenstein	O		112	Zuid Rode Zee	O
99	Vredenrijk	C		113	Zanendam	O
108	West Rode Zee	O		114	Schilperoord	O
100	West Tuil	C		115	Griekenland	O
105	Wester Veluwe	O		123	Looiershoek	O
103	West Wilde Veluwe	O		124	Graafschap Nassau	O
97	West Woudfriezen	O		125	Middelwaard	O
34	West Zijtgracht	Z		126	Vochtenstein	O
73	Witsermouw	Z		127	Drogenstein	O
95	Woud zonder Genade	C		128	Meerburg	O
35	Zuid Brem	Z		129	Prinsdom van Oranje	O
112	Zuid Rode Zee	O		130	Rijnewaard	O
113	Zanendam	O		131	Brandenburg	O
90	Zwaansoord	Z		140	Klein van Macht	C
48	Zwaanswijk	ZO		150	Klein Barbarije	C

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006	Buurthouden	www.oudleiden.nl

Regio Leiden : Noord - Oost

 

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Buurten in de regio Noord - Oost

 

Nr	Buurtnaam volgorde: naam	Detail Kaart		Nr	Buurtnaam volgorde: nummer	Detail Kaart
147	Abcouder Vossenrijk	N		85	Klein Egypte	C
202	Baronie Hogeveen	NO		86	Burgstreng	C
189	Baronie van de Schuur	N		87	Klein Mariënburg	C
94	Bisdom van Napels	C		88	St. Hubert	C
93	Boterbuurt	C		93	Boterbuurt	C
96	Buitenduin	C		94	Bisdom van Napels	C
86	Burgstreng	C		95	Woud zonder Genade	C
122	Chrispijnshoek	O		96	Buitenduin	C
127	Drogenstein	O		97	West Woudfriezen	O
205	Graafschap van Blokhuizen	NO		98	Oud Tuil naar Binnen	O
124	Graafschap Nassau	O		99	Vredenrijk	C
106	Groenendaal	O		102	Oost Woudfriezen	O
204	Hertogdom Walbeek	NO		103	West Wilde Veluwe	O
203	Keizerrijk Warmond	NO		104	Oud Tuil naar Buiten	O
150	Klein Barbarije	C		105	Wester Veluwe	O
85	Klein Egypte	C		106	Groenendaal	O
87	Klein Mariënburg	C		109	Wilde Ooster Veluwe	O
140	Klein van Macht	C		110	Oost Veluwe	O
196	Kouwenhoven	N		113	Zanendam	O
120	Leeuwenburg	O		114	Schilperoord	O
206	Looiersbuurt	NO		116	Spring over Rijn	NO
123	Looiershoek	O		117	West Rijnewaard	O
195	Lusthof	N		118	West Rijnenveld	NO
125	Middelwaard	O		119	Oost Rijnewaard	NO
141	Noord Bouwelouwensteeg	N		120	Leeuwenburg	O
190	Noord Coleveld	N		121	Waardenburg	O
144	Noord Hooglandsekerksteeg	N		122	Chrispijnshoek	O
132	Noord Koeëind	NO		123	Looiershoek	O
138	Nazareth	N		124	Graafschap Nassau	O
135	Nieuw Vredenburg	N		125	Middelwaard	O
191	Oost Coleveld	NO		126	Vochtenstein	O
137	Oost Ossenland	C		127	Drogenstein	O
119	Oost Rijnewaard	NO		132	Noord Koeëind	NO
110	Oost Veluwe	O		133	West Koeëind	N
188	Oost Vogelrijk	N		134	Zuid Koeëind	O
102	Oost Woudfriezen	O		135	Nieuw Vredenburg	N
149	Oud Barbarije	C		136	Oud Vredenburg	N
98	Oud Tuil naar Binnen	O		137	Oost Ossenland	C
104	Oud Tuil naar Buiten	O		138	Nazareth	N
136	Oud Vredenburg	N		139	West Ossenland	C
186	Reinegom	N		140	Klein van Macht	C
201	Rijk der Liefde	NO		141	Noord Bouwelouwensteeg	N
198	Rijk der Nederbatavieren	N		142	Zuid Bouwelouwensteeg	C
197	Rijk der Overbatavieren	N		143	Vossenwal	N
114	Schilperoord	O		144	Noord Hooglandsekerksteeg	N
199	Singelsoord	N		145	Zuid Hooglandsekerksteeg	C
116	Spring over Rijn	NO		146	Vollersrijk	N
88	St. Hubert	C		147	Abcouder Vossenrijk	N
126	Vochtenstein	O		148	Vosserschagen	C
146	Vollersrijk	N		149	Oud Barbarije	C
143	Vossenwal	N		150	Klein Barbarije	C
148	Vosserschagen	C		186	Reinegom	N
99	Vredenrijk	C		187	West Vogelrijk	N
133	West Koeëind	N		188	Oost Vogelrijk	N
139	West Ossenland	C		189	Baronie van de Schuur	N
118	West Rijnenveld	NO		190	Noord Coleveld	N
117	West Rijnewaard	O		191	Oost Coleveld	NO
105	Wester Veluwe	O		195	Lusthof	N
187	West Vogelrijk	N		196	Kouwenhoven	N
103	West Wilde Veluwe	O		197	Rijk der Overbatavieren	N
97	West Woudfriezen	O		198	Rijk der Nederbatavieren	N
121	Waardenburg	O		199	Singelsoord	N
109	Wilde Ooster Veluwe	O		200	Zuid Coleveld	NO
95	Woud zonder Genade	C		201	Rijk der Liefde	NO
142	Zuid Bouwelouwensteeg	C		202	Baronie Hogeveen	NO
200	Zuid Coleveld	NO		203	Keizerrijk Warmond	NO
145	Zuid Hooglandsekerksteeg	C		204	Hertogdom Walbeek	NO
134	Zuid Koeëind	O		205	Graafschap van Blokhuizen	NO
113	Zanendam	O		206	Looiersbuurt	NO

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006	Buurthouden	www.oudleiden.nl