Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodramen, Joan Collette, in het bestuursgebouw van SCOL (foto: Huib Bulthuis/SCOL)

 Beschrijving:

In de hal van het in 2018 gesloopte VMBO Boerhaave, oorspronkelijk R.K. Technische School Don Bosco, bevonden zich glas-in-loodramen gesigneerd ‘Joan Collette’. De opstelling en verlichting was zodanig dat zij zeer slecht tot hun recht kwamen. Ze waren afkomstig van de Katholieke Huishoudschool aan het Galgewater en zijn in de jaren 1980 overgebracht naar de Boerhaavelaan toen het gebouw aan het Galgewater een andere eigenaar kreeg. De ramen dateren uit 1931. De ramen zijn ingelijst en hebben elk de afmetingen van 2 meter hoog (in het midden) en 1,20 meter breed. De zijramen stellen de wijze respectievelijk de dwaze maagden voor zoals beschreven in het evangelieverhaal in Mattheus 25 (1-13). In het middenraam zijn Christus en Maria en Martha afgebeeld.

Joan Collette (Delft 1889 – Nijmegen 1958) vervaardigde gebrandschilderd glas, mozaïeken en muurschilderingen. Als monumentaal kunstenaar is hij gevormd in de kunstwerkplaats van P.J. Cuypers en Co. te Roermond. Van zijn hand zijn ook de gebrandschilderde ramen in de kapel van het voormalige St.-Elisabethziekenhuis aan de Hooigracht in Leiden.

Het schoolgebouw waarvoor de ramen zijn ontworpen en vervaardigd was de Katholieke Vakschool voor Meisjes aan het Galgewater 1 in Leiden, ontworpen door architecten Leo en Jan van der Laan in 1929. De locatie waarnaar ze zijn verplaatst was de R.K. Technische School Don Bosco van de Stichting Katholiek Onderwijs in Leiden. Dat gebouw was ontworpen door het architectenbureau J.A. van der Laan, J.B. Hermans en Th. M. van der Eerden uit Leiden. De laatste jaren was het in gebruik door de afdeling VMBO van het Bonaventuracollege aan de Mariënpoelstraat. Het gebouw is in 2018 gesloopt. Op deze locatie staat sinds 2020 de nieuwbouw voor VMBO Bonaventura en VMBO De Thermiek, Beroepscollege Leystede. De ramen zijn verwijderd uit het gebouw Boerhaavelaan 44, gerestaureerd door de firma Jilleba en inpandig herplaatst in het bestuursgebouw van de Stichting Confessioneel Onderwijs Leiden (SCOL) aan de Mariënpoelstraat 4.

Het gebouw Galgewater 1 is eigendom van DUWO en in gebruik bij Webster University. Op de plaats waar de ramen van Joan Collette zich bevonden zijn nu abstracte glas-in-loodramen.

Glas-in-loodramen, Joan Collette, op de gesloopte locatie Boerhaavelaan 44 (foto’s: Jos Hooghuis)

Bronnen:

Collette, V.M.J.A.N. “Joan Collette” in: Hoogveld, Carine (hfdred.), Glas in lood in Nederland 1817-1968, Den Haag: SDU, z.j. (1989?), p. 222

“Glas-in-loodramen Joan Collette uit de huishoudschool Galgewater herplaatst” in: Nieuwsbrief Historische Vereniging Oud Leiden (digitaal), augustus 2022

Remery, Michel, Wandelend Leiden ontdekken met vier architecten Van der Laan, Leiden, 2017, pp. 40-41

“School Galgewater verhuisd” in: Leidsch Dagblad, 13 juni 1984

“Schoolgebouw voor vakmensen” in: Leidsch Dagblad 10 november 2018

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

11 oktober 2022

Inventarisatie Wederopbouwkunst

 Portretplaquette, Theo van der Nahmer (foto: Hans van Klinken)

Beschrijving

De portretplaquette stelt de eerste directeur voor van de vestiging van Vroom & Dreesmann in Leiden, W.A.A. Kerckhoff. De bijbehorende tekst luidt: “W.A.A. Kerckhoff/ 1871-1951 / aangeboden door het personeel by / het 50 jarige bestaan / 1903-1953”. De bronzen plaat meet 71,5x42,5x3 cm. De marmeren onderplaat meet 85x57x2 cm. De plaquette is aangebracht in het trappenhuis van het voormalige V&D-gebouw aan de Aalmarkt.

In 1953 werd op uitbundige wijze het 50-jarige jubileum van Vroom & Dreesmann in Leiden gevierd. In 1903 was het bedrijf in Leiden begonnen als magazijn “De Zon” Vroom & Dreesmann met als directeur de heer W.A.A. Kerckhoff. Het bedrijf adverteerde met manufacturen, gemaakte goederen, bedden, dekens, matrassen, tapijten, vloerzeilen en andere artikelen. Onderdeel van de feestelijkheden was de onthulling van de portretplaquette van de eerste directeur. De plaquette was een geschenk van het personeel en werd onthuld door weduwe mevr. M. Kerckhoff-Thole. De plaquette is ontworpen en vervaardigd door Theo van der Nahmer.

Beeldhouwer en monumentaal kunstenaar Theo van der Nahmer (Stratum 1917 - Den Haag 1989) volgde zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Bosch en de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. In Leiden is hij vooral bekend van zijn sculptuur Stier op brug (1967) op de Leiderdorpse brug en Zonnetje van Rijnland (1980) bij het gebouw van het Hoogheemraadschap van Rijnland aan de Archimedesweg, voorheen op de Boommarkt.

Het pand Aalmarkt 22 is in 1933 ontworpen door een schoolvriend van de eerste directeur, architect Jan van der Laan, en diens vader Leo. Architectenbureau Van der Laan werkte voornamelijk voor katholieke opdrachtgevers. Ook Vroom & Dreesmann was een katholieke firma. Het gebouw aan de Aalmarkt valt op door lichte kleur baksteen en de horizontale lijnen van de luifel op de begane grond en de bovenste verdieping. De glas-in-loodramen zijn ontworpen door de Roermondse kunstenaar Joep Nicolas. Het interieur is geïnspireerd op Angelsaksische warenhuizen.

Portretplaquette, Theo van der Nahmer (foto: Hans van Klinken)

Bronnen:

Remery, Michel, Wandelend Leiden ontdekken met vier architecten Van der Laan, Leiden, 2017, p. 50-51

“Treffende viering van vijftig jarig bestaan van V. en D.”, in: Leidse Courant, 26 februari 1953, p. 2

https://rkd.nl/nl/explore/artists/58785

Wikipedia: Theo van der Nahmer

10 mei 2022

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Twee wandschilderingen, Lex Horn	(foto’s: Stichting Lex Horn)

Beschrijving

De twee wandschilderingen zijn een onderdeel van de drie opdrachten die Lex Horn in 1959 ontving voor monumentale kunstwerken in het nieuwe Laboratorium voor biochemie van de Rijksuniversiteit Leiden. Zij werden gefinancierd uit de Rijkspercentageregeling voor monumentale kunst. De wandschilderingen bevonden zich in een trappenhuis en zijn bij de sloop van het gebouw in 2015 verloren gegaan. Er resten slechts zwart/wit foto’s in het archief van de Stichting Lex Horn. Niet bekend is in welke kleuren de schilderingen waren uitgevoerd. Behouden zijn de twee betonnen gevelreliëfs, die zijn herplaatst bij de nieuwbouw ter plaatse en het sgrafitto dat is uitgezaagd en wordt bewaard voor herplaatsing elders.

Lex Horn (Nijmegen 1916 – Vannes 1968) studeerde in de tweede helft van de jaren 1930 aan de Amsterdamse Rijksakademie voor Beeldende Kunst, waar hij uitgroeide tot een van de beste leerlingen van professor Heinrich Campendonk, hoogleraar Monumentale en Versierende Schilderkunst. Studievrienden waren Jan Peeters, Wim ten Broek en Hans Norden. Lex Horn ontwikkelde zich als een expressionistisch kunstenaar met voorliefde voor monumentale kunst.
Lex Horn is vooral bekend is geworden om zijn introductie en gebruik van sgraffito- en glas-appliquétechnieken in monumentale kunst tijdens de wederopbouw. Hij zag als kunstenaar een taak weggelegd voor monumentale kunst en heeft zich ingezet voor de wederopbouw door te pleiten voor kunstbijdragen aan de nieuwe architectuur. Horn behoorde tot de meest succesvolle kunstenaars in Nederland. In 1948 vertegenwoordigde hij Nederland op de Venetiaanse Biënnale en in 1949 was zijn werk prominent aanwezig op de Benelux-tentoonstelling in Den Haag.

Bronnen:

Ban, Hans van den, In opdracht: zestig jaar percentageregeling beeldende kunst bij rijksgebouwen, Amsterdam: SUN, 2011

“Dinsdag opening nieuw Leids laboratorium”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 6 april 1960

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedenbouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 128

Spoelstra, drs. Yteke, Biochemisch Laboratorium Clusius, Universiteit Leiden, Wassenaarseweg 64 Leiden. Een kunst- en cultuurhistorische waardestelling. Maart 2015

Archief Stichting Lex Horn http://www.stichtinglexhorn.nl/

9 juni 2020

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Plastiek van staal , Frans de Wit (foto’s Chris Paul Stapels)

 Beschrijving:

Het  abstracte reliëf (ca. 2,60 m x ca. 2,25 m), dat boven de ingang van de school hing, is uitgevoerd in staal. De kunstenaar heeft hier gekozen voor een willekeurige vorm die contrasteerde met de strakke lijnvoering van de architectuur.

Het was aangebracht boven de ingang van de school. In 2002 is het schoolgebouw grondig verbouwd en is het reliëf uitgenomen. Het is door de Gemeente Leiden opgeslagen. De echtgenote van de kunstenaar werd hiervan op de hoogte gebracht.

Frans (Franciscus Theodorus Alexandros) de Wit (Leiden 1942 – Leiden 2004) was opgeleid aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag (1960-1965) en maakte deel uit van de zogenaamde Haagse School. Kunsthistoricus Jetteke Bolten Rempt gaf van hem in een lezing de volgende karakteristiek:  “Frans de Wit was een van de beste Nederlandse beeldhouwers van zijn generatie, tezamen met Carel Visser, David van de Kop, Cornelius Rogge en Lon Pennock. Hij bouwde aan een indrukwekkend oeuvre, waarin opdrachten voor beelden in de openbare ruimte een grote plaats innamen. Voor Frans de Wit was de plek het uitgangspunt voor dergelijke beelden. De maatvoering zorgde ervoor dat de kunstwerken in evenwicht zijn met mens, natuur en omgeving. De Wit koos uiteenlopende materialen. Kenmerkend voor hem was dat hij die materialen met eigen handen – en met zelf ontworpen werktuigen – bewerkte. Dit bewerken bepaalde voor een belangrijk deel het beeld, het groeide tijdens het ontstaansproces. Dergelijke projecten namen soms jaren in beslag.”.   

Belangrijke werken van Frans de Wit zijn o.a. Klimwand met schijf in Spaarnwoude (1986-1992), Vierkant Eiland in de Plas in Rotterdam ( 1992-1996)en 5 Beelden op 1 Kromme in Leiden (1999-2002).

Frans de Wit won de Jacob Hartogprijs(1970), een Stipendium Ministerie van CRM ( 19740 en de Betonprijs voor zijn kunstwerk in Spaarnwoude (1993).

 Aanzicht school in 1974 (foto: Chris Paul Stapels)

 Bronnen:

 Kunst en fietswerk, Gemeente Leiden directie culturele zaken, 1989

 www.SculptureinternationalRotterdam.nl/Frans de Wit                                                                          

 RKD- Nederlands Instituut voor de Kunstgeschiedenis

 Stichting Frans de Wit

1 augustus 2018

Inventarisatie Monumentale kunst wederopbouwperiode

Mozaïektableaus, onbekende kunstenaar (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

In de gang beneden evenwijdig aan de Boerhaavelaan bevonden zich op enkele plaatsen muziektableaus. De tableaus waren zeer verschillend van afmetingen en vorm en verspreid over de gangmuur aangebracht. De kunstenaar is niet bekend. Mogelijk ging het om werk van leerlingen. De school is in 2018 gesloopt en de mozaïektableaus konden niet worden behouden.

Het schoolgebouw is gebouwd als technische school voor de Stichting Katholiek Onderwijs in Leiden. Het is ontworpen door het architectenbureau J.A. van der Laan, J.B. Hermans en Th. M. van der Eerden uit Leiden. De laatste jaren was het in gebruik door de afdeling VMBO van het Bonaventuracollege aan de Mariënpoelstraat. Volgens het Monumentenregister van de gemeente Leiden heeft het College van B&W in 2014 het advies om het gebouw aan te wijzen als gemeentelijk monument afgewezen. Het zal in het maart 2018 worden gesloopt. Op deze locatie komt nieuwbouw voor VMBO Bonaventura en VMBO De Thermiek, Beroepscollege Leystede.

Bronnen:

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en Stedenbouw 1940-1965. Leidse Historisch Reeks. Leiden 2009, p. 104

Spoelstra, Yteke, De School: “Een sieraad der gemeente”. De geschiedenis van de scholenbouw in Leiden. Deel 2: 1945-1965, Unit Monumenten & Archeologie gemeente Leiden, Leiden 2009-2010, p. 17

“Vmbo Boerhaave naar Zuidwest” in: Leidsch Dagblad 15 november 2017

“Schoolgebouw voor vakmensen” in: Leidsch Dagblad 10 november 2018

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

13 november 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodraam ‘Mozes bij het brandende braambos’, Carel Bruens (foto: Yteke Spoelstra)

Glas-in-loodraam ‘Het nieuwe Jerusalem’, Carel Bruens (foto: Yteke Spoelstra)

Beschrijving:

Naast het grote glas-in-loodraam van Berend Hendriks dat bij de bouw van de kerk is aangebracht, voorstellende ‘De bevrijding van Sadrach, Mesach en Abednego uit de vuuroven van de Babylonische koning Nebukadnezar’ heeft de Gereformeerde gemeente in de Bevrijdingskerk in 1996 nóg twee glas-in-loodramen laten aanbrengen. Die bevinden zich achter de kansel in dezelfde muur als het raam van Berend Hendriks. De afmetingen zijn 56,5 x 228 cm. Ze zijn ontworpen door Carel Bruens en uitgevoerd door de Leidse glazenier Jilleba. Ze stellen ‘Mozes bij de brandende braambos’ voor en ‘Het land van melk en honing’ (ofwel het ‘Nieuwe Jerusalem’). De ramen zijn tegen het bestaande heldere glas geplaatst. In het raam zijn verschillende soorten glas verwerkt.

Carel Bruens (Ravenstein 1925) is opgeleid aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem en de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij is monumentaal kunstenaar, schilder, beeldhouwer en illustrator. In veel van zijn werken zijn religieuze motieven en bijbelverhalen verwerkt. Hoewel van huis uit katholiek heeft hij ook ramen ontworpen voor protestantse kerken zoals de Opstandingskerk in Leiden en de Gerformeerde Open Hof-kerk in Katwijk aan den Rijn waarvoor hij een serie van 33 ramen ontwierp. In de jaren 1970 was Bruens tekenleraar op het voormalige Aloysius College in Den Haag.

De Opstandingskerk is in 1961 gebouwd als de Gereformeerde Bevrijdingskerk met wijkcentrum. Het is en eenvoudig bakstenen kerk met een plat dak en een L-vormige plattegrond. De glas-in-loodramen bevinden zich in de noordmuur van de kerk.

In februari 2020 heeft de gemeente aan het kerkgebouw met pastorie de monumentstatus verleend.

Ontwerpschetsen glas-in-loodramen Carel Bruens (archief Jilleba, foto: Erfgoed Leiden en omstreken)

Interieur Opstandingskerk met ramen van Berend Hendriks en Carel Bruens (foto: archief Jilleba, Erfgoed Leiden en omstreken)

Opstandingskerk: interieur en exterieur	(foto's Peter Lamboo)

George Jilleba en Carel Bruens (foto: Dick Hogewoning, Leidsch Dagblad, 11 juni 1994)

Bronnen:

Archief Jilleba, Erfgoed Leiden en omstreken

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

“Kerkzaal maakt naar buiten afwerende indruk” in: Nieuwe Leidsche Courant, 20 december 1960, p. 3

“Scheppingsverhaal in glas-in-lood” in: Leidsch Dagblad, 11 juni 1994, p. 12

20 februari 2020

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodramen, waarschijnlijk Piet van der Sterre (foto: Paulina Buring)

Beschrijving

Het kunstwerk en gebouw kunnen opgevat worden als een synthese van kunst en architectuur. De glas-in-loodramen zijn gevat in betonnen kozijnen en hebben oorspronkelijk een bepaalde volgorde gehad.

Volgens de heer Andries van Milaan van het  Apostolisch Genootschap had het eerste raam geen kleur,het volgende een beetje oranje en zo kreeg elk raam meer kleur tot het ontstaan van kleurrijk mozaïek, hetgeen de groei van het Genootschap illustreerde. Na de renovatie van de ramen is deze volgorde verloren gegaan. Slechts een raam met herkenbaar een brandende fakkel is bovenin centraal geplaatst.

In 1999-2001 is het gebouw uitgebreid en gerenoveerd onder leiding van architect C.M. Eijkelenboom van architectenbureau Terrena te Rotterdam. Bij de uitbreiding is aan de zijkant en achterkant van kerk aangebouwd.

De 40 gefigureerde glas in loodramen in de grote zaal op de eerste verdieping zijn door Atelier/Glashandel Jilleba gedemonteerd, geheel opnieuw in het lood gezet en gemonteerd tussen Isolatieglas waarbij de buitenruit van 8 mm gehard glas is. Na herplaatsing van de ramen is de oorspronkelijke volgorde verloren gegaan.

Het grote raam aan de rechterzijde van het gebouw is met de uitbreiding/renovatie weggehaald in verband met de aanbouw van extra zalen.

De ramen op de begane grond in de voorgevel maken zijn onderdeel van het kunstwerk.

Sinds 2011 is het gebouw eigendom van de R.K. Broederschap St. Pius X.

Ontwerp (Leidsch Dagblad, 6 april 1960)	Situatie 2019 (foto: Paulina Buring)

Ramen glas-in-lood in dambordverband (foto: Peter Lamboo)

Glas-in-lood van binnen naar buiten gezien (foto: Apostolisch Genootschap)

Achtergevel (foto: Paulina Buring)	Verwijderd raam (foto: Apostolisch Genootschap)

Ramen op de begane grond voorgevel (foto: Paulina Buring)

 Bronnen 

“Apostolisch Genootschap Leiden betrekt zondag nieuw gebouw” in: Nieuwe Leidsche Courant, 29 juni 1961, p. 3

 “Apostolisch Genootschap heropent vernieuwd gebouw” in: Leids Nieuwsblad, 17 april 2001

 “Facelift voor gebouw Apostolisch Genootschap” in: Leidsch Dagblad, 18 april 2001

 “Gebouw Apostolisch Genootschap in de Sumatratraat” in: Leidsch Dagblad, 29 juni 1961, p. 3.

 Mededelingen van de heer Andries van Milaan van het Apostolisch Genootschap, 2015

 Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier Wederopbouw in Leiden. Architectuur en Stedenbouw 1940-1965. Leidse Historisch Reeks. Leiden 2009, p. 94

www.reliwiki.nl

15 augustus 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Tegelmozaïek, Peter Struycken (foto: Archief Peter Struycken, RKD)

Beschrijving:

Het tegelmozaïek is door Peter Struycken ontworpen voor de hal van het schoolgebouw. Het is een voorstelling van vloer tot plafond die alle wanden en kolommen in de ruimte bedekt. De kunstenaar heeft het patroon ontworpen met behulp van een computerprogramma. Struycken heeft ook kleuradviezen gegeven voor interieur en exterieur.

Peter Struycken studeerde van 1957 tot 1962 aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. In 1964 werd hij docent aan de kunstacademie in Arnhem en was daar de medeoprichter van de afdeling Monumentaal Nieuwe Stijl, die studenten stimuleerde om kunst te verwerken in architectuur en stedenbouw. Peter Struycken maakt non-figuratief werk met verschillende kunstmedia, onder meer schilderijen, tekeningen, geweven werk, ruimtelijke vormen, film, video, digitale media en vormgeving van binnen- en buitenruimtes. Eén van zijn bekendste werken is de postzegel met de afbeelding van koningin Beatrix uit 1980. In 1969 begon Peter Struycken te ontwerpen met behulp van, door hem ontworpen, computerprogramma’s.

Bericht eerste paal (Leidsch Dagblad , 2 juli 1981)

Situatie hal 2018 (foto: Peter Lamboo)

Ontwerptekening (Archief Peter Struycken, RKD, foto: Peter Lamboo)

Ontwerptekening detail (Archief Peter Struycken, RKD, foto: Peter Lamboo)

Bronnen:

Archief Peter Struycken, RKD, Den Haag

“Begin nieuwbouw Rembrandtschool”, in: Leidsch Dagblad, 2 juli 1981

Blotkamp, Carel, et al., red. en samenst. P. Struycken, Groninger Museum, Groningen, 2007

15 augustus 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Wandschildering, Ger Lataster, met op de voorgrond sculptuur van Wessel Couzijn (foto uit In Opdracht)

Beschrijving:

De wandschildering van Ger Lataster bevond zich oorspronkelijk op de derde verdieping van het Kamerlingh Onnesgebouw in de hal voor de kantine en naast de ingang van het Instituut Lorentz. Ervóór was een sculptuur van Wessel Couzijn geplaatst. De schildering werd gefinancierd uit de percentageregeling voor kunstwerken in rijksgebouwen. Lataster ontving hiervoor een bedrag van 10.250 gulden.

Ger Lataster (Schaesberg 1920 - Amsterdam 2012) volgde opleidingen aan de Kunstnijverheidsschool in Maastricht en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Zijn werk wordt gerekend tot het abstract-expressionisme. Eind jaren 1950 werkte hij in de stijl van ‘action painting’. Hij behoorde samen met onder anderen Wessel Couzijn tot de initiatiefnemers van de alternatieve kunstopleiding Academie '63 te Haarlem, tegenwoordig De Ateliers in Amsterdam. Grote bekendheid geniet Lataster door zijn schildering ‘Icarus Atlanticus’ in de koepel van het Mauritshuis. Het Stedelijk Museum in Amsterdam heeft een groot aantal werken van Lataster in de collectie.

Het Kamerlingh Onneslaboratorium is gebouwd als Physisch, Chemisch en Anatomisch Laboratorium in 1856. In 1960 ontwierp architect M.P. Schutte de uitbreiding aan de Zonneveldstraat. Van 2000 tot 2004 is het gebouw grondig verbouwd naar ontwerp van architect Hans Ruijssenaars ten behoeve van de nieuwe gebruiker de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.  Het schilderij van Lataster en de sculptuur van Couzijn zijn daarbij verwijderd. Op voorspraak van de directeur van Stedelijk Museum De Lakenhal zijn de kunstwerken herplaatst in de hal van het Gorlaeus Laboratoium aan de Einsteinweg 55. Het laboratoriumgebouw is in 2019 afgebroken maar de hal met de collegezaal daarboven (‘de schotel’) is behouden gebleven.

Wandschildering, Ger Lataster, in de hal van het	Gorlaeus Laboratorium (foto’s: Jos Hooghuis)

Bronnen:

Ban, Hans van den, In opdracht:  zestig jaar percentageregeling beeldende kunst bij rijksgebouwen, Amsterdam: SUN, 2011

“Kamerling-Onnes-laboratorium (nog) niet voldoende uitgebreid”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 22 juni 1967, p. 3

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 77

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

“Uitbreiding Kamerlingh Onnes-laboratorium en het nieuwe Instituut Lorentz officieel in functie”, in: Leidse Courant, 22 juni 1967, p. 3

http://www.lataster.nl/

3 februari 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Sculptuur, Wessel Couzijn, met op de achtergrond schildering van Ger Lataster (foto uit In Opdracht)

Beschrijving:

De sculptuur van Wessel Couzijn was oorspronkelijk geplaatst op de derde verdieping van het Kamerlingh Onnesgebouw in de hal voor de kantine en naast de ingang van het Instituut Lorentz. Tegen de muur achter de sculptuur bevond zich een schildering van Ger Lataster. De sculptuur werd gefinancierd uit de percentageregeling voor kunstwerken in rijksgebouwen. Couzijn ontving hiervoor een bedrag van 58.750 gulden.

Wessel Couzijn (Amsterdam 1912 – Amsterdam 1984) bracht een deel van zijn jeugd door in New York waar hij kunstvaardigheidslessen volgde. Terug in Nederland volgde hij een opleiding aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam waar hij les kreeg van Jan Bronner. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleef hij in New York en kwam in contact met onder anderen Ossip Zadkine.  Aanvankelijk werkte Couzijn in steen maar licht gehandicapt door de gevolgen van kinderverlamming koos hij uiteindelijk voor brons. In 1960 was het Nederlandse paviljoen op de Biennale van Venetië nagenoeg geheel aan zijn werk gewijd. Bekend is zijn scuptuur Belichaamde Eenheid voor het  hoofdkantoor van Unilever in Rotterdam. Couzijn ontving in 1967 de Staatsprijs voor Beeldende Kunst en Architectuur.

 Het Kamerlingh Onneslaboratorium is gebouwd als Physisch, Chemisch en Anatomisch Laboratorium in 1856. In 1960 ontwierp architect M.P. Schutte de uitbreiding aan de Zonneveldstraat. Van 2000 tot 2004 is het gebouw grondig verbouwd naar ontwerp van architect Hans Ruijssenaars ten behoeve van de nieuwe gebruiker de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. De sculptuur van Couzijn is daarbij verwijderd. Op voorspraak van de directeur van Stedelijk Museum De Lakenhal is de sculptuur herplaatst in de hal van het Gorlaeus Laboratoium aan de Einsteinweg 55. Het laboratoriumgebouw is in 2019 afgebroken maar de hal met de collegezaal daarboven (‘de schotel’) is behouden gebleven.

Sculptuur, Wessel Couzijn in de hal van het Gorlaeus Laboratorium (foto: Jos Hooghuis)	Sculptuur, Wessel Couzijn in de hal van het Gorlaeus Laboratorium (foto: Jos Hooghuis)

Bronnen:

Ban, Hans van den, In opdracht:  zestig jaar percentageregeling beeldende kunst bij rijksgebouwen, Amsterdam: SUN, 2011

“Kamerling-Onnes-laboratorium (nog) niet voldoende uitgebreid”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 22 juni 1967, p. 3

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 77

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

“Uitbreiding Kamerlingh Onnes-laboratorium en het nieuwe Instituut Lorentz officieel in functie”, in: Leidse Courant, 22 juni 1967, p. 3

1 februari 2019