182. Hertogdom van Marenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende opten houck van de Scheystraet opte Oud Chingel / oostwaerts aen loopende tot aen de houck van de Nieuwe Maren / ende omschrickelende noortwaerts aen tot aen de Langegraft / ende voorts westwaerts aen tot aen de houck van de Scheystraet opte Langegraft / begrijpende omtrent xxxij huysen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 58, 24-03-1622)

Geschiedenis:

Op 24-03-1622 ontstaan door stichting van het stadsbestuur op verzoek van de geburen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 58, 24-03-1622)

De raden van de buurt Scheidenburg melden dat de buurtheer Isaac Franchimon is overleden. Gezien het geringe aantal huisgezinnen in de buurt is het niet mogelijk om een nieuwe heer te verkiezen. Bovendien zijn er onvoldoende personen aanwezig om eventuele doden behoorlijk ter Aarde te bestellen. Ook is de buurtkas ontoereikend om de armenbegrafenissen te bekostigen zodat uyt dien oorsake de gebuurte niet wel langer apart kan werden onderhouden. Men verzoekt om aansluiting bij 't Hertogdom van Marenburg om zo één buurt te vormen. Het Gerecht gaat akkoord (zie ook 'Buurthouden', pag. 137).

(SA II inv. nr. 140 fol. 103, 24-01-1788)

Jacob Bijleveld, heer van 't Hertogdom van Marenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom en zwakheid.

(SA II inv. nr. 140 fol. 359, 03-09-1789)

Na het ontslag van Jacob Bijleveld wordt ds. Jonathan Pasquier tot buurtheer verkozen. Deze protesteert echter heftig tegen zijn benoeming. Hij zegt dat hij als emeritus-predikant in 1784 uit Maastricht naar Leiden is verhuisd uit geneegentheid voor deeze Stad (...) om aldaar met zijn Vrouw hun leeven in stilte te eyndigen. Dan vertelt hij midden september te zijn uitgenodigd voor een vergadering in de Lakenhal om aldaar een Heer van de Buurt te helpen verkiezen. Bij die gelegenheid heeft zijn vrouw hem verontschuldigd omdat hij plat te bed leggende en zig met niets mogende nog kunnende bemoeyen, dog dat toen hij op het alllerergste was en tot den dood toe, men aan sijn Huis heeft laaten weeten dat hij tot Heer van de voors. gebuurte verkoosen was. En dat nog wel terwijl sijn Schoonmoeder die tot Troost, raad en hulp van 't Huisgezin overgekomen was en zijn vrouw hem in de ziekekamer oppaste. Inmiddels was hij als zijnde door Gods Goedheyt wat aan de beter hand, maar toen zijn vrouw hem vertelde van de benoeming is zijn zieke, zwakke en nog gevaarlijke Staat verrergerdt. Wat hem betreft is het duidelijk dat hij alle aandoenlijkheden en disputen die in de buurt kunnen voorvallen, op het nauwkeurigst moet vermijden. Het Gerecht verleent hem ontslag (zie ook 'Buurthouden', pag. 74).

(SA II inv. nr. 140 fol. 405, 20-11-1789)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

82. Heren- en Salomonstraten

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen ten wedersijden van de Heerenstege van 't St. Pieterskerckhoff aff tot aen de Dwersheerenstege staende / noch de huysen aen de noortsijde van de selve Dwersheerenstege / mitsgaders de huysen in de Salomonsstrate / aen de noorsijde eyndende mettet huys van Jan Jansz. de Roy scrijnwercker / ende aen de suytsijde lopende tot aen de opslach.

(SA II 1216 fol. 41 - 41 vso, 03-05-1618)

Op 't versouck gedaen ter vergaderinge van de Gerechte d(eser) st(ad) L(eyden) onder wat gebuyrten verstaen zullen werden te wesen of ressorteren de huyskens gebout aen St. Pieterskerc, es geresolveert dat (....) / 't huysken oostwaerts van de zuytgevel mitte gebuyren van de Heerenstraet (...) mit bevel elc een mitsdesen gedaen zich naer de jegenwoordige verclaringe te gedragen

(SA II inv. nr. 1216 fol. 7, 06-05-1604)

Geschiedenis:

De stichting is onbekend, maar kan in verband met de aanleg van de Herensteeg pas na 1592 worden gedateerd. Het oudst bekende bericht is van 02-02-1606 toen Jacob de Voller als buurtheer werd benoemd. Uit de voordracht blijkt dat 27 geburen hem nomineerden, terwijl Abraham van Dijcke en Jan Mefans resp. 21 en 13 stemmen kregen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 8 vso)

Op 06-05-1604 besluit het Gerecht om het kerkhuisje, oostelijk gelegen naast de zuidgevel van de Pieterskerk (nu Kloksteeg 16) bij de buurt van de Heren- en Salomonstraten te voegen (zie ook Oost Vriesland en Prily).

(SA II inv. nr. 1216 fol. 7)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

174. Heerlijkheid van Steenhuizen

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende op den noorthouck van de Narmstrate / lopende noortwaerts aen tot aen de Oostgraft / de selve langs / ende omschrinkelende langs de oostzijde van de Cruysstrate / tot aen de noortzijde van de Narmstrate / ende de selve langs tot aen Steenstrate / begrijpende den geheelen vyercanten taerling.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 70 vso - 71, 26-09-1624)

Geschiedenis:

Op 26-09-1624 gesticht op verzoek van de buren aan de oostzijde van de Steenstraat. Waarschijnlijk betreft het een verschrijving, want de buurt ligt aan de westzijde van de Steenstraat.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 70 vso - 71, 26-09-1624)

Jan le Livre, bakker, omtrent 76 jaar oud en heer van Steenhuizen, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 86 fol. 235 vso, 08-01-1682)

Cornelis Willemse, heer van de Heerlijkheid van Steenhuysen verzoekt en verkrijgt ontslag wegens doofheid.

(SA II inv. nr. 101 fol. 91 vso, 01-09-1712)

Pieter le Feber, heer van Steenhuizen, is werkzaam als wijnwerker en portier van de Rijnsburgerpoort. Dientengevolge moet hij zowel overdags als 's avonds werken en heeft hij het te druk om als buurtheer te functioneren. Hij verzoekt en verkrijgt ontslag (zie ook 'Buurthouden', pag. 75).

(SA II inv. nr. 132 fol. 251, 04-11-1773)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

303. Haverenvest

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Geschiedenis:

Per vergissing door het stadsbestuur gesticht op 06-10-1661. Een half jaar eerder, op 19-02-1661 had het Gerecht namelijk al besloten tot de oprichting van Haverenburg. De ligging van laatstgenoemde buurt komt vrijwel overeen met die van Haverenvest, alleen met toevoeging van een aantal nieuw gebouwde huizen aan de nieuwe binnenvestgraft (de tegenwoordige 4e Binnenvestgracht). Al na een week wordt de vergissing opgemerkt en rechtgezet. De stichtingstekst van Haverenvest wordt doorgehaald met in de marge de mededeling: dese gebuyrte is weder bij resolutie van die van de Gerechte in dato den 13 October 1661 vernieticht.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 63, 19-02-1661 en fol. 66 vso, 06 en 13-10-1661)

59. Haverenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de bewoonders van de huysen aen de Binnenvestgraft / de Haverstraet ter wedersijden tusschen de Geerstraet ende Craeyerstraet / en inde selve straet de huysen tussen de Haverstraet ende Binnenvestgraft / twee huysen in yder straet tusschen de Haverstraet ende Gorststraet / mitsgaders de huysen op de Binnenvestgraft bijgevoucht (door die van de Gerechte den 14-10-1661)

(SA II inv. nr. 1217 fol. 63 - 63 vso, 19-02-1661)

Geschiedenis:

Gesticht op 19-02-1661 op initiatief van het stadsbestuur. Een half jaar later, op 06-10-1661, begaat het Gerecht een vergissing door de buurt Haverenvest te stichten. De ligging van deze buurt komt vrijwel overeen met die van het eerder gestichte Haverenburg, alleen zonder een aantal nieuw gebouwde huizen aan de nieuwe binnenvestgraft (de tegenwoordige 4e Binnenvestgracht). Al na een week wordt de vergissing opgemerkt en rechtgezet. De stichtingstekst van Haverenvest wordt doorgehaald met in de marge de mededeling: dese gebuyrte is weder bij resolutie van die van de Gerechte in dato den 13 October 1661 vernieticht.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 63, 19-02-1661 en fol. 66 vso, 06 en 13-10-1661)

Buurtheren:

160. Hartenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begint aen de noortzijde van Marendorp mit 't huys van Jan Pietersz. smit / ende loopt oostwaers tot aen de Spijckerboorsteech / ende vorder aen de suytzijde van Marendorp / begint met het houckhuys aen de Barreveltsteech / loopt westwaerts tot aen de 't huys van Willem Lodewijcxz. backer ende eynt mettet selve / begrijpt mede opten Rijn de brouwerie van Den Eenhoorn ende 't huys van Willem Mouringsz. warmoesman.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 8, 13-01-1605. Zie ook fol. 61 vso, 11-08-1622)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout zou er ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553) sprake zijn geweest van de buurt 't Hart of Vliegenthart no. xlvj. De ligging wordt omschreven als beginnend in Marendorp / van de Marenbrugge tot bij de Vrouwenkerck / voorts de Corte Maren (nu Stille Mare) / den Rijn langs tot de Vrouwensteech toe / plach te hebben huysen of cameren 34. Uit deze omschrijving blijkt dat de buurt op een onbekend tijdstip, mogelijk al in de 16e eeuw, moet zijn gesplitst in Hartenburg en Oost Mariënburg.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9 vso)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

56. Hanenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen de oostzijde vande Craeyerstraet / ende westzijde van de Rhijnstraet / tusschen en aen de zuytzijde van de Gorststraet / en aende noortzijde van de Haverstraet tusschen de Craeyer ende Rhijnstraten voorn.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 74 vso, 22-07-1662)

Geschiedenis:

De buurt is op 22-07-1662 gesticht na inspectie, rapport en advies van de schepenen Johan van Staveren en Mr. Gerard van Swaenswijck, waarschijnlijk op initiatief van het stadsbestuur.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 74 vso, 22-07-1662)

Op 11-12-1795 behandelt de Provisionele Raad de ontslagaanvraag van Jacobus van Weegen als buurtheer van Hanenburg. Reden is dat Van Weegen behoeftig is geworden, terwijl de raden en tresorier eveneens worden bedeeld en als zodanig niet nominabel zijn. De Raad stelt de ontslagaanvraag voor advies in handen van het Comité van Veiligheid en besluit tevens om Hanenburg met een andere buurt samen te voegen. Dit besluit is echter nooit uitgevoerd, mogelijk met het oog op de nieuwe buurtregeling die in de loop van 1796 van kracht zou worden worden. Op 21-03-1796 vraagt Van Weegen dat zijn kennelijk inmiddels verleende ontslag bij zijn armvader Putkammer wordt gemeld.

(SA II inv. nr. 550 en inv. nr. 675 sub dato)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

302. Groenhazenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de westzijde van Rapenburch tusschen Groenhasengraft ende den houc aen St. Anthonisbrugge / vorder aen de zuytzijde van 't Noorteynde tusschen 't Rapenburch ende 't Zant / noch aen de oostzijde van 't Zant tusschen 't Noorteynde ende Groenhasengraft / ende aen de noortzijde van dezelve van 't Zant of totten houc van Rapenborch / ende alle degeene die binnen 't begrijp van dien gesloten zijn.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 3 vso, tussen 29-08 en 11-10-1602)

Geschiedenis:

Groenhazenburg is gesticht tussen 29-08 en 11-10-1602, gelijk met de buurten Pelikaanshoek en Drie Haringvliet (later Kortevest) als afsplitsing van de buurt Billenburg. Na de stichting door het Gerecht in 1602 vernemen we niets meer van Groenhazenburg. Bovendien heeft de buurt nooit als zodanig gefunctioneerd, want de overleden buurtheer, Seger Huygensz. van Campen, wordt in 1604 niet als heer van Groenhazenburg, maar als heer van Oost Billenburg door Cornelis Dirxz. Grijp vervangen. Aanvankelijk lijkt het erop dat de naam van Groenhazenburg is veranderd in Oost Billenburg, want de liggingen van beide buurten komen geheel overeen. Maar in 1635 - en waarschijnlijk al in of vlak na 1602 - bestaat Oost Billenburg in hoofdzaak uit de huizen aan het Noordeinde ter weerzijden tussen Rapenburg en 't Zand (nu Oude Varkensmarkt). Omdat de noordzijde van het Noordeinde tussen Kort Rapenburg en Valksteeg 'op papier' maar niet werkelijk tot de buurt Drie Haringvliet behoorde, is dat de reden waarom laatstgenoemde buurt evenmin heeft gefunctioneerd.

Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is deze gang van zaken het gevolg van de verwerping door het stadsbestuur van het plan van Jan van Hout. Dit plan behelsde een nieuwe verdeling van de stad in guurten. Zoals bekend reisde Van Hout in september 1602 af om zijn ontwerp ongestoord af te ronden. Na zijn terugkeer vernam hij onverwacht en zonder enige toelichting dat het stadsbestuur zijn voorstel niet accepteerde. In een latere aantekening suggereert een verbitterde Van Hout dat zijn statusbewuste opdrachtgevers niets voor het project voelden omdat de rijke Leidenaars geen zin hadden om met hun arme buurtgenoten gebuurschap te houden. In ieder geval valt de stichting van de buurt Groenhazenburg (zoals gezegd tussen 29-08 en 11-10-1602, de precieze datum is onbekend) samen met Van Houts afwezigheid. Het lijkt er veel op dat de stadssecretaris vlak vóór zijn vertrek op 20 september 1602 de stichting van Groenhazenburg formaliseerde in de verwachting dat zijn ontwerp volledig zou worden overgenomen.

De bebouwing aan het Rapenburg tussen Noordeinde en Groenhazengracht, alsmede de noordzijde van de Groenhazengracht tussen het Rapenburg en 't Zand blijkt na 1602 te ressorteren onder de buurt Meyenburg. Maar de afwijzing van het ontwerp van Jan van Hout leidde kennelijk tot verwarring, want de oostzijde van 't Zand was nu niet ingedeeld. Deze onduidelijke situatie had tot gevolg dat de betrokken bewoners zich in 1624 beklaagden tot geen buurt te behoren. Door in dat jaar de oostzijde van de tegenwoordige Oude Varkensmarkt samen te voegen met de eerdergenoemde noordzijde van de Groenhazengracht (die zoals gezegd onder Meyenburg ressorteerde) ontstond de nieuwe buurt Zandwijk (zie ook 'Buurthouden', pag. 49-54 en 61).

Buurtheren:

183. Groeneveld

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

In 1616 het bouwblok Langegracht-Nieuwe Mare-Binnenvestgracht-Reineveststeeg, doch vanaf 1617 zonder de huizen aan de Langegracht tussen Mare en Reineveststeeg.

(Zie hieronder)

Geschiedenis:

In juli 1616 verzoeken de gemeene gebuyren, eygenaers ofte inwoonders der huysen onder het 1e taerling van de chaerte H om een buurt te stichten, ... ten eynde de voors. huysen tesamen tot een gebuyrte gemaect onder den name van Groenevelt ende daerover een heer gestelt zoude werden omme zoo in 't begraven van de doden als andersins alle gebuyrlicke ordre te mogen onderhouden ende den quaatwilligen achtervolgens de ordonnan. opte gebuyrten gemaect de boeten affnemen en straffen. Na inspectie ter plaatse door de schepenmeesters Frans Adriaensz. van Leeuwen en Mr. Clemens Baersdorp besluit het Gerecht overeenkomstig het voorstel van de geburen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 28 vso - 29, 07 en 14-07-1616)

Chaerte H met de perceelnummers 19 tot en met 47 is een onderdeel van een grotere kaart betreffende de gronduitgifte in de stadsvergroting van 1611.

(H. van Oerle, Atlas kaart 44A)

Op 22-06-1617 wordt Groeneveld feitelijk verkleind door stichting van de buurt  Weidenwijk. Ten behoeve van Weidenwijk wordt de bebouwing aan de noordzijde van de Langegracht tussen Mare en Reineveststeeg aan Groeneveld onttrokken. Overigens ontbreekt iedere mededeling over deze splitsing, maar kan ze worden afgeleid uit het stichtingsbericht van Weidenwijk.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 33 - 33 vso)

De heer en raden van de Groeneveldts buert klagen over de onverdraagelijke overlast welke de gantsche buert geduerig overkomt door een paar quaadaardige mensche, zijnde Antoon den Haarlemmer men zijn vrouw in de buert woonagtig. Man en vrouw leven niet alleen met elkaar in onmin, maar hebben regelmatig questie met de eene off de andre gebuer. Er zijn maar weinig inwoners die niet door hen zijn geslaage off geschonde. Er wordt moort geschreeuw in de buert (...) verweckt, godtloosheede gepleegt met schelde, lastere, veghte, vloekke en sweere, dat welleevende hun haare te berge rijsen. Het tweetal heeft geen enkel ontzag voor de heer en zijn raden ondanks overvloedig vermaning, drijgemente, waarschouwinge terwijl ze ook nog met behoorlijke geldtboetens gestraft (zijn) ten eynde zij zig soude ondoen van sulke quaade methodes en ongeregeltheede. Men verzoekt de heren burgemeesters te besluiten om het echtpaar uyt de buert te doen vertrekke en met hun gezag en autoriteit het buurtbestuur te ondersteunen. Het Gerecht weigert om op het voorstel in te gaan (zie ook 'Buurthouden', pag. 82).

(SA II inv.nr. 288 no. 9, 05-03-1720)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

106. Groenendaal

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

beginnende aen de zuytzijde van de lange Groenstege opten houc van de Hoygraft mit 't huys van Jan Joostensz, schipper / van daer oostwaerts aen lopende totten houc van de Middelstegraft eyndende mit 't huys van Cornelis Willemsz. Rijckelapper / ende weder beginnende aen de noortzijde van de voors. lange Groenstege mit 't huys van Jan Mathijsz. van Tol / van daer westwaerts aen loopende / eynt mit het achterhuys van Pieter Stavensz.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 7, 20-07-1604)

beginnende aen de zuytsijde van de lange Groenesteech opten houck van de Hoygraft mettet huys van Jan Joosten schipper / van daer oostwaers aen lopende tot aen de Middelstegraft, te weten mettet huys van Crijn Aelbrechtsz. schipper ende Gijsbrecht Gijsbsz. warmoesman, aldaer eyndigende / ende weder aen de noortsijde van de voors. lange Groenesteech beginnende mettet huys van Jan Gijsbrechtsz. warmoesman / ende westwaers lopende tot de huysinge van Jan Pietersz. Schaick, daermede dezelve eyndigende is.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 20 vso, 29-05-1614)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Groenendael no. lx / Begint aen de Hoygraft / eynt aen de Middelstegraft / mit beyden zijden van de Groenstege / plach te hebben huysen of cameren 14.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

Naar aanleiding van een nominatie ter verkiezing van een buurtheer in 1594 die tot taak heeft omme alle goede gebuyrlijcke vlijt ende naersticheyt bij hem aengewent te werden ten eynde d'selve gebuyrte in vrede ende eenicheyt blijve, merkt het Gerecht op dat wanneer de buurt al in het bezit was van een goedgekeurde buurtkaart, de overtredingen en boeten - voorzover die zijn begaan of opgelegd voordat de Generale Ordonnantie op de Gebuurten werd afgekondigd - mogen worden geïnd en bestraft volgens de oude regeling. Wanneer er geen sprake was van een oude buurtkaart, dat dan in sulcken gevalle alle voorgaende boeten ende overtredingen vergeten ende niet geexecuteert sullen werden. Vanzelfsprekend dient voortaan de nieuwe generale gebuyrcaerte te worden onderhouden. Het Gerecht spreekt in dit verband over de buurt van de Groenesteech.

(SA II inv. nr. 47 fol. 68 vso - 69, 18-08-1594)

In 1595 brengt de buurt van de Lange Groenesteech het 18e artikel van de Generale Ordannantie ter sprake. Dit artikel bepaalt dat geen der mannelijke geburen tijdens begrafenissen op straf van boete absent mogen zijn, tenzij men in de periode tussen het overlijden van de afgestorvene en de begrafenis uitstedig is. De buurt verzoekt om de absentie ook toe te staan wanneer er sprake is van een publyke ende openbare sieckte (kennelijk wordt op de pestepidemie gedoeld). Het Gerecht wil daar niets van weten en zegt dat de buurt zich naar het 18e artikel behoort te gedragen.

(SA II inv. nr. 47 fol. 242 - 242 vso, 07-09-1595)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 61 loten ter waarde van f 15.6.- in (lotnr. 21729). De prose luidde: O Heer, Godt almachtich / sijt ons int uuytdeelen van uwe gaven gedachtich / bij ons sonder treuren / vande Groenendaelse buren tot Leyden (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.d.).

(AGH inv. nr. 429)

In 1601 wendt de heer van de Groenesteech off Groene Nevel zich met tien andere buurten in de omgeving tot het Gerecht met het verzoek om een uurwerk met halve en hele urenslag op de toren van de Hooglandse kerk te plaatsen. Het probleem is dat bij noordelijke en oostelijke wind de stadsklokken niet hoorbaar zijn, waardoor de arbeiders, met name de jongeren meyskens ende knechts te vroeg het werk verlaten, te laat beginnen ende gaen nae haer gelieften. Deze situatie leidt tot veel gekijfs ende oneensheyt met hun patroons. De gezamenlijke buurtbestuurders herinneren er aan dat in tijden des benoutheyts de kerkklok - die er nog steeds hangt - zonodig dag en nacht werd geluid. Het Gerecht belooft om een vast ende geduyrich uyrwerc te laten plaatsen. Maar daar komt niets van terecht en zes jaar later richten dezelfde buurten zich opnieuw tot het Gerecht, dat nu twee schepenen, een veertigraad en stadssecretaris Jan van Hout gelast om alsnog te handelen, verdragen ende accorderen opt maecken van een uyrwerc (zonder voorslach) om alleen heele ende halve uyren te slaen (zie ook 'Buurthouden', pag. 122).

(SA II inv. nr. 49 fol. 227 - 228, 19-04-1601 en inv. nr. 50 fol.246 - 247, 14-06-1607)

In 1673 staat het Gerecht toe dat de geburen van de groenendaelse buert straatlantaarns mogen plaatsen, mits de inwoners daarvoor geen contributie behoeven te betalen en dat ook het onderhoud uit het normale inkomen van de buurt zal worden bekostigd (zie ook 'Buurthouden', pag. 124).

(SA II inv. nr. 84 fol. 68 vso, 11-10-1674)

Abraham Brouwouw, heer van Groenendaal, hebbende hooge Jaaren, met een sware beroerte is besogt verzoekt om ontslag.

(SA II inv. 107 fol. 150, 03-06-1723)

De geburen van Groenendaal en West Tuil, in totaal 54 requestranten, blijken niet langer in staat te zijn om deselve gebuyrte apart te onderhouden ofte haare Dooden, wanneer er iemand komt te overlijden, ter Aarde te brengen. Bovendien is Arent Fas, de heer van West Tuil, onlangs overleden en is dezelve gebuyrte jegenwoordig sonder Heer. Men verzoekt het stadsbestuur dat West Tuil wordt gecombineerd met Groenendaal. Het Gerecht gaat akkoord, waardoor Groenendaal wordt uitgebreid met West Tuil en laatstgenoemde buurt verdwijnt.

(SA II inv. nr. 125 fol. 205, 08-06-1758)

Willem Kleinenberg, heer van Groenendaal, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom en zwakheid.

(SA II inv. nr. 140 fol. 246, 20-11-1788)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting