60. Groenendaal

 

	Stadskaart
Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ligging:

beginnende aen de zuytzijde van de lange Groenstege opten houc van de Hoygraft mit 't huys van Jan Joostensz, schipper / van daer oostwaerts aen lopende totten houc van de Middelstegraft eyndende mit 't huys van Cornelis Willemsz. Rijckelapper / ende weder beginnende aen de noortzijde van de voors. lange Groenstege mit 't huys van Jan Mathijsz. van Tol / van daer westwaerts aen loopende / eynt mit het achterhuys van Pieter Stavensz.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 7, 20-07-1604)

beginnende aen de zuytsijde van de lange Groenesteech opten houck van de Hoygraft mettet huys van Jan Joosten schipper / van daer oostwaers aen lopende tot aen de Middelstegraft, te weten mettet huys van Crijn Aelbrechtsz. schipper ende Gijsbrecht Gijsbsz. warmoesman, aldaer eyndigende / ende weder aen de noortsijde van de voors. lange Groenesteech beginnende mettet huys van Jan Gijsbrechtsz. warmoesman / ende westwaers lopende tot de huysinge van Jan Pietersz. Schaick, daermede dezelve eyndigende is.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 20 vso, 29-05-1614)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Groenendael no. lx / Begint aen de Hoygraft / eynt aen de Middelstegraft / mit beyden zijden van de Groenstege / plach te hebben huysen of cameren 14.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 9)

Naar aanleiding van een nominatie ter verkiezing van een buurtheer in 1594 die tot taak heeft omme alle goede gebuyrlijcke vlijt ende naersticheyt bij hem aengewent te werden ten eynde d'selve gebuyrte in vrede ende eenicheyt blijve, merkt het Gerecht op dat wanneer de buurt al in het bezit was van een goedgekeurde buurtkaart, de overtredingen en boeten - voorzover die zijn begaan of opgelegd voordat de Generale Ordonnantie op de Gebuurten werd afgekondigd - mogen worden geïnd en bestraft volgens de oude regeling. Wanneer er geen sprake was van oude buurtkaart, dat dan in sulcken gevalle alle voorgaende boeten ende overtredingen vergeten ende niet geexecuteert sullen werden. Vanzelfsprekend dient voortaan de nieuwe generale gebuyrcaerte te worden onderhouden. Het Gerecht spreekt in dit verband over de buurt van de Groenesteech.

(SA II inv. nr. 47 fol. 68 vso - 69, 18-08-1594)

In 1595 brengt de buurt van de Lange Groenesteech het 18e artikel van de Generale Ordonnantie ter sprake. Dit artikel bepaalt dat geen der mannelijke geburen tijdens begrafenissen op straf van boete absent mag zijn, tenzij men in de periode tussen het overlijden van de afgestorvene en de begrafenis uitstedig is. De buurt verzoekt om de absentie ook toe te staan wanneer er sprake is van een publyke ende openbare sieckte (kennelijk wordt op de pestepidemie gedoeld). Het Gerecht wil daar niets van weten en zegt dat de buurt zich naar het 18e artikel behoort te gedragen.

(SA II inv. nr. 47 fol. 242 - 242 vso, 07-09-1595)

De buurt neemt in 1596 deel aan de Grote Loterij en legt 61 loten ter waarde van f 15.6.- in (lotnr. 21729). De prose luidde: O Heer, Godt almachtich / sijt ons int uuytdeelen van uwe gaven gedachtich / bij ons sonder treuren / vande Groenendaelse buren tot Leyden (zie ook 'Buurthouden', pag. 108 e.d.).

(AGH inv. nr. 429)

In 1601 wendt de heer van de Groenesteech off Groene Nevel zich met tien andere buurten in de omgeving tot het Gerecht met het verzoek om een uurwerk met halve en hele urenslag op de toren van de Hooglandse kerk te plaatsen. Het probleem is dat bij noordelijke en oostelijke wind de stadsklokken niet hoorbaar zijn, waardoor de arbeiders, met name de jongeren meyskens ende knechts te vroeg het werk verlaten, te laat beginnen ende gaen nae haer gelieften. Deze situatie leidt tot veel gekijfs ende oneensheyt met hun patroons. De gezamenlijke buurtbestuurders herinneren er aan dat in tijden des benoutheyts de kerkklok - die er nog steeds hangt - zonodig dag en nacht werd geluid. Het Gerecht belooft om een vast ende geduyrich uyrwerc te laten plaatsen. Maar daar komt niets van terecht en zes jaar later richten dezelfde buurten zich opnieuw tot het Gerecht, dat nu twee schepenen, een veertigraad en stadssecretaris Jan van Hout gelast om alsnog te handelen, verdragen ende accorderen opt maecken van een uyrwerc (zonder voorslach) om alleen heele ende halve uyren te slaen (zie ook 'Buurthouden', pag. 122).

(SA II inv. nr. 49 fol. 227 - 228, 19-04-1601 en inv. nr. 50 fol.246 - 247, 14-06-1607)

In 1673 staat het Gerecht toe dat de geburen van de groenendaelse buert straatlantaarns mogen plaatsen, mits de inwoners daarvoor geen contributie behoeven te betalen en dat ook het onderhoud uit het normale inkomen van de buurt zal worden bekostigd (zie ook 'Buurthouden', pag. 124).

(SA II inv. nr. 84 fol. 68 vso, 11-10-1674)

Abraham Brouwouw, heer van Groenendaal, hebbende hooge Jaaren, met een sware beroerte is besogt verzoekt om ontslag.

(SA II inv. 107 fol. 150, 03-06-1723)

De geburen van Groenendaal en West Tuil, in totaal 54 requestranten, blijken niet langer in staat te zijn om deselve gebuyrte apart te onderhouden ofte haare Dooden, wanneer er iemand komt te overlijden, ter Aarde te brengen. Bovendien is Arent Fas, de heer van West Tuil, onlangs overleden en is dezelve gebuyrte jegenwoordig sonder Heer. Men verzoekt het stadsbestuur dat West Tuil wordt gecombineerd met Groenendaal. Het Gerecht gaat akkoord, waardoor Groenendaal wordt uitgebreid met West Tuil en laatstgenoemde buurt verdwijnt.

(SA II inv. nr. 125 fol. 205, 08-06-1758)

Willem Kleinenberg, heer van Groenendaal, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom en zwakheid.

(SA II inv. nr. 140 fol. 246, 20-11-1788)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

Naam	Benoemd	Voor- dracht	Reden vervang	Meer Info
*
Groenendael, Engel Jorisz. van -	29-05-1614	1	†	*
Besemer, Jacob Pietersz. -	06-03-1640	1	†
Vosch, Rippert Heyndrickssz. de -	07-08-1664	1	†
Ulenbroeck, Jan Pietersz. -	02-05-1669	2	†	*
Aerschoth, Ewout van -	20-02-1670	1	o	*
Hogenburg, Cornelis van -	26-09-1676	1	v
Brewou, Abraham -	09-06-1695	2	o	*
Tegelaar, Johannes -	17-06-1723	1	†
Voorde, Jacobus van de -	13-02-1749	1	†
Vreugdewater, Jacobus -	20-03-1755	1	†
Janse, Johannes -	21-12-1758	1	†
Kleynenberg, Willem -	02-12-1773	1	o	*
Carstens, Steven -	11-12-1788	2	o
¹ SA II inv. nr. 47 fol. 68 vso - 69, 18-08-1594

  

Auteur	Publicatie	Home
Kees Walle 2006/2007	Buurthouden	www.oudleiden.nl