Historische Vereniging Oud Leiden

Knoopmakerspoort

Nummer:

156

Andere namen:

Duizendvrezen

Adres voor 1871:

Wijk 6 nr. 1120, 1128, 1109

Adres na 1871:

Clarensteeg 38, Jan Vossensteeg 23 en aan de oostzijde van de Mirakelsteeg

Beschrijving:

Op zichzelf is het niet moeilijk om de poort in de Clarensteeg te lokaliseren. Pieter Quast blijkt daar in de poort zeven huisjes te bezitten, waarmee de Knoopmakerspoort is bedoeld. Het wordt pas lastig wanneer we in het Bonboek op fol. 422 lezen: nu Pieter Quast als op ’t voorgaande twee huysjes vercoft bij Jan de Vos aen Pieter van der Quast, staende in de poort in de Jan Vossensteeg. Dat suggereert dat de Knoopmakerspoort ook een uitgang heeft in de Jan Vossensteeg. Inderdaad worden deze transacties ook vermeld in de Jan Vossensteeg op fol. 497vso-498. De poort bevindt zich vanaf de hoek van de Clarensteeg (fol. 490vso) naast het vijfde huis noordwaarts (fol. 493vso-498vso).
Maar dit is nog niet alles, want de bebouwing van de poort blijkt zich tot aan de Mirakelsteeg uit te strekken – met ook in die steeg een in- en uitgang. In dat verband is het opmerkelijk dat bij alle voornoemde transacties wordt gerefereerd aan Tanneken Pietersdr. van der Aeck, weduwe van Samuel Willemsz., vormdraaier, waarbij wordt verwezen naar fol. 403vso. Dat is het eerste huis van een poort die wel de Knoopmakerspoort moet zijn en die doorloopt tot fol. 407, want op al deze bladzijden wordt voornoemde Tanneken vermeld. Overigens was zij al lang overleden, maar de huisjes worden in 1712 door haar erfgenamen verkocht aan Jan de Sanger.
Al met al is het een lastige zoektocht die niet helemaal bevredigt, omdat het precieze beloop van de Knoopmakerspoort onbekend is. Ook de stadsplattegrond van 1826 maakt ons niet veel wijzer omdat aan de oostzijde van de Mirakelsteeg inmiddels een groot deel van bebouwing is gesloopt. Mogelijk dat Wijk 6 nr. 1109 het terrein is waarop zich voorheen de poort bevond en waar later de Hof van Zessen (116) werd gebouwd. Wel kan worden geconcludeerd dat de Knoopmakerspoort ooit drie toegangen had, dus niet alleen in de Clarensteeg, maar ook in de Jan Vossen- en Mirakelsteeg.

Schematische voorstelling van het beloop van de Knoopmakerspoort. Of en in hoeverre de gangen met elkaar verbonden waren is niet duidelijk, maar wel dat de poort ingangen had in de Mirakelsteeg, Clarensteeg en Jan Vossensteeg, bij benadering op de aangegeven plekken

Vermelding in archiefbronnen:

Waarboek/Bonboek

niet van toepassing

Bonboek (6624, West Marendorp Landzijde)

fol. 403v-407 (in de Mirakelsteeg)

1642 na

Bonboek (6624, West Marendorp Landzijde)

fol. 418v-423 (in de Clarensteeg)

1642 na

Bonboek (6624, West Marendorp Landzijde)

fol. 493v-498v (in de Jan Vossensteeg)

1642 na