Inventarisatie Wederopbouwkunst

Wandreliëf “Ichtus” door Jan Maaskant (foto: Nieuwe Leidsche Courant)

Beschrijving:

Het kunstwerk van Jan Maaskant is een wandreliëf van met staal gewapend gips. Het stelt een vis voor (ichthus, Jesus Christus) die beschermend een kolibri omringt (de mens als vogel) tegen de bedreiging van een schorpioen met gebroken angel. Het is in 1965 in de kerk aangebracht.

De laatste dienst in de Petrakerk is gehouden in 1990. Met de verkoop van het gebouw in het vooruitzicht besloot Maaskant zijn kunstwerk te vernietigen. In 1993 is de kerk gekocht door de Turkse Islamitische Stichting Afdeling Leiden. De kerk is nu een moskee.

Maaskant (Sint-Pieters-Woluwe, 1939) is een Nederlandse beeldhouwer en tekenaar die aanvankelijk werkte in steen en brons maar later vooral met staal is gaan werken. Hij is voornamelijk autodidact maar studeerde ook een jaar aan de Accademia di Belli Arti in Rome. In zijn kunst streeft hij ernaar tijdloze ruimte visueel te verbeelden. Bekende werken van hem zijn: Staand en liggend (Beeldenpark Gemeentemuseum Den Haag, 1972), Situatie (Loosduinseweg in Den Haag, 1972) en Reliëf met grijze vormen (Van Abbemuseum Eindhoven, 1978). Hij vervaardigde ook een plastiek voor de MAVO aan de Sumatrastraat in Leiden maar het is onduidelijk of dit nog bestaat. In 1970 exposeerde hij samen met beeldhouwer Frank de Wit in Stedelijk Museum De Lakenhal in Leiden. Hij heeft Vormstudie gedoceerd aan de afdeling Bouwkunde van de TU Delft.

Bronnen:

“Jan Maaskant leeft zich uit in staal”, Nieuwe Leidsche Courant, 10 december 1970

“Petrakerk verrijkt met unieke kunstprodukten”, Nieuwe Leidsche Courant, 25 maart 1965, p. 3

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 87

“Verlaten Petrakerk nu moskee”, Leidsch Dagblad, 27 augustus 1993, p. 14

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Keramisch reliëf met embleem van Apostolisch Genootschap (foto: Peter Lamboo)

Beschrijving:

Het keramisch reliëf stelt het embleem van het Apostolisch Genootschap voor. De afbeelding symboliseert de onderlinge verbondenheid: de fakkel die door de oudere wordt doorgegeven aan de jongere tegen de achtergrond van de wereldbol. De afmetingen zijn ca. 2.00 bij 2.00 meter. Volgens mondelinge informatie van het Apostolisch Genootschap is het keramische reliëf uitgevoerd door Herman Stouten van Potterie Ravelli in Valkenburg. In het interieur bevindt zich ook een afbeelding van het embleem van het genootschap, mogelijk uitgevoerd in een metaallegering.

Het Apostolisch Genootschap is een religieus-humanistische organisatie die ontstaan is rond 1830 in Engeland. De initiatiefnemers wilden terug naar de verbondenheid van de leerlingen van Jezus, de apostelen, met elkaar. Het doel is elkaar te inspireren en te helpen met levensvragen. De gebouwen van het Apostolisch Genootschap zijn geen kerken maar plaatsen van samenkomst. Daar vindt de eredienst plaats.

Het gebouw aan de César Franckstraat verving de plaats van samenkomst in de Rembrandtstraat die veertig jaar in gebruik was geweest.

Exterieur Apostolisch Genootschap (foto: Jos Hooghuis)	Embleem Apostolisch Genootschap in de grote zaal (foto: Peter Lamboo)

 Bronnen:

“Apostolisch Genootschap betrekt nieuw gebouw aan César Franckstraat” in: Leidsch Dagblad, 12 juli 1969, p. 3

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 180

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

“Minerva weert de domheid af”, Pieter d'Hont (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

De sculptuur ‘Minerva weert de domheid af’ is door Pieter d’Hont vervaardigd voor het nieuwe gebouw van Sociëteit Minerva dat in 1963 is ontworpen door de architecten J.W. Boks, W. Eijkelenboom en A. Middelhoek. Het gebouw is een van de weinige Nederlandse voorbeelden van het zogenaamde ‘brutalisme’. Deze bouwstijl is ingegeven door ideeën van Le Corbusier en wordt gekenmerkt door een zekere robuustheid in het ontwerp en het gebruik van onafgewerkt beton. De sculptuur is ontworpen ter versiering van de haard in de grote zaal. Deze toont een liggende godin Minerva met schild waarop haar attribuut, de uil, en met speer terwijl zij een wezen dat de domheid symboliseert, afweert. Dit wezen is waarschijnlijk geen ezel, zoals wel is verondersteld; in de klassieke Oudheid werd de ezel niet met domheid geassocieerd. Het zou eerder een geit kunnen zijn die niet alleen symbool van domheid was maar ook geassocieerd werd met de wijngod Bacchus. Minerva verwijst het wezen richting buffet. Maar omdat het wezen menselijke handen en voeten lijkt te hebben is het waarschijnlijk dat D’Hont hier zijn eigen symbool van domheid heeft gecreëerd.

Het kunstwerk is gefinancierd met een subsidie van de Rijksadviescommissie voor het verlenen van opdrachten op het gebied van Monumentale kunsten van het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Het is uitgevoerd in brons en meet 2,50 bij 1,50 meter. Waarschijnlijk is het gegoten door Jan Stijlaart te Rumpt, tegenwoordig Bronsgieterij Steyls-Art te Waardenburg. Bij de opening van het gebouw in januari 1965 was de sculptuur nog niet gereed. De officiële onthulling geschiedde op 1 juli 1965 door koningin Juliana en prins Bernhard toen de koninklijke familie Leiden bezocht in verband met de lustrumvieringen van de Leidse universiteit en het Leidsch Studentencorps.

Beeldhouwer Pieter d’Hont (1917-1997) was leerling van prof. Jan Bronner die meende dat sculptuur en architectuur sterk met elkaar verwant zijn. Veel van de werken van D’Hont zijn te vinden in Utrecht waar hij werd beschouwd als stadsbeeldhouwer. Hij maakte er naam met zijn timpaan voor het neoclassicistische stadhuis (1952-1957). Landelijk bekend is zijn ontwerp voor het beeldje van Thomas Alva Edison dat sinds 1960 wordt uitgereikt bij de Edison Music Awards. Ander werk van D’Hont in Leiden is Zwemster (1967) bij Zwembad De Vliet aan de Voorschoterweg.

“Minerva weert de domheid af” door Pieter d'Hont	(foto’s: Jos Hooghuis)

Bronnen:

Archief architectenbureau Boks (Boks 278d26), Het Nieuwe Instituut, Rotterdam

“Koninklijke bezoekers kregen groots onthaal in oudste universiteitsstad” in: Leidse Courant, 2 juli 1965, p. 1

Monumentregister Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken

Minerva voor het leven, Leiden 2014, p. 211

“Nieuwe ‘soos’ wacht op opening op 8 januari a.s.” in: Leidse Courant,  12 december 1964, p. 11

http://www.pieterdhont.nl/gp36

Cesare Ripa, Iconologia of Uytbeeldingen des Verstands, uyt het Italiaens vertaelt door Dirck Pietersz. Pers, Amsterdam 1644

Tour, R. van, Rijksaankopen en –opdrachten op het gebied van de hedendaagse beeldende kunsten 1945-1965, Uitgave van het ministerie van CRM, Rijswijk, 1966

8 oktober 2020

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodramen, Louis Smeets (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

De zeven ramen stellen de zeven sacramenten voor zoals die zijn vastgesteld door het Concilie van Trente (1545-1563) op basis van de bijbel en de traditie. Een sacramenten is een middel tot heiliging. De ramen zijn samengesteld uit gekleurd glas; er is geen gebrandschilderd glas toegepast.

De ramen bevatten teksten die verwijzen naar de sacramenten, achtereenvolgens:

Raam 1. “Ik doop u met water”, het sacrament van het doopsel.

Raam 2. “Ik teken met het kruis en het chrisma”, het sacrament van het vormsel.

Raam 3. “Ik ontsla u van uw zonden”, het sacrament van de biecht.

Raam 4. “Dit is mijn lichaam en mijn bloed”, het sacrament van de eucharistie.

Raam 5. “Ik versterk u met de zalving der zieken”, het sacrament van de ziekenzalving.

Raam 6. “Ik wijd u door mijn handoplegging”, het sacrament van het priesterschap.

Raam 7. “Het verbond voor het leven”, het sacrament van het huwelijk.

Louis Smeets (1918-2005) was als beeldhouwer, glasschilder en materieschilder voornamelijk werkzaam in Venlo. Hij werkte vanaf 1953 in atelier Geutjes in Venlo voor de beroemde Limburgse glazenier Joep Nicolas voor wie hij schetsen uitwerkte tot cartons en de verdere uitvoering verzorgde. 

De R.K. Kerk H. Antonius van Padua is ontworpen door architect H.A.D. Campman van het architectenbureau Hendriks, Van den Bosch en Hendriks. Het ontwerp reflecteert de veranderde liturgie als gevolg van het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965). De kerkzaal is zo ingericht dat hij voor meerdere doeleinden en samenkomsten kan worden gebruikt. Het gebouw maakt deel uit van een samenstel van gebouwen met verder een kleuterschool, een lagere school, verenigingsgebouw en pastorie. Er zijn plannen het kerkgebouw voor de eredienst te sluiten.

In februari 2020 heeft de gemeente Leiden een aanvraag van de Historische Vereniging Oud Leiden om de monumentstatus te verlenen aan het kerkgebouw en de aangrenzende pastorie afgewezen. Wel zal de gemeente uitvoering geven aan het beleid inzake monumentale kunst uit de Wederopbouwperiode en behoud en herplaatsing van de glas-in-loodramen bevorderen.

In oktober 2023 is de kerk aan de eredienst onttrokken. De zeven ramen uit de Sacramentskapel zijn inpandig herplaatst in de kerk van Maria Middelares aan de Rijndijk in Leiden. Naar ontwerp van kunstenaar Carel Bruens is er een achtste raam aan toegevoegd. In 1996 ontwierp Bruens (1925) twee glas-in-lood twee ramen voor de Opstandingskerk aan de Aerent Bruunstraat in Leiden.” (Aerent-Bruunstraat-2-Carel-Bruens)

1ste raam, het doopsel (foto: Jos Hooghuis)	2de raam, het vormsel (foto: Jos Hooghuis)

3de  raam, de biecht (foto: Jos Hooghuis)	4de raam, de eucharistie (foto: Jos Hooghuis)

5de  raam, de ziekenzalving (foto: Jos Hooghuis)	6de  raam, het priesterschap (foto: Jos Hooghuis)

7de  raam, het huwelijk (foto: Jos Hooghuis)

Opstelling Sacramentsramen in de kerk Maria Middelares (foto: Peter Lamboo)	Opstelling Sacramentsramen in de kerk Maria Middelares (foto: Peter Lamboo)

Nieuw Maria-raam ontworpen door Carel Bruens (foto Peter Lamboo)

Bronnen:

50 jaar op eigen wijze H. Antonius 1961-2011, uitgegeven door het kerkbestuur van de parochie Lam Gods te Leiden, 2011

“Antoniuskerk van Leiden Zuid-West samenbunding van nieuwe inzichten. De beglazing van de nieuwe kerk”, in: Leidse Courant, 27 april 1966, p. 5

Hoogveld, Carine (hfdred.) Glas in lood in Nederland 1817-1968, Den Haag: SDU, z.j. (1989?), p. 298

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 38, 177

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

Sluiting van de Antoniuskerk op 22 oktober” in: Rondom Petrus en Paulus, september/oktober 2023

20 september 2024

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodraam, Louis Smeets (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het raam strekt zich uit over uit over de gehele noordgevel van de kerk en bestaat uit drie delen: een raam aan de noordoostzijde ter hoogte van het altaar, vier tympanen boven de Mariakapel en de biechtstoelen en een raam aan de noordwestzijde boven de ingang aan de Churchilllaan. De ramen zijn abstract van vormgeving en uitgevoerd in felle kleuren met verschillende schakeringen rood. De bouwpastoor van de kerk liet zich graag inspireren door de apostel Paulus en vroeg daarom glazenier Louis Smeets om in de ramen het leven van Paulus te verbeelden. De kleuren van de ramen stellen symbolisch de groei voor die Paulus in zijn leven doormaakte. Het raam aan de noordwestzijde verbeeldt het einde van het leven in de marteldood. Het donkerrood in dit raam verwijst naar het martelaarsbloed. De vier tympanen tussen de beide grote ramen zijn een verwijzing naar de vier missiereizen van Paulus.

Louis Smeets (1918-2005) was als beeldhouwer, glasschilder en materieschilder voornamelijk werkzaam in Venlo. Hij werkte vanaf 1953 in atelier Geutjes in Venlo voor de beroemde Limburgse glazenier Joep Nicolas voor wie hij schetsen uitwerkte tot cartons en de verdere uitvoering verzorgde. 

De R.K. Kerk H. Antonius van Padua is ontworpen door architect H.A.D. Campman van het architectenbureau Hendriks, Van den Bosch en Hendriks. Het ontwerp reflecteert de veranderde liturgie als gevolg van het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965). De kerkzaal is zo ingericht dat hij voor meerdere doeleinden en samenkomsten kan worden gebruikt. Het gebouw maakt deel uit van een samenstel van gebouwen met verder een kleuterschool, een lagere school, verenigingsgebouw en pastorie. Er zijn plannen om het kerkgebouw voor de eredienst te sluiten.

In februari 2020 heeft de gemeente Leiden een aanvraag van de Historische Vereniging Oud Leiden om de monumentstatus te verlenen aan het kerkgebouw en de aangrenzende pastorie afgewezen. Wel zal de gemeente uitvoering geven aan het beleid inzake monumentale kunst uit de Wederopbouwperiode en behoud en herplaatsing van de glas-in-loodramen bevorderen.

In oktober 2023 is de kerk aan de eredienst onttrokken. In 2024 dient de kerk als opvanglocatie voor asielzoekers. Er zijn plannen voor herplaatsing van het grote Paulusraam.

Paulusraam, noordoostzijde (foto: Jos Hooghuis)	Paulusraam, noordwestzijde (foto: Jos Hooghuis)

Tympanen boven biechtstoelen en Mariakapel (foto: Jos Hooghuis)	Tympanen boven biechtstoelen, detail (foto: Jos Hooghuis)

Raam in Mariakapel (foto: Jos Hooghuis)	Exterieur (foto: Peter Lamboo)

Bronnen:

50 jaar op eigen wijze H. Antonius 1961-2011, uitgegeven door het kerkbestuur van de parochie Lam Gods te Leiden, 2011

“Antoniuskerk van Leiden Zuid-West samenbunding van nieuwe inzichten. De beglazing van de nieuwe kerk”, in: Leidse Courant, 27 april 1966, p. 5

Hoogveld, Carine (hfdred.) Glas in lood in Nederland 1817-1968, Den Haag: SDU, z.j. (1989?), p. 298

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 38, 177

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

“Sluiting van de Antoniuskerk op 22 oktober” in: Rondom Petrus en Paulus, september/oktober 2023

21 september 2024

Inventarisatie Wederopbouwkunst

 
Gevelversiering, F. Nuyens (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

De reliëfs zijn uitgevoerd in baksteen en verwerkt in de zuidgevels van het gebouw. Zij stellen het spelen en het leren voor. De gevels zijn tegenwoordig beschilderd waarbij de reliëfs zijn uitgespaard.

De reliëfs zijn ontworpen door de Bredase kunstenaar F. Nuyens. Van hem is verder weinig bekend.

Het gebouw van de voormalige St. Antoniusschool maakt deel uit van een samenstel van gebouwen rond de R.K. kerk St. Antonius van Padua met verder een pastorie, verenigingsgebouw en kleuterschool.

Gevelversiering 'het leren', F. Nuyens (foto: Jos Hooghuis)	Gevelversiering 'het spelen', F. Nuyens (foto: Jos Hooghuis)

De St. Antoniusschool in 1960 (Foto: Leidse Courant, 4 juli 1960)

Bronnen:

“De nieuwe lagere school in Leiden Z-West” in: Leidse Courant, 4 juli 1960, p. 3

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

Spoelstra, Yteke, De School: “Een sieraad der gemeente”. Inventarisatie van Leidse schoolgebouwen 1850-1965, Unit Monumenten & Archeologie gemeente Leiden, Leiden 2009-2010, p. 185-186

23 maart 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Scherfmozaïek, Anton Landers (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het scherfmozaïek is ca. 3.20 meter hoog, de zijkanten zijn ca. 0.70 meter breed en het middenvlak ca. 2,95 meter breed. Het is zeer kleurrijk en samengesteld uit gebroken keramische tegels. De tegelscherven passen nauwkeurig als puzzelstukjes in elkaar en doen denken aan glas-in-loodramen. De twee blauwe banen stellen vermoedelijk de rivieren de Rijn en Vliet voor en verwijzen zo naar de naam van het verpleeg- en verzorgingshuis.

Antoon Jacobus Marinus Landers was opgeleid aan de Akademie van Beeldende Kunsten in Den Haag. In de periode 1927-1973 was hij werkzaam als schilder, aquarellist, tekenaar, etser en kunstnijveraar. Ook vervaardigde hij mozaïeken. Daarnaast was hij werkzaam als tekenleraar aan het Rijnlands Lyceum in Wassenaar. Behalve het gevelmozaïek aan het verzorgingshuis Rijn en Vliet in Leiden ontwierp hij een tegeltableau met vogels in de vestibule van de NV Aannemingsbedrijf v/h P.A. van Wijnen in Dordrecht.

De kunstenaar is een broer van de architect en tekenleraar aan het Rijnlands Lyceum in Wassenaar.

Het bejaardencentrum “Rijn en Vliet” werd bij de opening gezien als een voorbeeld van moderne bejaardenhuisvesting. Het bestond uit een pensiongedeelte met 80 één- en tweepersoonskamers en en vleugel met 48 galerijflats voor zelfstandige bewoning. Het was ruim voorzien van allerlei faciliteiten. Bij de bouw was de locatie op de hoek van Churchilllaan en Cornelis Schuytlaan. De hoofdingang is aan de later aangelegde Aaltje Noordewierlaan.

Scherfmozaïek, Anton Landers  (foto: Yteke Spoelstra)

“Menselijke notities”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 3 november 1962, p. 3

Bronnen:

“Leids bejaardencentrum ‘Rijn en Vliet’ geopend, in: Leidsch Dagblad, 2 november 1962, p. 3

“Menselijke notities”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 3 november 1962, p. 3

Scheen, Pieter A., Lexicon Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750 – 1950, Den Haag  1969-1970, vol. 1, p. 677

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

20 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Jubileumraam 1958 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het gebrandschilderde raam is op 9 mei 1958 aangeboden door oud-leerlngen van de Ambachtsschool bij gelegenheid van het 75-jarige jubileum van de school. Het raam symboliseert de vrucht van de studie. Het is ontworpen en geschilderd door dezelfde kunstenaar Cors van der Kaay, die tien jaar eerder het raam had vervaardigd voor het 65-jarige jubileum van de school. Het raam toont de leerling tweemaal: allereerst als hij als leerling de school betreedt en een ambacht leert. Vervolgens als hij de school verlaat met een diploma. Het pad van de leerling is afgebeeld in de vorm van een S en links er rechts verlucht met verwijzingen naar diverse ambachten. De symboliek wordt onderstreept door twee Latijnse spreuken: bovenaan “Finis coronat opus (Het einde bekroont het werk) en meer naar onderen “Non scholae sed vitae discimus” (Niet voor de school maar voor het leven leren wij). Onderaan de jaartallen 1883 en 1958 aan weerszijden van het Leidse stadswapen en een wapen met de Leidse sleutels en de letters VOLA, Verenging van Oud-leerlingen van de Ambachtsschool. Rechtsonder is het raam gesigneerd.

Het raam kreeg een plaats in het trappenhuis boven het jubileumraam uit 1948. Het werd onthuld door mevrouw Van der Kaay.

De vereniging van oud-leerlingen van de Ambachtsschool kent een traditie van het aanbieden van kunstwerken bij gelegenheid van een jubileum. In 1923 bij het 40-jarige jubileum bood de vereniging een tegeltableau aan voor de vestibule van de nieuwbouw. In 1933 bij het 50-jarige jubileum een drinkwaterfontein.

Cors van der Kaay (eigenlijk: Kaaij, 1921) was een veelzijdig ambachtsman en kunstenaar. Van der Kaay was zelf oud-leerling van de Ambachtsschool en volgde daarna een opleiding aan de Haagse Kunstacademie.Hij was werkzaam als glazenier in Leiden, Utrecht en Amsterdam. Een andere specialiteit was boetseren en modelleren. Hij werkte bij de suikerwerkfabrieken van Pel en de Baronie als ontwerper van chocolaterie en suikerwerk. Maar ook was hij vormgever en modelleur bij pottenbakkerij Ravelli in Valkenburg. Van der Kaay was leraar tekenen en handvaardigheid in Oegstgeest.

De ambachtsschool dateert uit 1883. Het oorspronkelijke gebouw aan de Haagweg is ontworpen door W.C. Mulder in neorenaissancestijl en dateert uit 1892. In 1923 en 1939-1941 volgden uitbreidingen naar ontwerp van architect B. Buurman. De uitbreiding van 1923 was nog in de neorenaissancestijl terwijl de uitbreiding van 1939-1941 is ontworpen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid.

Sinds 1994 bevinden zich er meer dan veertig ateliers van kunstenaars. Het gebouw wordt geëxploiteerd door de Stichting Werk en Onderneming Leiden.

Jubileumraam 1958 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)	Jubileumraam 1958 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)	Cors van der Kaay in Nieuwe Leidsche Courant , 3 augustus 1972

Bronnen:

“Ambachtsschool besloot feest met receptie” in: Nieuwe Leidsche Courant, 9 mei 1958, p. 3

“Jubilerende Ambachtsschool neemt in Leiden centrale plaats in” in: Leidsch Dagblad, 10 mei 1948, p. 3

Monumentregister Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 51

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Jubileumraam 1948 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het gebrandschilderde raam is op 1 mei 1948 aangeboden door oud-leerlngen van de Ambachtsschool bij gelegenheid van het 65-jarige jubileum van de school. Het raam is ontworpen door de jonge kunstenaar Cors van der Kaay. Centraal in het raam zijn voorwerpen afgebeeld die verwijzen naar verschillende ambachten: onder andere timmergereedschap, een aambeeld, een vel transparant papier, een tekenhaak, een driehoek en een passer. Onder de jaartallen 1883 en 1948 is het wapen van Leiden aangebracht. In de randen van boven naar beneden de wapens van de achttien gemeenten waaruit de school haar leerlingen betrok. Helemaal onderaan is te lezen: “Aangeboden door de VOLA”, Verenging van Oud-leerlingen van de Ambachtsschool. Rechtsonder is het raam gesigneerd. Het raam meet 2,90 x 1,10 m. Het is vervaardigd in het atelier van de firma Jilleba.

Het raam werd aangeboden door de oudste reünist tevens oud-directeur van de ambachtsschool in Winterswijk, A. Brittijn. Het bevindt zich in het trappenhuis van het nieuwe gedeelte van de school en werd onthuld door de echtgenote van de directeur, mevr. E. Kuijntjes-Elzinga.

De vereniging van oud-leerlingen van de Ambachtsschool kende een traditie van het aanbieden van kunstwerken bij gelegenheid van een jubileum. In 1923 bij het 40-jarige jubileum bood de vereniging een tegeltableau aan voor de vestibule van de nieuwbouw. In 1933 bij het 50-jarige jubileum een drinkwaterfontein.

Cors van der Kaay (eigenlijk: Kaaij, 1921) was een veelzijdig ambachtsman en kunstenaar. Hij was zelf drie jaar leerling geweest aan de Ambachtsschool. Daarna volgde hij een opleiding aan de Haagse Kunstacademie. Hij was werkzaam als glazenier in Leiden, Utrecht en Amsterdam. Een andere specialiteit was boetseren en modelleren. Hij werkte bij de suikerwerkfabrieken van Pel en de Baronie als ontwerper van chocolaterie en suikerwerk. Maar ook was hij vormgever en modelleur bij pottenbakkerij Ravelli in Valkenburg. Van der Kaay was leraar tekenen en handvaardigheid in Oegstgeest.

De ambachtsschool dateert uit 1883. Het oorspronkelijke gebouw aan de Haagweg is ontworpen door W.C. Mulder in neorenaissancestijl en dateert uit 1892. In 1923 en 1939-1941 volgden uitbreidingen naar ontwerp van architect B. Buurman. De uitbreiding van 1923 was nog in de neorenaissancestijl terwijl de uitbreiding van 1939-1941 is ontworpen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid.

Sinds 1994 bevinden zich er meer dan veertig ateliers van kunstenaars. Het gebouw wordt geëxploiteerd door de Stichting Werk en Onderneming Leiden.

Jubileumraam 1948 door C. van der Kaay (foto's: Jos Hooghuis)	Jubileumraam 1948 door C. van der Kaay (foto's: Jos Hooghuis)	De onthulling van het raam, LD 3 mei 1948

Bronnen:

“Het 65-jarig bestaan der Ambachtsschool” in: Leidsch Dagblad, 3 mei 1948, p. 2

Monumentregister Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken

“Oud-leerlingen der Leidse Ambachtsschool boden een gebrandschilderd raam aan” in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 mei 1948, p. 2

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 51

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

“De H. Drieëenheid” door Kees Buurman (foto: Kees Buurman Stichting)

Beschrijving:

Kees Buurman vervaardigde in 1965 zijn wandschildering van de H. Drieëenheid voor de Gereformeerde Petrakerk die in 1961 in gebruik was genomen. De schildering is aangebracht op een aantal panelen van board: een hoog middenstuk van 4.91 m x 2.14 m met daaronder een tekst op een strook van 14.10 m x 0.40 m. Het kunstwerk tracht uit te drukken hoe de H. Drieëenheid ons leven beheerst door een band langs de gehele muur beschilderd met de tekst van de apostolische geloofsbelijdenis. De woorden God, Jesus Christus en H. Geest springen eruit. Deze levensbaan loopt door een kruis met daarin een vogel (H. Geest) en een geopende hand (God de Vader) met daarin allesziende ogen. De voorstelling is voornamelijk in zwart geschilderd op een grijze achtergrond. Volgens Kees’ weduwe mevrouw Adriana Buurman-Brunsting was Buurman ontstemd over de financiële bijdragen die de Petrakerk van de gemeenteleden vroeg. Hij besloot in plaats van de financiële bijdrage een kunstwerk te leveren.

De laatste dienst in de Petrakerk is gehouden in 1990. Daarna is het kunstwerk van Buurman verwijderd en opgeslagen. In 1993 is de kerk gekocht door de Turkse Islamitische Stichting Afdeling Leiden. De kerk is nu een moskee.

Kees Buurman (Leiden, 1933 – Leiden 1997), schilder, tekenaar, graficus en dichter, is vooral bekend van zijn werk in zwart/wit. Zijn opleiding aan de Algemene Grafische School in Amsterdam zal daartoe hebben bijgedragen. In zijn monumentale werk, dat voornamelijk dateert uit de jaren 1960, past hij soms kleur toe. In 2000 heeft Stedelijk Museum De Lakenhal een overzichtstentoonstelling van Buurman georganiseerd. Het museum bezit ook verschillende werken van Buurman.

  “De H. Drieëenheid” door Kees Buurman, tekstband (foto's: Kees Buurman Stichting)

Bronnen:

“Petrakerk verrijkt met unieke kunstprodukten” in: Nieuwe Leidsche Courant, 25 maart 1965, p. 3

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 87

Kees Buurman Stichting www.keesbuurman.nl

“Verlaten Petrakerk nu moskee” in: Leidsch Dagblad, 27 augustus 1993, p. 14

14 februari 2018