Inventarisatie Wederopbouwkunst

Betonnen fakkel, Piet van der Sterre (foto archief ELO)	Situatie 2018 (foto Paulina Buring)

Beschrijving

Het kunstwerk  verbeeldt het apostolische symbool hand-fakkel-hand in de vorm van een staand betonnen element boven de entree.

Het gebouw Sumatrastraat 197 dateert uit het jaar 1961 en is ontworpen door architect Piet van de Sterre (Koudekerk aan den Rijn 1915 – Leiderdorp 1978) in opdracht van Het Apostolisch Genootschap te Baarn alwaar het hoofdkantoor nog steeds is gevestigd.

Piet van der Sterre was een architect die bekend is geworden door zijn restauraties van grote monumenten. Niet alleen regionaal, maar ook landelijk heeft hij daarmee een zekere faam verworven. Nieuwbouwprojecten bleven toch steeds een deel van de opdrachtenportefeuille van het architectenbureau.

Het object hand-fakkel-hand is niet gesigneerd en er is geen informatie te vinden die naar een kunstenaar verwijst. Wel komt de ingangspartij van het gebouw met het Apostolisch symbool al op de ontwerptekeningen voor met duidelijke verwijzingen naar de maatvoering. Het is geheel volgens deze ontwerptekeningen uitgevoerd. Daarom wordt verondersteld dat Piet van der Sterre de ontwerper van het symbool is. Het embleem symboliseert de onderlinge verbondenheid: de fakkel die door de oudere wordt doorgegeven aan de jongere. Dit symbool is ook tweemaal toegepast in het gebouw van het Apostolisch Genootschap aan de César Franckstraat 38 in Leiden uit 1968.

Situatie 2018 (foto Paulina Buring)

Bronnen

“Apostolisch Genootschap Leiden betrekt zondag nieuw gebouw” in Nieuwe Leidsche Courant, 29 juni 1961, p. 3

 “Apostolisch Genootschap heropent vernieuwd gebouw” in: Leids Nieuwsblad, 17 april 2001

“Facelift voor gebouw Apostolisch Genootschap” in: Leidsch Dagblad, 18 april 2001

“Gebouw Apostolisch Genootschap in de Sumatratraat” in: Leidsch Dagblad, 29 juni 1961, p. 3.

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier Wederopbouw in Leiden. Architectuur en Stedenbouw 1940-1965. Leidse Historisch Reeks. Leiden 2009, p. 94

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

www.reliwiki.nl

4 februari 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Keramisch reliëf, kunstenaar onbekend (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het reliëf is driedelig met in het midden het grootste gedeelte met een breedte van ca. 2.95 meter breed en 2.20 meter hoog. De linkerzijkant bij de entree is 0.64 meter breed en aan de andere zijde  is 0.18 meter breed. Het reliëf is totaal abstract.

Het is geplaatst bij de entree van het appartementencomplex Rosenburch. Het is uitgevoerd in de kleuren oranje, rood en wit.

In 1974 zijn er plannen gemaakt om Rosenburch uit te breiden. Uit een donkere zwartwit foto uit dat jaar is het reliëf te zien dat zich bevindt in de eerste fase van het gebouw.

Nieuwe Leidsche Courant, 21 december 1974

Bronnen

“’Rosenburch’ wordt uitgebreid” in: Nieuwe Leidsche Courant, 21 december 1974, p. 3

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

8 augustus 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas in loodraam, waarschijnlijk Atelier Jilleba (foto:Paulina Buring)

Beschrijving

Het raam uitgevoerd in glas in lood en lijkt een cirkelvormige beweging te verbeelden. De kleuren in de compositie hebben een liturgische, symbolische betekenis.

De kapel is gebouwd voor de “Vrouwen van Bethanië”. Het is een klein bedehuis met plaats voor 50 personen. De kapel is gewijd aan St. Paulus.

De Vrouwen van Bethanië is een religieuze congregatie binnen de Rooms-Katholieke kerk. De doelen van de congregatie laten zich omschrijven als evangelische  beleving en verkondiging, onder andere in catechese, werk voor oecumene, spirituele begeleiding en pastoraal werk.

Het interieur van de kapel is uitgevoerd in metselwerk met een vloer van Hoorns leisteen.

Interieur kapel (foto: Paulina Buring)	Gevel kapel Utrechtse Veer (foto: Paulina Buring)

Bronnen:

“Dit jaar nog nieuwe kapel in tuin van “Verbum Dei”” in: Leidse Courant, 10 juli 1962

“Kapel van Verbum Dei nadert voltooiing” in: Leidse Courant, 29 november 1962

“Nieuwe kapel van “Verbum Dei”: uiting van rust en harmonie” in: Leidse Courant, 9 mei 1963

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedenbouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 66

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

15 januari 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Keramisch wandobject, Josje Smit (foto: Yteke Spoelstra )

Beschrijving

Het keramisch reliëf  verwees naar de functie van het gebouw als laboratorium waar dieren werden onderzocht en bestudeerd. Het kunstwerk verbeeldde vissen, een zeepaardje en een personage met weckflessen. Het kunstwerk is in 1959 aangebracht. Voor de sloop van het laboratorium is geprobeerd om het kunstwerk uit te nemen, maar dat is niet gelukt door broosheid van het keramiek en de sterkte van de gebruikte mortel.

Josje Smit (Amsterdam 1926 – Amsterdam 2003) is autodidact.

Zij volgde geen kunstenaarsopleiding aan een academie. Zij ontwikkelde zich als keramiste in het Amsterdamse atelier Tanagra en als kunstenaar bij haar partner Cephas Stauthamer. Josje Smit was in meerdere disciplines werkzaam.  Ondermeer als beeldhouwer, keramiste en textielkunstnaar. Zij werkte zowel figuratief als abstract, met uiteenlopende materialen als textiel, glas, keramiek en beton. Smit koos vaak voor het contrast. De ronde, organische vormen in haar werk contrasteren met de hoekige, modernistische architectuur. Haar grote keramische en betonnen wandsculpturen in openbaren gebouwen kunnen gevonden worden in Amsterdam, Alkmaar, Zaandam, Gouda en Leiden. Josje Smit heeft haar woonhuis en atelier, het grachtenpand de Gecroonde Raep nagelaten aan de Vereniging Hendrick de Keyser. Als eigenaar van dit huis beheert deze dit ateliernalatenschap. Het is beschikbaar voor conservatie, inventarisatie en onderzoek van haar werk.

Keramisch wandobject, Josje Smit (foto: Yteke Spoelstra )

Bronnen:

Archief Kunst en bedrijf, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie Den Haag

ELO Erfgoed Leiden en Omstreken: VVDW# 16: Een echte Josje Smit

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017,

https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

Starkenburg, Esther, “Kunstenaarsechtpaar Smit en Stauthamer in Kaiserstraat” in “Archeologisch en bouwhistorisch jaaroverzicht 2016” in Leids Jaarboekje 2017, pp 220-222

Wijk, Oscar van, Beelden in Gouda: kunst van de twintigste eeuw, 2001; Verwiel, H.J., Josje Smit, kunstenares in vele technieken, in: Centraal Orgaan Scheppend Ambacht (C.O.S.A), juni 1981.

10 oktober 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Decoratief roosterwerk, J.B. Mouton (foto uit Hans van den Ban, In opdracht)

Beschrijving

Er bestaat slechts één afbeelding van het kunstwerk dat zou bestaan uit een decoratief roosterwerk. De foto geeft onvoldoende informatie over de uitvoering ervan. Het zou op het dak gestaan hebben. Over de maker ervan is niets te vinden.

Het werk wordt genoemd in In opdracht, maar volgens Yteke Spoeltra, medeauteur van Kunst uit de wederopbouw Nederland 1940-1965, betekent dit niet dat het werk daadwerkelijk is uitgevoerd.

Het gebouw stond bekend als het Torengebouw van het Van der Klaauw Zoölogisch Laboratorium. Het gebouw was bestemd voor laboratoria voor onderzoek en waarneming van dieren. Het is gesloopt om plaats te maken voor een appartementengebouw.

Bronnen

Ban, Hans van den, In opdracht:  zestig jaar percentageregeling beeldende kunst bij rijksgebouwen, Amsterdam: SUN, 2011, p.11 en p. 437 e.v.

Burkom, Frans van, Yteke Spoelstra, Simone Vermaat (red.), Kunst van de wederopbouw Nederland 1940-1965. Experiment in opdracht, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en nai010 uitgevers, Rotterdam 2013

8 augustus 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodramen, Gunhild Kristensen (foto: Peter Lamboo)

Beschrijving:

De vijf glas-in-loodramen bevinden zich in de noordwand van de aula en stellen vijf paarden voor in een landschap met vogels en vissen. Zij vormen een horizontale strook in het midden van de ramen. De afmetingen van elk raam zijn 0,85 bij 0,90 meter. De paarden begeven zich van links naar rechts in de richting van een bron. Zij bewegen zich vanuit een rustpositie via draf weer naar rust. Het paard uiterst rechts drinkt van de bron. De weidevelden buiten zoals die oorspronkelijk vanuit de aula te zien waren maakten deel uit van het gecreëerde beeld. De betekenis is overduidelijk: de bewegingen van de paarden staan symbool voor jeugdige energie. En zoals het laatste paard zich laaft aan het bronwater laven leerlingen zich aan de bron van kennis. De stijl is realistisch-expressionistisch. De kleuren zijn overwegend grijs-blauw met her en der wat fellere kleuraccenten. De ramen zijn een geschenk van oud-docenten en oud-leerlingen van de school bij de opening van het nieuwe schoolgebouw in 1963. Zij zijn ontworpen door kunstenares Gunhild Kristensen (1919-2002) die zelf oud-leerling was van de school.

Gunhild Kristensen is geboren in Leiden op 6 april 1919 en overleden te Oosterbeek (Renkum) op 21 januari 2002. Zij is opgeleid aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam en was werkzaam als glasschilder, vervaardiger van mozaïek, wandschilder en monumentaal kunstenaar. Voor haar werken koos ze vaak christelijk-religieuze onderwerpen. In 1967 ontving ze de Culturele Prijs van de Gemeente Arnhem. Glas en beton waren vaak de materialen waarin zij werkte maar ook vervaardigde zij tapijten. Zij is ook bekend als Gunhild Volkenborn en Gunhild Volkenborn-Kristensen. De ramen in het Da Vinci College zijn de laatste glas-in-loodramen die Gunhild Kristensen heeft ontworpen. Daarna kreeg ze hiervoor geen opdrachten meer en maakte ze uitsluitend nog wandtapijten, vloerkleden en mozaïeken. Haar glas-loodramen zijn uitgevoerd door Atelier Bogtman in Haarlem.

De school werd in de periode 1960-1963 gebouwd als meisjes-HBS door gemeentearchitect Koch. De school was voordien gevestigd aan de Garenmarkt. Met de verhuizing naar het nieuwe gebouw ging de school Louise de Coligny-HBS heten. De vleugel aan de Kagerstraat dateert van 2000. Oorpronkelijk bevond zich in het gebouw een instructiebad. Dat is later voor andere doeleinden in gebruikgenomen.

Glas-in-loodramen, Gunhild Kristensen, detail (foto: Peter Lamboo)	Glas-in-loodramen, Gunhild Kristensen, detail (foto: Peter Lamboo)

Bronnen:

“Kunstenaars verzorgden decoraties. Louise de Coligny-H.B.S. ging vanmiddag open”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 april 1963, p. 3

“Louise de Coligny-h.b.s.: plaats voor 500 meisjes”, in: Leidsch Dagblad, 1 april 1963, p. 5

“Nieuwe gemeente-hbs voor meisjes te Leiden”, in: Leidse Courant, 1 april 1963, p. 4

“Pestbel luidde nieuwe leven in van Louise de Coligny-HBS”, in: Leidse Courant, 2 april 1963, p.45

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 114

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

23 januari 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Claustra-glaswand, Herman Dijkstra (foto: Peter Lamboo)

Beschrijving:

De glaswand, aangeduid als klaustra- of claustrawand, is een geometrisch-abstract kunstwerk in de hal van de entree aan de Kagerstraat van het gebouw. Het strekt zich uit over drie verdiepingen en meet ca. 10,50 bij 5.50 meter. Het bestaat uit vier verschillende types nagenoeg vierkante betonnen blokken waarbinnen in rechthoekige vakken helder en gekleurd glas is aangebracht. Het aantal blokken bedraagt 62. Naast helder glas is er glas toegepast in de kleuren geel, oranje, rood en diverse tinten blauw.  

Herman Dijkstra (Groningen 1904 - Leiderdorp 1976) was autodidact en leerde het kunstvak door cursussen aan de Groningse Academie Minerva. Hij werkte bij een reclamebureau waar hij illustraties maakte voor o.a. lakfabriek Sikkens. Zo trok hij de aandacht van Sikkens dat hem in dienst nam bij het kleuradviesbureau van het bedrijf. Bij Sikkens experimenteer hij met kleur en verf. Dijkstra was werkzaam als grafisch ontwerper, glasschilder, illustrator, monumentaal kunstenaar en schilder. Voor de uitgave van Marga Minco’s Het bittere kruid vervaardigde hij dertig schetsen. Voor de Rijksuniversiteit Groningen, de raadzaal van het stadhuis in Middelstum en de gymzaal van de school aan de Damlaan in Leiden maakte hij wandschilderingen. In 1964 en in 1979 organiseerde Stedelijk museum De Lakenhal een tentoonstelling van zijn werk.

De school werd in de periode 1960-1963 gebouwd als meisjes-HBS door gemeentearchitect Koch. De school was voordien gevestigd aan de Garenmarkt. Met de verhuizing naar het nieuwe gebouw ging de school Louise de Coligny-HBS heten. De vleugel aan de Kagerstraat dateert van 2000.  Oorpronkelijk bevond zich in het gebouw een instructiebad. Dat is later voor andere doeleinden in gebruikgenomen.

Claustrawand, Herman Dijkstra, detail (foto: Peter Lamboo)

Bronnen:

“Kunstenaars verzorgden decoraties. Louise de Coligny-H.B.S. ging vanmiddag open”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 april 1963, p. 3

“Louise de Coligny-h.b.s.: plaats voor 500 meisjes”, in: Leidsch Dagblad, 1 april 1963, p. 5

“Nieuwe gemeente-hbs voor meisjes te Leiden”, in: Leidse Courant, 1 april 1963, p. 4

“Pestbel luidde nieuwe leven in van Louise de Coligny-HBS”, in: Leidse Courant, 2 april 1963, p.45

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 114

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

“Veelzijdig oeuvre van Herman Dijkstra”, in: Leidsch Dagblad, 14 november 1964, p. 3

23 januari  2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Wandreliëf, Kees Buurman (foto: Kees Buurman Stichting)

Beschrijving:

Voor het instructiebad van de Louise de Coligny-HBS voor meisjes creëerde Kees Buurman twee wandplastieken: een reliëf van twee vissen en een reliëf ‘Meisje op vis’. Beide waren uitgevoerd in chamotteklei . Met het verdwijnen van het instructiebad verdwenen ook de kunstwerken.

Kees Buurman (Leiden, 1933 – Leiden 1997), schilder, tekenaar, graficus en dichter, is vooral bekend van zijn werk in zwart/wit. Zijn opleiding aan de Algemene Grafische School in Amsterdam zal daartoe hebben bijgedragen. In zijn monumentale werk, dat voornamelijk dateert uit de jaren 1960, past hij soms kleur toe. In 2000 heeft Stedelijk Museum De Lakenhal een overzichtstentoonstelling van Buurman georganiseerd. Het museum bezit ook verschillende werken van Buurman.

De school werd in de periode 1960-1963 gebouwd als meisjes-HBS door gemeentearchitect Koch. De school was voordien gevestigd aan de Garenmarkt. Met de verhuizing naar het nieuwe gebouw ging de school Louise de Coligny-HBS heten. De vleugel aan de Kagerstraat dateert van 2000.

Het instructiebad bevond zich in het gebouw onder de gymzaal. De afmetingen waren 7 x 20 meter. De aanleg van dit bad paste in het streven om meer kinderen de zwemkunst bij de brengen. In die tijd bleek 75% van de dienstplichtige militairen niet te kunnen zwemmen. Bij de opening van het instructiebad sprak architect Koch de hoop uit dat hij nog veel instructiebaden bij scholen mocht ontwerpen.

Het instructiebad en het wandreliëf van Buurman bestaan niet meer. De ruimte heeft nu een andere bestemming.

Bronnen:

Informatie voorzitter Kees Buurman Stichting, mevr. A. Buurman-Brunsting, 17 mei 2016

“Instructiebad donderdag officieel geopend”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 13 april 1963, p. 3

“Kunstenaars verzorgden decoraties. Louise de Coligny-H.B.S. ging vanmiddag open”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 april 1963, p. 3

“Louise de Coligny-h.b.s.: plaats voor 500 meisjes”, in: Leidsch Dagblad, 1 april 1963, p. 5

“Nieuwe gemeente-hbs voor meisjes te Leiden”, in: Leidse Courant, 1 april 1963, p. 4

“Pestbel luidde nieuwe leven in van Louise de Coligny-HBS”, in: Leidse Courant, 2 april 1963, p.45

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 114

23 januari 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Wandreliëf, Kees Buurman (foto: Kees Buurman Stichting)

Beschrijving:

Voor het instructiebad van de Louise de Coligny-HBS voor meisjes creëerde Kees Buurman twee wandplastieken: een reliëf van twee vissen en een reliëf ‘Meisje op vis’. Beide waren uitgevoerd in chamotteklei . Met het verdwijnen van het instructiebad verdwenen ook de kunstwerken.

Kees Buurman (Leiden, 1933 – Leiden 1997), schilder, tekenaar, graficus en dichter, is vooral bekend van zijn werk in zwart/wit. Zijn opleiding aan de Algemene Grafische School in Amsterdam zal daartoe hebben bijgedragen. In zijn monumentale werk, dat voornamelijk dateert uit de jaren 1960, past hij soms kleur toe. In 2000 heeft Stedelijk Museum De Lakenhal een overzichtstentoonstelling van Buurman georganiseerd. Het museum bezit ook verschillende werken van Buurman.

De school werd in de periode 1960-1963 gebouwd als meisjes-HBS door gemeentearchitect Koch. De school was voordien gevestigd aan de Garenmarkt. Met de verhuizing naar het nieuwe gebouw ging de school Louise de Coligny-HBS heten. De vleugel aan de Kagerstraat dateert van 2000.

Het instructiebad bevond zich in het gebouw onder de gymzaal. De afmetingen waren 7 x 20 meter. De aanleg van dit bad paste in het streven om meer kinderen de zwemkunst bij de brengen. In die tijd bleek 75% van de dienstplichtige militairen niet te kunnen zwemmen. Bij de opening van het instructiebad sprak architect Koch de hoop uit dat hij nog veel instructiebaden bij scholen mocht ontwerpen.

Het instructiebad en het wandreliëf van Buurman bestaan niet meer. De ruimte heeft nu een andere bestemming.

Sporen van verdwenen wandreliëf van Kees Buurman (foto: Kees Buurman Stichting)	Sporen van verdwenen wandreliëf van Kees Buurman (foto: Kees Buurman Stichting)

Bronnen:

Informatie voorzitter Kees Buurman Stichting, mevr. A. Buurman-Brunsting, 17 mei 2016

“Instructiebad donderdag officieel geopend”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 13 april 1963, p. 3

“Kunstenaars verzorgden decoraties. Louise de Coligny-H.B.S. ging vanmiddag open”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 april 1963, p. 3

“Louise de Coligny-h.b.s.: plaats voor 500 meisjes”, in: Leidsch Dagblad, 1 april 1963, p. 5

“Nieuwe gemeente-hbs voor meisjes te Leiden”, in: Leidse Courant, 1 april 1963, p. 4

“Pestbel luidde nieuwe leven in van Louise de Coligny-HBS”, in: Leidse Courant, 2 april 1963, p.45

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 114

23 januari 2019

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Houtreliëf, Julia Braendle (foto: Peter Lamboo)

Beschrijving:

Het houtreliëf is een geabstraheerd-figuratief kunstwerk dat associaties oproept met verschillende muziekinstrumenten, met name snaarinstrumenten. Het is 5,5 meter hoog en 1,90 meter breed en opgebouwd uit spaanplaat en MDF-platen. De hoofdkleuren zijn bruin en kobaltblauw. Het reliëf hangt naast het podium in de aula van de school, een plaats die ontworpen is voor onder andere muziekuitvoeringen. De conditie van het kunstwerk is matig.

Julia Braendle (ook: Brändle, Rotterdam 1929 – Bingelrade 1982) was een Zwitserse kunstenares die was opgeleid aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam. Zij was werkzaam als aquarellist,  beeldhouwer, glasschilder, emailleur, keramist en monumentaal kunstenaar. Zij werkte zowel in Nederland als in Zwitserland. In Leiden was zij lid van en docente aan het Schilder- en Tekengenootschap Ars Aemula Naturae. Voor de docentenkamer van de school creëerde Braendle een glasmozaïek dat niet meer aanwezig is. Voor de Tuinbouwschool in Rijnsburg vervaardigde Braendle in 1966 verschillende monumentale kunstwerken.

De school werd in de periode 1960-1963 gebouwd als meisjes-HBS door gemeentearchitect Koch. De school was voordien gevestigd aan de Garenmarkt. Met de verhuizing naar het nieuwe gebouw ging de school Louise de Coligny-HBS heten. De vleugel aan de Kagerstraat dateert van 2000. Oorpronkelijk bevond zich in het gebouw een instructiebad. Dat is later voor andere doeleinden in gebruikgenomen.

Houtreliëf, Julia Braendle (foto: Peter Lamboo)

Bronnen:

“Kunstenaars verzorgden decoraties. Louise de Coligny-H.B.S. ging vanmiddag open”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 april 1963, p. 3

“Louise de Coligny-h.b.s.: plaats voor 500 meisjes”, in: Leidsch Dagblad, 1 april 1963, p. 5

“Nieuwe gemeente-hbs voor meisjes te Leiden”, in: Leidse Courant, 1 april 1963, p. 4

“Pestbel luidde nieuwe leven in van Louise de Coligny-HBS”, in: Leidse Courant, 2 april 1963, p.45

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden, 2009, p. 114

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

“Tuinbouwschool in Rijnsburg een feest voor het oog”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 2 november 1966, p. 3

1 februari 2019