Historische Vereniging Oud Leiden

Roogang

Nummer:

238

Andere namen:

geen

Adres voor 1871:

Wijk 7 nr. 505

Adres na 1871:

Uiterstegracht ca. 132

Beschrijving:

Salomon van der Paauw omschrijft de poort aan de oostzijde van de Uiterstegracht bij de Oude Rijn in wijk 7 naast nr. 383. Vermoedelijk een slip van de pen, want nr. 383 ligt dicht bij de Nieuwe Rijn. Wij komen straks verder terug op zijn opgave.

Bij de transactie in Waarboek 9B fol. 145 verkopen de zussen Sara Elisabeth, Catharina en Susanna van der Lind twee huizen en hun erven aan Jan van der Jagt. Het tweede huis wordt omschreven als in zeekere poorte uytkomende aan de westzijde van de Uyterstegragt, genaamt de Roode gang, belend aan de eene zijde den hoek van den poort ende aan de ander zijde meede den hoek van de poort.
Deze verkoop staat geregistreerd in Bonboek fol. 132vso. Laatstgenoemde eigenaar aldaar is Meindert van der Kaaij en met behulp van het register Lantaarn- en Brandspuitgeld 1814 kunnen we hem traceren in Wijk 7 nr. 505.
Kennelijk is de poort al vroeg verdwenen, want de stadsplattegrond van 1826 toont een kaal en onbebouwd erf waarop in 1879 een school blijkt te zijn. Verwisseling met de daarboven gelegen Krakeelpoort is uitgesloten omdat die poort in het Bonboek bij naam wordt genoemd.

Terug naar Salomon van der Paauw. Hoewel hij zich vergiste door de Roogang in de omgeving van de Oude Rijn te plaatsen, zou hij voor de rest toch wel eens gelijk kunnen hebben. Maar in dat geval heeft hij het over een andere Roogang die aan de oostzijde van de Uiterstegracht op nr. 383 (na 1871 Uiterstegracht 19) moet worden gesitueerd.
Inderdaad blijkt op de stadsplattegrond van 1826 dat daar een overdekte poort was, met daarachter twee huisje, de nrs. 384 en 385. Dat het hier om de door Van der Paauw genoemde Roogang zou kunnen gaan, wordt enigszins bevestigd door een 18e-eeuws plattegrondje uit de Collectie Bodel Nijenhuis. Daarop komt, althans in de omgeving van de door Van der Paauw vermelde locatie, de Rode Meerpoort voor.
Maar namen als Roogang, Rodegang of Rodepoort werden in de volksmond vaak afwisselend gebruikt. Bovendien zou de Roogang ook naar de buurtnaam Rode Zee kunnen verwijzen. Het genoemde plattegrondje is echter te schetsmatig van aard om hier stellige conclusies uit te trekken. Wellicht dat de toekomstige vondst van een waarbrief meer duidelijkheid kan verschaffen.

Kortom, de opgave van Van der Paauw kan niet met zekerheid worden geverifieerd, maar het is wel zeker dat elders op de Uiterstegracht een naamgenoot van de Roogang is getraceerd.

N.B. Er zijn aanwijzingen dat de Roogang identiek is met het Hartenslopje (105). Ook schijnt het dat de Roogang/Hartenslop doorliep in de Spinderspoort (261) aan de Middelstegracht. Nader onderzoek is gewenst.

Vermelding in archiefbronnen:

Bonboek (6623, Nicolaasgracht)

fol. 132v (zie ook fol. 121)

1642 na

Waarboek 67 9B 1753

fol. 145

1754-02-07

Vermelding in andere bronnen:

Collectie Bodel Nijenhuis

COLLBN Port 14 N 65-1

1700~1800

Poortbebouwing
Namen en adressen, aantallen woningen en bewoners, woninggrootte en kwaliteit

Bewoond

Onbewoond

1. 1850 (ca.) Opgave S. van der Paauw
2. 1853 Buurtkaart
3. 1871 Huisnommerboek 1871
4. 1879 Kaart Van Campen 1879
5. 1892 Aanleg waterleiding -
- aangelegd [A]
- door eigenaar geweigerd [G]
- eigenaar weigert betaling [AG]
6. 1892 Aantal woningen
7. 1892 Aantal bewoners
8. 1899 Kaart Van Campen 1899

Woningonderzoek
1913

Aantal
vertrekken
per woning
in 1912/13

Woning-
onderzoek 1922

1900

1912

aantal woningen

aantal bewoners

aantal woningen

aantal bewoners

zeer slecht

slecht

vrij slecht

redelijk