2. Home
  3. Onderzoek
  4. Jan van Hout archiefonderzoek
  5. Poorten en gangen
  6. Poortendetails
TerugHazenpoort [1]Terug
 
Nummer:106
Andere namen:geen
Adres voor 1871:Wijk 6 nr. 770-774
Adres na 1871:Lange Paradijssteeg 8 (nu Grevenstraat)

Beschrijving:
De noordoostzijde van de Hooglandsekerk- of Paradijssteeg (nu Grevenstraat) tussen de vest (nu Oude Vest) en de Marendorpse Achtergracht (nu Van der Werfstraat) werd in de 16e- en de vroege 17e eeuw gedomineerd door schoenmakers. Voor de leerproductie maakten zij gebruik van looiwerven (loeywerven) die zich achter hun huizen bevonden en zich uitstrekten tot aan de Paradijsgracht, een smal en doodlopend grachtje dat zich vanaf de vest tussen de Paradijssteeg en de Bouwelouwensteegsteeg bevond. De percelen waren, gerekend vanaf de steeg tot aan het grachtje, ruim 35 meter diep.

Vanaf de (Oude) Vest tot de biertapperij 't Paradijs (waaraan de steeg haar latere naam ontleend) bevonden zich achtereenvolgens de Hazenpoort, de Hoornpoort en de Koningspoort. Met name de Hoorn- en Koningspoort zijn van hoge ouderdom. Hoewel de naamgeving van de poorten van later datum is, worden de gangen in 1586 al aangegeven in het Grachtenboek (scan 76). Sterker nog: de latere Hoornpoort wordt reeds in 1566 vermeld als slopstege toen de schoenmaker Gijsbrecht Gijsbrechtsz., aan zijn vakgenoot Cornelis Gerrytsz. een huis en erf verkocht met vier loeycuypen ende een calcput gelegen bezijden de Hogelantsche Kerstege in de slopstege […] streckende voor vuyte voorseyde slopstege tot after aen Jasper Pietersz. voorseyde erve ende voorts in de graft.

De Hazenpoort is waarschijnlijk wat jonger dan de Hoorn- en Koningspoort. Oorspronkelijk was de ondergrond eigendom van de leertouwer Adriaen Jansz. Codde De poortnaam is ontleend aan de kruidenier en suikerbakker Cornelis Gerritsz. de Haes die op 20 april 1623 een huis en erf kocht. Helaas is de betreffende waarbrief niet gevonden, maar volgens een aantekening in Oud Belastingboek B fol. 704vso stonden er in 1616 al zeven huyskens. Die moeten dan kort daarvoor gebouwd zijn, want toen Tyman Fransz. drie jaar eerder een huysinge ende erve met een poorte ofte gange kocht van de bouman (boer) Jan Adriaensz., was er van bebouwing nog geen sprake.

De poort - die pas later haar naam kreeg - lag aan de oostzijde van de Hooglandsekerk- of Paradijssteeg, dicht tegen de vestwal - nu de Oude Vest en aan het eind van de tegenwoordige Grevenstraat. Kennelijk was De Haes ook actief op bouwgebied, want volgens het Bonboek stonden er omstreeks 1640 twaalf huisjes op het perceel.
In 1903 wordt de Hazenpoort onbewoonbaar verklaard. De laatste sporen zullen in 1936 zijn verdwenen met de bouw en aanleg van de Drucker- en Grevenstraat.

Vermelding in archiefbronnen:
Vetus-1585fol. 3241585
Grachtenboek 59fol. 591586-06-26
Grachtenboek 83fol. 1011586~1588
Stratenboek 31fol. 311590~1597
Oud-belastingboek 1601fol. 704v1601
Waarboek 67 2P 1613fol. 273v1613-11-21
Oud-belastingboek 1617fol. 300v1617
Bonboek (6625, Oost Marendorp Landzijde)fol. 101v-1071642 na
Waarboek 67 6M 1701fol. 841702-04-11

Vermelding in andere bronnen:
Geref. TrouwboekInv.nr. 112 fol.1720-02-23
Geref. OndertrouwregHH fol. 127v1720-03-24
krantenberichtLeidsch Dagblad1903-05-13
Leids JaarboekjeRudi van Maanen, ‘De Hooglandsekerksteeg alias Paradijssteeg’, pag. 56-712015
 
Poortbebouwing
Namen en adressen, aantallen woningen en bewoners, woninggrootte en kwaliteit
BewoondOnbewoond
1. 1850 (ca.) Opgave S. van der Paauw
2. 1853 Buurtkaart
3. 1871 Huisnommerboek 1871
4. 1879 Kaart Van Campen 1879
5. 1892 Aanleg waterleiding -
    - aangelegd [A]
    - door eigenaar geweigerd [G]
    - eigenaar weigert betaling [AG]
6. 1892 Aantal woningen
7. 1892 Aantal bewoners
8. 1899 Kaart Van Campen 1899		Woningonderzoek
1913		Aantal
vertrekken
per woning
in 1912/13		Woning-
onderzoek 1922
19001912
aantal woningenaantal bewonersaantal woningenaantal bewoners123zeer slechtslechtvrij slechtredelijk
12345678
x20xxAG416x414--