TerugVagevierspoortTerug
 
Nummer:368
Andere namen:geen
Adres voor 1871:Wijk 5 nr. 995-997
Adres na 1871:Langegracht 244-248

Beschrijving:

De poort was gelegen aan de noordzijde van de Langegracht tussen het Bolwerkstraatje en het latere Hendrikstraatje, vroeger de Binnenvestgracht.

Volgens de waarbrief van 15-03-1770 was het huis in de poort al geabandonneert, d.w.z. gesloopt. De nieuwe eigenaar, Steven Timmerman, kocht dus een kaal erf waarop voor deezen een huys heeft gestaan, gelegen in ’t Vagevierspoortje, uytkomende aan de Houtmarkt. De koopsom bedroeg niet meer dan het ongelooflijk lage bedrag van zes stuivers – dus hij kreeg het eigenlijk voor niets. Dat lijkt vreemd, maar aan het eind van de 18e- en in het begin van de 19e eeuw was de stad zó ontvolkt en was de leegstand van krotten zó groot, dat de eigenaars hun krotten liever kwijt dan rijk waren. Ze waren vaak onverhuurbaar en door ze bijna voor niets van de hand te doen waren zij tenminste verlost van de verponding (vergelijkbaar met de tegenwoordige WOZ-belasting).

 

Overigens is het onmogelijk dat het erf (en daarmee de poort, althans wat er nog van over was) uitkwam op de Houtmarkt. Om de simpele reden dat zich tussen de poort en de Houtmarkt de Binnenvestgracht bevond. Het zou alleen kunnen wanneer de poort door een bruggetje met de Houtmarkt was verbonden – maar dat is onwaarschijnlijk.

In een eerdere waarbrief, die van 10-01-1738, is dan ook sprake van seekere gange op de Langegragt omtrent de Houtmarkt. Dit is een correcte omschrijving, want inderdaad lag de poort omtrent de Houtmarkt – maar dat is net iets anders dan dat ze daarop uitkwam. In de jongste waarbrief van 22-04-1811 wordt overigens alleen gesproken over de Langegracht en met geen woord over de Houtmarkt gerept. De plattegrond van 1826 geeft een waarheidsgetrouw beeld van de situatie; achter de percelen 995-997 aan de Langegracht ligt een groot en kaal erf. Voor 1644 grensde de gang aan de nedergeleyde walle. Ook dat klopt, want de bonboeken zijn in 1640 aangelegd en tot 1644 bevond zich tussen Binnenvestgracht en wat nu de Oude Herengracht is nog de vestwal. Toen de stad in 1644 werd vergroot met het Havenbon, dus de buurt tussen Haven en Herensingel, verloor de vestwal haar functie, werd geslecht (‘nedergeleyd’) en bebouwd. Zo ontstond de Houtmarkt. 

 

De herkomst van de poortnaam zou kunnen verwijzen naar de Abraham de Bruyn, de eerste in het Bonboek genoemde eigenaar. Volgens de personenindex van het ELO was hij brandewijnbrander. In dat geval werkte hij met stookketels en zou de benaming Vagevuurpoortje een herinnering aan zijn branderij kunnen zijn.


Vermelding in archiefbronnen:
Nog geen gegevens gevonden.

Vermelding in andere bronnen:
Nog geen aanvullende gegevens gevonden.